(به بهانه ای برگزاری هشتمین مجمع شورای علمای شیعه)
ترکیب شورای اجرائیه را 30 نفرآقا و خانم تشکیل می دهند که همگی بالای 30 سال سن داشته و درس خارج را خوانده و دارای حسن سابقه و به وسیله مجمع عمومی تأیید شده باشند.
واما نحوه برگزاری جلسات سالانه این شورا در اجلاس سه روزه بدین ترتیب می باشد:
روز دوم علمایی که از ولسوالیها و ولایات می آیند گزارش کاری شان را به شورا ارائه می دهند.
روز سوم انتخابات سالانه هیئت رئیسه و شورای اجرائیه برگزار می گردد و پنج نفر به حیث هیئت رئیسه و 20 نفر به حیث شورای اجرائیه انتخاب می گردد؛ هرچند از تأسیس این شورا تا کنون در مجمع عمومی سالانه آیت الله محسنی بعنوان رئیس، آیت الله صالحی مدرس معاون اول، استاد عرفانی معاون دوم بدون رقابت انتخاباتی و بر اساس مصلحت ها مسئولیت های شان تمدید می گردد.
هرچند شورای علمای شیعه در همان سالهای آغازین فعالیت شان در اثر رقابت و کسب عنوان منجر به انشعابات گردید و شورای ائمه مساجد و تکایا و چندین شورای علمای دیگر بوجود آمده و برخی شخصیت ها کنار رفتند.
اما امسال که هشتمین دور این مجمع از 28 سنبله 1389 در حوزه علمیه خاتم النبیین(ص) به مدت سه روز برگزار گردید، در این اجلاس سه روزه طبق معمول و سنوات سالهای گذشته شخصیت های علمی و سیاسی که هرکدام دارای عنوان و مقام سیاسی و اجتماعی هستند و همچنین در مجمع امسال برخی علماء از مرکز سایر ولایات و ولسوالیها سخنرانی نمودند و برخی از سخنرانان در مجمع امسال عبارتند بودند از؛ آیت الله محسنی و حجج اسلام سید رحمت الله مرتضوی، قربانعلی عرفانی، سید محمد هادی«هادی»، سید ابراهیم سجادی، جعفری قندوزی، نوری شولگره ای، سید غلام سخی اصغری از ولایت غزنی، شیخ کاظم جعفری از ولایت بلخ و…
در سالهای گذشته مهمانان اجلاس را بیشتر علمای ولایات تشکیل می دادند و سعی برآن بود که آنها معضلات و مشکلات و نیازمندیهای مناطق شان را مطرح کنند، اما امسال خلاف سالهای قبل حضور علمای ولایات و مرکز در مجمع عمومی کمرنگ بود، سخنرانان نیز بجای تبادل افگار با انتقاد بر ضعف های شورا و عدم مدیریت مسئولین آن اشاره می نمودند و آیت الله محسنی نیز در پاسخ به گفته های منتقدان سعی می کرد که بدون استدلال و تحلیل و یا توجیه بصورت تحکم پاسخ گوید، آن طوری که انتظار می رفت تا این مجمع پاسخگوی معضلات و رفع نواقصات شورا در مرکز و نمایندگی ها و جامعه مخصوصا مناطق محروم باشد و در این زمینه ها بحث و تبادل نظر صورت گیرد، متأسفانه مباحث بیشتر به تعارفات و کلی گویی ها پرداخته می شد، البته بعضی سخنرانان طرح و مطالب خوبی را بیان نمودند و لکن به طرح ها و گفته های آنان توجه صورت نگرفت.
در مجموع در شرايط کنونی، حرکت به طرف روشنگري که آن هم دين و مذهب باشد، متأسفانه بدان توجه صورت نگرفته و فقدان چنين امر مهم و دانستن آموزه هاي ديني مخصوصا در مناطق محروم انتظار می رفت تا شورای علمای شیعه پاسخگو باشند، اگر علما در کنار مسائل سیاسی به مسائل دینی و فرهنگی توجه کافی می کردند، امروز ما شاهد آسیب های اجتماعی نبودیم، اما از سوی مدعیان مذهبی و علمی متأسفانه علاقه کمتری به مسائل دینی و فرهنگی دیده می شود که اشارات بدان زمان دیگری را می طلبد و برای نگارنده دشوار است تا در باره ي مشکلات فعلی علمای کشور مخصوصا نواقص ساختار شورای علمای شیعه چیزی بنویسم، سعی بر آن است تا نگارنده نيم نگاهی به برخی معضلات شورای علمای شیعه به بهانه برگزاری هشتمین مجمع عمومی آن شورای داشته باشم.
الف) یاد آوری از خدمات و نقش علمای گذشته
اگر ما در صد سال اخیر به جایگاه و كاركرد علمای گذشته بنگیریم، برای ما روشن خواهد شد، مجاهدتهای مرحوم آیت الله العظمی حجت، مبارزات شهید آیت الله العظمی واعظ و شهید آیت الله العظمی افشار و علامه شهید بلخی ودهها شخصیت دیگر جامعه امروزی را از بدبختی نجات داده و امروز همه بر سفره خدمات آن بزرگواران نشسته و مدعی برخی افتخارات هستند زیرا؛
اولا: آنها در این کشور به دين و امت اسلامي خدمت كردند و به تعليم و نشر معارف اسلامی پرداختند و مردم را به راه اسلام و اخلاق عاليه ديني دعوت كردند، با توجه به شرايط زماني هر كدام آن بزرگواران، شيوه و سلوك خاصي داشتند و همين مسئله موجب امتياز آنان از همديگر مي شدند، با آنكه همه آنها در يك چيز مشترك بودند كه آن هدف، بيان احكام شرع و هدايت مردم به اخلاق عالي ديني بودند و براي رسيدن به آن هدف و مسائل حلال وحرام را در تألیفات شان اظهار نمودند وگروه ديگر از آن به بیان مسائل اخلاق و سير وسلوك پرداختند وتهذيب نفوس مردم و اهتمام مسائل زندگي اجتماعي را برعهده گرفتند واز فقرا و محتاجان جامعه دستگيري نمودند وبه تدريس وتربيت نسلها پرداختند که تا امروز آن بزگان در قلوب جا دارند.
دوما: اگر واقعیت را بپذیریم اینکه در گذشته علمای بزرگوار که هرکدام آنان ارتحال و یا به شهادت رسیده اند، آنها معماران اخوت و برادری در این کشور بودند، در گذشته علماء بیشتر از این زمان برای اخوت و همدلی امت اسلامی تلاش نمودند و ارتباط میان علمای تشیع و تسنن به مراتب بیشتر از امروز بودند، آیات عظام؛ میرعلی احمد حجت کابلی، سید سرور واعظ، شیخ محمد امین افشار، علامه صدر و … شاگردان زیادی را از پیروان مذهب حنفی داشتنند و به آنها علوم مختلف را تدریس می نمودند و همین طور بسیاری از علمای شیعه در نزد علمای اهل سنت تحصیل می نمودند.
لذا بايد ميان علماي واقعي و علماء نماها فرق قايل شد، علماي واقعي که چهرهء راستين دين را به نمايش مي گذاشتند، همانندآیات عظام؛ حجت، بلبل، واعظ، افشار، علامه صدر، علامه بلخی و ده ها مثال ديگر که آنها گاها مجبور به ترک ديار شدند، انتظار می رفت تا شورای علمای شیعه در اجلاس سالانه اش از آنها یاد آوری و تقدیر بعمل می آرودند که با کمال تأسف حتی بردن نام آنها در بعضی محافل برای برخی ها تحمل پذیر نیست.
ب) حفظ استقلال و موقعیت اجتماعی علمای فعلی
در اساسنامه این شور آمده که اعضای آن باید اشخاصی باشند که درس خارج را به پایان رسانیده باشد، این گونه شرایط مشکل است که در افغانستان عملی گردد، متأسفانه برخی از اعضای شورا در حال حاضر حتی سطوح را درست نخوانده و از سوی دیگر گاها افرادی هستند که تحصیلات شان کم بوده ولی با داشتن نام نیک و تقوا، بیشتر مصدر خدمات دینی و فرهنگی قرار گرفته اند و یا چه بسا اشخاصیکه عمرشان در کنج مدرسه گذشته ولی هیچ نفع و فاییده برای جامعه نداشته اند و بفرمایش پیامبر اسلام(ص): احب الناس الی الله انفعهم للناس، یعنی بهترین مردم کسانی هستند که نفع شان در جامعه رسیده باشد.
از سوی دیگر چه لزومی دارد که در شورای علمای دینی که نمایندگان اعتقادات دینی مردم هستند، بیشتر برحضور سیاسیون تأکید شود و شخصیت های سیاسی که هرکدام از سوی حزبی جهت داده می شوند در شورای علماء قرار گرفته وظایف علمای دینی را انجام و از این آدرس مواضع حزبی شان را به جامعه گوشزد نمایند؟
چه خوب هست که علمای دین در کنار یکدیگر، بدون دخالت سیاسیون و حکومتداران بنششنند و بدون جانبداری موقعیت اسلام و سیر اعتقادی مسلمین را بررسی نمایند.
با کمال تأسف این شورا در برخی موارد استقلال رای ندارد و برخی برنامه هایش طبق میل سیاستمداران پیش می رود، در انتخابات شورای ملی امسال معیارهای را که آیت الله محسنی ریاست شورای علمای شیعه افغانتسان در روز عید فطر بیان کرد خیلی عالی و برای مردم سرنوشت ساز بود و مورد استقبال گرم طیف های مختلف جامعه قرار گرفت، اما بخاطر مصلحت های سیاسی با تأیید لیست 21 نفر، گفته های آیت الله محسنی کمرنگ و مردم متدین نسبت به این شورا بی اعتماد گردیدند، اگر قرار است که علما نیز مانند سیاسیون، در راستای تقویت منافع شان مصلحت اندیشی کنند و در هر مقطعی و موقعیتی جای سخن گفتن خود را به آنان بدهند، بدانند که اعتماد جمعی به علمای دین رو به ضعف خواهد گذاشت که پیامد آن (خدای ناکرده) همانا بی اعتمادی به جایگاه علماء در منظر عام خواهد بود و این کار نتایج خطرناکی را در پی خواهد داشت.
همچنین در جلسات سالانه سلیقه ای شورای علمای شیعه برخورد نشود و از شخصیت های مطرح دعوت گردد تا مشکلات و راهکارها را مطرح نمایند، در مجمع سالانه که علماء از ولایات مختلف و مرکز کابل دعوت می شوند و به برخی آنان فرصت سخنرانی را می دهند، چنانچه مشکلات و معضلات شورا گفته شود، خوب است که به آن اشکالات توجه صورت گیرد، نباید بجای استدلال و بحث منطقی و بررسی مشکلات با سرزنش سخنرانان انجامد، بعنوان مثال؛ سخنرانی که حجج اسلام آقایان مرتضوی، جعفری مزار، سید محمد هادی «هادی»، سجادی و جعفری قندوزی داشتند که مورد استقبال حاضرین نیز قرار گرفتند ولی متأسفانه با واکنش تند مسئولین این شورا رو برو شده و آنان را به مسخره گرفتند، باید توجه به این معنا داشته باشیم که ما مسلمان و اهل قرآن هستیم و با احترام و حفظ حرمت به همدیگر باید انتقاد پذیر باشیم و همدیگر را تحمل نموده و زندگی بزرگان گذشته کشور ما درس عبرت باشد.
در اخیر امید وارم دستورات خداوند، پیامبر اسلام(ص) و بزرگان دینی و مذهبی مان را سرمسق و سرلوحه برنامه های اجتماعی خویش قرار داده و مصدر خدمت در جامعه قرار گیریم.
به امید آن روز
نویسنده :
سیدجعفرعادلی «حسینی» عضو شورای علمای شیعه و معاون تبلیغ و امور فرهنگی(بنیاد فرهنگی، تبلیغی پیامبراعظم(ص))
از مطلب شما استفاده نمودم. واقعا در ساختار برخی از تشکل ها نارسایی ها و مشکلات عدیده به صورت طبیعی مشهود است اما در رابطه به شورای علمای شیعه با توجه به حضور افراد مجرب و خبره در مسائل مذهبی و دینی دور از انتظار بوده و هست. آقای عادلی در این مقوله با انگشت گذاشتن به این نقاط حساس خواسته اند در ضمن ارئه نقد سالم و اساسی شالوده های لرزان این نهاد ها را به تصویر بکشانند. واقعیت این است که متاسفانه شورا بصورت سراسیمه و غیر قابل مهار به سوی سیاسی شدن و خلط گردیدن در دنیای زد وبندهای واهی سیاست پیش میرود. شورای علماء شیعه افغانستان نه تنها ممثل استوانه های محکم و نیرومند عقاید مردمی باشد بلکه با مطرح نمودن نمودارهای اساسی سیاست علوی خطوط خود را از بافت های ناهنجار سیاست های متعفن و زنگارهای ابلیس گونه جدا سازند. آنچه شورای علما به آن توجه مهم نماید دور شدن از معیارهای شیطانی و نزدیک شدن و اساسات رحمانی است. امیدوارم که با درک واقعیت های عینی از آیات قرآنی و احادیث شریف به منزلگه پاکی و روشنی نائل گردیم.
مهدی ثاقب از کابل