در آستانه‌ی ماه محرم و روز عاشورا، سالروز شهادت اباعبدالله الحسین(ع) قرار داریم. بدین مناسبت می خواهم به دو مطلب اشاره کنم. یکی پیشینه تاریخی محرم الحرام و دیگر علل و انگیزه‌ی قیام نواسه‌ی پیامبر اسلام حسین ابن علی(ع).
مطلب اول اینکه: محرم الحرام را، اول سال قمری قرار دادند. وعلت نامگذاری این ماه به محرم، آن بوده است که در دوران جاهلیت، جنگ در این ماه را حرام دانستند . اما لشکریان یزید با ریختن خون نواسه‌ی پیامبراسلام(ص) در این ماه و پدید آوردن حادثه‌ی کربلا احترام ماه محرم را نگه نداشتند.
در دوم محرم سال 61 هجری قمری، کاروان امام حسین(ع) وارد کربلا شد، از همان روز به تدریج بر سپاه کوفیان که امام حسین(ع) را محاصره کرده بودند، افزوده شد.
روزنهم ماه محرم، «تاسوعا» نام دارد، در آن روز امام حسین(ع) و یارانش در محاصره ای نیروهای کوفه قرار داشت و آنها آب را بر روی امام حسین واهل بیت و یارانش بسته نمودند.روز دهم ماه محرم، «عاشورا» نام دارد «عاشورا» روزحماسه و ایثار، روز فریاد مظلومانه‌ی «هل من ناصر ینصرنا» برگوش تاریخ، عاشورا، روز شهادت فرزند رسول خدا(ص) و یاران وفرزندانش در کربلا است. محرم وعاشورا در فرهنگ اسلام خاطره‌ی فراموش ناشدنی از ایثار و مجاهدت را در ذهن ها زنده نگه می دارد؛ خاطره ای که در آن پاره ای تن پیامبر(ص) فرزندان و یاران باوفایش مرگ با عزت را برزندگی ذلت بار ترجیع داده و با شهامت و مردانگی به استقبال شهادت شتافتند.
بزرگداشت محرم و عاشورا همه ساله، اقدام شعار گونه و تکراری نیست، بلکه احیای ارزشها، مبارزه با سنت های جاهلی، فریادشورش علیه بیداد وستم، امر به معروف و نهی از منکراست.
بدون شک، در میان حوادث وپیش آمد های بزرگ و دلخراش تاریخ، هیچ واقعه‌ای نیست که مانند حادثه‌ی جانسوز کربلا همه ساله مراسم سالگرد آن با شکوه و عظمت فراوان وشرکت تمام طبقات در منازل، مدارس، مساجد، تکایا و حسینیه ها برگزار گردد، وخطباء در پیرامون آن سخنرانی و نویسندگان کتابها ومقالات بنویسند، و مرور زمان و تکرار مراسمات آن را کهنه نسازد، بلکه عظمتش روز افزون و در هر عصری برای فلسفه‌ی آن معنای عالی وهدف هائی ارزنده ای را داشته باشد، تا جائیکه قیام و نهضت ماندگار آن بزرگوار تأثیری بر اندیشه‌ی مردم جهان، حتی غیر مسلمانان داشته، که یکی از دانشمندان بزرگ اسلامی می‌گوید: «امام حسین(ع) بر همه‌ی انسانها، پس از خود تا آخر تاریخ و بر همه‌ی بشریت وتمدنها، پس از خود حق دارد، هرکدام به گونه ای مرهون ومدیون اویند، زیرا اگر امام حسین(ع) نبود عاشورا نبود، واگر عاشورا نبود اسلام نمی ماند واگر اسلام نمانده بود تمدن اسلامی پدید نمی آمد، تا مایه‌ی اصلی تمدنها و پیش رفت های بعدی و ظهور رنسانس در غرب بشود، و در آن صورت این تمدن کنونی وجود نداشت. و چنانکه علامه اقبال لاهوری نیز می گوید:
خون او تفسیر این اسرار کرد ملت خوابیده را بیدارکرد
اما علل و انگیزه‌ی قیام نواسه ای پیامبر اسلام(ص):
امام حسین(ع) هدف بزرگ نهضت ماندگار خود را در وصیت نامه ای الهی و سیاسی خویش گنجانده که پس از شهادت به توحید و نبوت و ضروریات دین انگیزه‌ی قیام خود را چنین بیان می فرماید: «انی لم اخرج اشرا و لا بطرا و لا ظالما و لا مفسدا» یعنی من از روی خود خواهی و یا خوشگذرانی و ظلم از مدینه خارج نشدم. اما سبط رسول گرامی اسلام در جنبه‌ی اثبات این جمله را فرمود:«انما خرجت لطلب الاصلاح فی امة جدی ارید ان امر بالمعروف و انهی عن المنکر اسیر بسیرة جدی و ابی علی بن ابی طالب(ع)» در این جمله امام حسین(ع) علت و قیام و برنامه‌ی خود را در چهار ماده اعلام کرد:
1 – اصلاح امت جدش رسول خدا(ص)
2 – امر به معروف
3 – پیروی از روش جدش پیامبر اسلام و پدرش علی بن ابی طالب، اما از مجموعه‌ی گفته ها ، این جمع بندی به دست می آید:
1 – امام حسین بخاطر بقاء اسلام و اصلاح امت جدش قیام کرد.
2 – حرکت الهی نواسه پیامبر اسلام در روز عاشورا برای یارانش، مظهر ایمان ایثار و وفاداری بوده است. به گفته جرج جرداق دانشمند و ادیب مسیحی: «وقتی یزید مردم را تشویق به قتل حسین و مأمور به خونریزی می کرد، آنها می گفتند: «چه مبلغ می دهی؟» اما انصار حسین به او گفتند: « ما با تو هستیم، اگر هفتاد بار کشته شویم، باز می خواهیم در رکابت جنگ کنیم و کشته شویم».
3 – قیام امام حسین(ع) در کربلا، حماسه‌ی بزرگ جاویدان تاریخ، ومرکز بزرگترین دانشگاه انسان سازی است. به گفته‌ی یکی از شخصیت های نامی کشور علامه سید اسماعیل بلخی:
تأسیس کربلا نه فقط بهر ماتم است
تعلیم گاه و مکتب اولاد آدم است
از خیمه گاه سوخته تا ساحل فرات
دانش سرای جمله‌ی خلق دوعالم است
هر قطره خون حنجرآن طفل شیرخوار برزخم های پیکر اسلام مرهم است
4- عاشورا یک روز فراموش ناشدنی در تاریخ اقوام وملتهایی است که می خواهند سر بلند بمانند، سربلند زندگی کنند و سر بلند بمیرد.
نويسنده:
سيد جعفرعادلي«حسيني»
منبع:
پامیر نشریه شهر کابل – شماره 215 سه شنبه 3 دلو 1385