در چهلوچهارمین برنامه زنده «جنبش بیداری»، به مناسبت هفتادوششمین سالروز جهانی حقوق بشر در موضوع: «حقوق بشر، حقوق بینالملل و جرمشناسی» و بررسی جنایتکاران جنگی و نقضکنندگان حقوق بشر در افغانستان مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. این برنامه با هدف ایجاد بستری برای هماندیشی در مورد روند دادخواهی و پیگیری جنایات جنگی و مجرمان سایبری، بر اهمیت نقش نهادهای بینالمللی در تأمین عدالت و صلح پایدار تأکید دارد.
گرامیداشت روز جهانی حقوق بشر
روز جهانی حقوق بشر که هر ساله در ۱۰ دسامبر گرامی داشته میشود، فرصتی است برای بازاندیشی در اصول و ارزشهای بنیادین حقوق بشر که هفتاد و شش سال پیش در چنین روزی (10 دسامبر 1948 میلادی / 19 قوس 1327 خورشیدی) اعلامیه جهانی حقوق بشر بهعنوان یکی از قطعنامههای مجمع عمومی سازمان ملل متحد پس از چالشهای بسیار به تصویب رسید.
اهمیت این روز:
۱. یادآور حقوق و آزادیهای برابر برای تمام انسانها، فارغ از جنسیت، نژاد، مذهب یا قومیت است.
۲. فرصتی برای تجدید تعهد جهانی به ایجاد جامعهای عادلانه و صلحآمیز فراهم میآورد.
چالشهای معاصر حقوق بشر در افغانستان
با وجود تصویب قوانین و تعهدات بینالمللی، افغانستان همچنان شاهد نقض گسترده حقوق بشر است. مسائل عمده شامل:
۱. جنایات جنگی و قتلعامهای سیستماتیک در پنج دهه گذشته.
۲. نابرابریهای اجتماعی و تبعیضهای مذهبی و قومی.
۳. نفرتپراکنی و تحریف تاریخ که سبب تفرقه اجتماعی شده است.
بررسی جنایات ۴۵ سال گذشته: ضرورت دادخواهی
افغانستان در طی چهار دهه اخیر شاهد جنایات گستردهای بوده است که دادخواهی و مستندسازی این موارد میتواند گامی اساسی برای تحقق عدالت و ایجاد صلح پایدار باشد.
۱. دادخواهی در نهادهای بینالمللی:
ضرورت پیگیری: نهادهایی نظیر دیوان بینالمللی کیفری [1](ICC) و شورای حقوق بشر سازمان ملل، بسترهایی برای محاکمه جنایتکاران جنگی فراهم میکنند.
تأثیر دادخواهی: شفافیت در پیگیری جنایات، مانع تکرار فجایع میشود و اعتماد عمومی را بازسازی میکند.
۲. تحریف تاریخ و نفرتپراکنی:
تحریف تاریخ: اقداماتی نظیر تغییر واقعیتهای تاریخی (مثل جنایتهای دوران کمونیستها، دههی هفتاد غرب کابل و طالبان در یکهولنگ و شمال افغانستان) موجب تفرقه اجتماعی شده و هویت ملی را تخریب کردهاند.
نفرتپراکنی: انتشار محتوای نفرتانگیز در فضای حقیقی و مجازی به خشونت و بیاعتمادی دامن میزند.
راهکارها:
۱. تصویب قوانین سختگیرانه برای مقابله با نفرتپراکنی.
۲. استفاده از فناوری برای شناسایی و حذف محتوای زیانآور.
۳. تقویت همکاریهای بینالمللی در تعقیب ناقضان حقوق بشر.
حقوق بینالملل
حقوق بینالملل شاخهای از علم حقوق است که به تنظیم روابط میان کشورها، سازمانهای بینالمللی، و در برخی موارد افراد و گروههای فراملی میپردازد. این نظام حقوقی بر اساس معاهدات، عرفهای بینالمللی، اصول کلی حقوقی، و تصمیمات نهادهای قضائی و شبهقضائی بینالمللی بنا شده است.
موضوعات اصلی حقوق بینالملل شامل موارد زیر است:
۱. حقوق بشر: حمایت از حقوق و آزادیهای اساسی افراد.
۲. حقوق بشردوستانه: قوانین مربوط به زمان جنگ و درگیریهای مسلحانه.
۳. حقوق دیپلماتیک و کنسولی: تنظیم روابط و مصونیتهای دیپلماتها.
۴. حقوق دریایی: قوانین مربوط به دریاها و اقیانوسها.
۵. حقوق محیطزیست بینالمللی: حفاظت از محیطزیست در سطح جهانی.
۶. حقوق اقتصادی بینالمللی: قوانین حاکم بر تجارت و سرمایهگذاریهای جهانی.
حقوق بینالملل بهعنوان ابزاری برای حل اختلافات، تأمین عدالت و همکاری بینالمللی نقش مهمی ایفا میکند.
جرمشناسی (Criminology)
جرمشناسی، شاخهای از علوم اجتماعی و حقوق است که به مطالعه علمی جرم، علل وقوع آن، رفتارهای مجرمانه، و راههای پیشگیری از آن میپردازد. این رشته به بررسی عوامل فردی، اجتماعی، روانی، اقتصادی و فرهنگی میپردازد که در شکلگیری جرایم و رفتارهای خلاف قانون نقش دارند.
موضوعات اصلی جرمشناسی شامل موارد زیر است:
۱. مطالعه علل جرم: بررسی عوامل زیستی، روانشناختی، و اجتماعی که منجر به ارتکاب جرم میشوند.
۲. بررسی انواع جرایم: مانند جرایم خشونتآمیز، مالی، سایبری، سازمانیافته و تروریسم.
۳. رفتار مجرمانه: تحلیل ویژگیهای شخصیتی و روانی مجرمان.
۴. نظام عدالت کیفری: مطالعه نقش پلیس، دادگاهها و زندانها در مقابله با جرم.
۵. پیشگیری از جرم: پیشنهاد سیاستها و روشهایی برای کاهش وقوع جرایم در جامعه.
جرمشناسی از ابزارهایی مانند آمار، روانشناسی، جامعهشناسی، و حقوق بهره میگیرد تا تصویری جامع از جرایم و واکنشهای مناسب به آنها ارائه دهد. هدف نهایی این علم، افزایش امنیت اجتماعی و بهبود عدالت در جامعه است.
تبعات منفی جرمشناسی در افغانستان و مهاجرت
تبعات منفی جرمشناسی در افغانستان و مهاجرت را میتوان از دو منظر بررسی کرد:
۱. جرمشناسی در داخل افغانستان
۲. جرمشناسی در زمینه مهاجرت و پناهندگی
۱. تبعات منفی جرمشناسی در افغانستان
افغانستان به دلیل دههها جنگ، بیثباتی سیاسی، و فقدان حاکمیت قانون با چالشهای جدی در زمینه عدالت و جرمشناسی مواجه است:
سیاسی شدن جرمشناسی: بسیاری از تحقیقات و اقدامات جرمشناسی تحت تأثیر منافع سیاسی گروهها و افراد قرار گرفته است، که باعث بیاعتمادی به نظام عدالت میشود.
نبود زیرساختهای علمی و اجرایی: کمبود دادههای دقیق و نظامهای تحلیلی باعث شده تا مطالعات جرمشناسی نتوانند بهطور مؤثر به کاهش جرایم کمک کنند.
افزایش ناامنی: شرایط اجتماعی و اقتصادی ناگوار به رشد جرایم سازمانیافته، تروریسم، و قاچاق انسان منجر شده است.
فرهنگ معافیت از مجازات: ضعف در پیگرد قانونی و عدم پاسخگویی مجرمان، بهویژه افراد قدرتمند، باعث گسترش بیاعتمادی عمومی شده است.
۲. تبعات منفی جرمشناسی در مهاجرت
جرمشناسی در زمینه مهاجرت نیز جنبههای منفی دارد، بهویژه برای مهاجران افغانستان:
انگزدایی به مهاجران: گاهی جرمشناسی به جای مطالعه علل مهاجرت، بر رفتارهای مجرمانه مهاجران تمرکز میکند، که منجر به انگزدن به تمام جامعه مهاجر میشود.
تقویت کلیشهها: مطالعات ناقص یا جانبدارانه ممکن است تصاویری نادرست از مهاجران بهعنوان عاملان جرایم ترسیم کند.
فقدان توجه به عوامل ساختاری: در بسیاری از تحقیقات، علل عمیقتری مانند فقر، تبعیض، و جنگ نادیده گرفته میشود، و صرفاً به رفتارهای مجرمانه پرداخته میشود.
محدودیت فرصتها: این نگاه منفی میتواند به تصویب قوانین سختگیرانهتر در کشورهای میزبان منجر شود و فرصتهای اجتماعی، آموزشی و شغلی مهاجران را محدود کند.
برای کاهش تبعات منفی جرمشناسی در افغانستان و مهاجرت، لازم است این علم با رویکردی بیطرفانه و مبتنی بر شواهد به بررسی ریشههای جرم و راهحلهای مؤثر بپردازد. تمرکز بر عدالت اجتماعی، آموزش، و بهبود شرایط اقتصادی میتواند تأثیر مثبتی بر کاهش جرایم و بهبود وضعیت مهاجران داشته باشد.
جرایم اجتماعی و سایبری در افغانستان
انواع جرایم اجتماعی در ۴۵ سال گذشته:
- قتلهای زنجیرهای و کشتارهای دستهجمعی: در دورانهای مختلف سیاسی، کشتارهای جمعی توسط گروههای مختلف سیاسی و نظامی در افغانستان صورت گرفته است که بسیاری از آنها هنوز هم به عنوان یک بحران انسانی شناخته میشوند.
- آدمربایی و تهدید شهروندان: در شرایط جنگی و آشوب، آدمربایی یکی از شیوههای معمول برای تهدید و اخاذی از مردم به شمار میرفته است.
- تجاوز به نوامیس و استفاده غیرانسانی از اسرا: در طول جنگها، جنایات جنسی به عنوان ابزاری برای تضعیف روحیه مردم و تحمیل فشار به جامعه و خانوادهها مورد استفاده قرار گرفته است.
- نفرتپراکنی قومی و مذهبی: یکی از جنایات برجسته در افغانستان، دامن زدن به تنشهای قومی و مذهبی توسط گروههای مختلف بوده است که موجب تشدید اختلافات و بحرانها گردید.
انواع جرایم سایبری:
- جعل هویت و سوءاستفاده از اطلاعات شخصی: سوءاستفاده از اطلاعات شخصی افراد برای اهداف مجرمانه در فضای مجازی یکی از مشکلات عمدهای است که افراد زیادی را در افغانستان به خطر انداخته است.
- نشر محتوای جعلی برای تحریف افکار عمومی: در فضای سایبری، انتشار اخبار جعلی و اطلاعات غلط به منظور تغییر نگرش عمومی و ایجاد تنشهای اجتماعی به یک معضل اساسی تبدیل شده است.
- آزار و اذیت آنلاین، بهویژه علیه جوانان: استفاده از فضای مجازی برای تهدید، آزار و اذیت افراد بهویژه جوانان و دختران یکی از موارد نگرانکننده است.
- نقض حریم خصوصی از طریق هک حسابها و انتشار اطلاعات بدون رضایت: هک کردن حسابهای شخصی افراد و انتشار اطلاعات خصوصی آنها بدون رضایت، یک تهدید جدی برای حریم خصوصی افراد است.
- ترویج خشونت و افراطگرایی در فضای مجازی: برخی از گروهها از فضای مجازی به عنوان ابزاری برای تبلیغ خشونت و افراطگرایی استفاده میکنند که اثرات منفی بر جامعه میگذارد.
پیشنهادها برای مقابله با جرایم سایبری:
- تقویت قوانین ملی برای نظارت بر محتوای آنلاین: تصویب قوانین مشخص برای مقابله با جرایم سایبری و نظارت دقیقتر بر محتواهای آنلاین ضروری است.
- استفاده از فناوریهای نوین مانند هوش مصنوعی برای شناسایی محتوای مخرب: بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته مانند هوش مصنوعی برای شناسایی و حذف محتوای آسیبزا میتواند نقش مؤثری در مقابله با این نوع جرایم ایفا کند.
- همکاری بینالمللی برای تعقیب جنایتکاران سایبری: نیاز به همکاریهای بینالمللی برای مقابله با جنایتکاران سایبری، بهویژه کسانی که از مرزها عبور میکنند، حس میشود.
اقدامات پیشنهادی برای تأمین عدالت و صلح پایدار:
- ایجاد کمیسیون حقیقتیاب: مستندسازی جنایات گذشته و تهیه گزارشهایی برای ارائه به سازمانهای بینالمللی میتواند در جلب حمایت جهانی و ارائه شواهد مؤثر کمک کند.
- حمایت از قربانیان: ارائه خدمات روانشناختی و اجتماعی برای بازماندگان جنایات میتواند به ترمیم آسیبهای روحی و اجتماعی کمک کند.
- تقویت جامعه مدنی: تشویق گروههای حقوق بشری و نهادهای اجتماعی به آگاهیرسانی و پیگیری حقوقی میتواند به افزایش تأثیر اقدامات برای عدالت و صلح کمک کند.
- اعمال فشار بینالمللی: استفاده از دیپلماسی و فشار بر ناقضان حقوق بشر میتواند در ایجاد تغییرات مثبت در سیاستها و رفتارهای دولتها مؤثر باشد.
دادخواهی برای جنایات گذشته و مقابله با تحریف تاریخ و نفرتپراکنی وظیفهای اخلاقی و حقوقی است. تحقق عدالت در افغانستان از مسیر شفافیت، پاسخگویی و تقویت همکاریهای بینالمللی میگذرد. این اقدامات میتواند راهی به سوی صلح پایدار و بازسازی اجتماعی در افغانستان باشد.
راهکارها برای مقابله با جرایم سایبری:
- ارتقای سواد دیجیتال: آموزش به کاربران برای شناسایی فعالیتهای مشکوک و رعایت اصول امنیت سایبری میتواند موجب کاهش وقوع جرایم در فضای مجازی شود.
- تقویت قوانین سایبری: تصویب مقررات سختگیرانه و گسترش همکاریهای بینالمللی برای مقابله با جرایم سایبری میتواند امنیت فضای مجازی را افزایش دهد.
- استفاده از فناوری پیشرفته: بهرهگیری از هوش مصنوعی و دیگر فناوریهای جدید برای شناسایی محتوای مخرب و پیشگیری از حملات سایبری بهطور مؤثرتر میتواند امنیت فضای آنلاین را ارتقا دهد.
- افزایش نظارت پلتفرمها: الزام شرکتهای فناوری به پایش دقیقتر و مدیریت محتوای منتشرشده در پلتفرمهای آنلاین میتواند از بروز بسیاری از جرایم سایبری جلوگیری کند.
- تشویق به گزارشدهی: ایجاد سیستمهای گزارشدهی سریع و ارائه حمایتهای لازم به قربانیان برای تسهیل در پیگیری قضائی و شناسایی مجرمان میتواند به حل سریعتر پروندهها کمک کند.
پیگیری جرایم سایبری در اروپا:
اتحادیه اروپا و کشورهای عضو، سازوکارهای متعددی برای مقابله با جرایم سایبری طراحی کردهاند. این اقدامات شامل همکاریهای بینالمللی، تقویت قوانین و ارائه ابزارهایی برای شهروندان جهت گزارشدهی و پیگیری است. آگاهی از قوانین ملی و همکاری در چارچوب قوانین اتحادیه اروپا برای پیگیری این جرایم ضروری است.
نکات مهم:
جمعآوری شواهد: مدارک تصویری، شهادتها و مستندات مرتبط را ثبت و نگهداری کنید.
امنیت شخصی: هنگام پیگیری، امنیت خود و خانواده را در نظر بگیرید.
آگاهی از حقوق: از قوانین ملی و بینالمللی مرتبط با حقوق خود مطلع باشید.
جلوگیری از بزرگداشت جنایتکاران: توجه به ممانعت از تجلیل افراد شناختهشده بهعنوان جنایتکار جنگی و جلوگیری از نفوذ هواداران آنها.
جرایم سایبری و جنایات جنگی تهدیدی جدی برای جوامع هستند. با وجود ساختارهای قانونی پیشرفته در اروپا، قربانیان این جرایم میتوانند با استفاده از ابزارهای موجود به عدالت دست یابند. آگاهی عمومی، رعایت اصول امنیتی و استفاده از ظرفیتهای قانونی، نقش مؤثری در کاهش این جرایم ایفا میکنند.
راههای پیگیری جرایم سایبری و جنایات جنگی در اروپا:
پیگیری جرایم سایبری: جرایم سایبری شامل هک، کلاهبرداری آنلاین، نقض حریم خصوصی، انتشار اطلاعات جعلی و سایر فعالیتهای غیرقانونی در فضای مجازی است. راههای پیگیری عبارتاند از:
نهادهای مرتبط:
یوراپول (Europol): نهاد پلیسی اروپا که بخش ویژهای به نام «مرکز جرایم سایبری اروپا» (EC3) برای شناسایی، پیشگیری و پیگیری جرایم سایبری دارد.
سازمانهای ملی: هر کشور اروپایی واحدهای ویژهای برای مقابله با جرایم سایبری دارد که با یوراپول و سایر نهادهای بینالمللی همکاری میکنند.
کنوانسیون بوداپست: این معاهده بینالمللی چارچوبی برای هماهنگی کشورها در مبارزه با جرایم سایبری ارائه میدهد.
اقدامات:
- گزارش جرم: شهروندان میتوانند جرایم سایبری را به پلیس سایبری کشور خود یا پلتفرمهای ویژه گزارش دهند.
- ردیابی دیجیتال: استفاده از فناوری پیشرفته برای شناسایی هکرها و منابع حملات.
- همکاری بینالمللی: تبادل اطلاعات میان کشورها و نهادهای پلیسی.
- آموزش عمومی: اطلاعرسانی به کاربران برای پیشگیری از قربانی شدن در حملات سایبری.
پیگیری جنایات جنگی:
جنایات جنگی شامل قتلعام، شکنجه، تخریب عمدی زیرساختهای غیرنظامی، و سایر موارد نقض حقوق بشردوستانه است. اروپا به دلیل قوانین پیشرفته و نهادهای بینالمللی مرتبط، بستر مهمی برای رسیدگی به این جرایم.
راههای پیگیری جرایم سایبری و جنایات جنگی در اروپا
- گزارشدهی جرایم سایبری
1.1. تماس با پلیس محلی:
اولین قدم تماس با پلیس محلی است؛ بسیاری از کشورهای اروپایی واحدهای ویژه جرایم سایبری دارند.
شماره اضطراری: 112
1.2. استفاده از پلتفرمهای ملی و بینالمللی:
کشورهای مختلف مانند آلمان، فرانسه و بریتانیا، وبسایتهایی برای ثبت شکایات سایبری ارائه کردهاند.
یوروپل (Europol): پلیس اروپا نیز ابزارهایی برای ثبت شکایات فراهم کرده است.
وبسایت: www.europol.europa.eu
1.3. تماس با پلتفرمهای اجتماعی:
شبکههای اجتماعی مثل فیسبوک، اینستاگرام و توییتر، سیستمهایی برای گزارشدهی تخلفات دارند.
1.4. مراجعه به سازمانهای حفاظت از دادهها:
برای شکایات مرتبط با نقض حریم خصوصی، به سازمانهای حفاظت از دادهها مراجعه کنید.
قانون GDPR: کاربران اتحادیه اروپا حقوق گستردهای در زمینه حفاظت از اطلاعات دارند.
1.5. همکاری با مراکز ملی امنیت سایبری:
مراکز ملی مانند NCSC در بریتانیا و BSI در آلمان خدمات ویژهای در این حوزه ارائه میدهند.
1.6. مشورت با وکلای متخصص:
در موارد پیچیده، مشورت با وکلای متخصص در حوزه جرایم سایبری ضروری است.
- پیگیری جنایات جنگی
2.1. دادگاه بینالمللی کیفری (ICC):
نهاد اصلی رسیدگی به جنایات جنگی. شکایات را میتوان مستقیماً به این دادگاه ارسال کرد.
وبسایت: www.icc-cpi.int
ایمیل: [email protected]
2.2. دادگاه حقوق بشر اروپا (ECHR):
برای شکایات مرتبط با نقض حقوق بشر در کشورهای عضو اتحادیه اروپا.
وبسایت: www.echr.coe.int
ایمیل: [email protected]
2.3. همکاری با سازمان ملل متحد (UN):
نهادهایی مانند OHCHR و شورای حقوق بشر سازمان ملل، جنایات جنگی را بررسی میکنند.
وبسایت: www.ohchr.org
2.4. مراجعه به دادگاههای ملی:
برخی کشورهای اروپایی دارای قوانین صلاحیت جهانی هستند که اجازه بررسی جنایات جنگی خارج از مرزها را میدهند (مثلاً آلمان و سوئد).
2.5. ارائه شواهد به سازمانهای غیردولتی (NGOs):
سازمانهایی مانند Human Rights Watch و Amnesty International، شواهد را ثبت و پیگیری میکنند.
وبسایتهای مرتبط:
Human Rights Watch
Amnesty International
2.6. همکاری با یوروپل و اینترپل:
این نهادها در رسیدگی به پروندههای بینالمللی نقش مؤثری دارند.
پیشنهاد به آسیبدیدگان
پیشنهاد میکنم در اروپا تلاشهای لازم صورت گیرد و با نهادهای مرتبط هماهنگیهایی برای شناسایی صفحات جعلی انجام شود و همانند کشور سوئیس، این صفحات مسدود گردند. بسیاری از سوءاستفادهها از جمله سرقت، کلاهبرداری، تهدید و آدمربایی از طریق شبکههای اجتماعی و صفحات جعلی انجام میشود. همچنین، باید حمایت و تجلیل از جنایتکاران جنگی در فضای مجازی شناسایی و تخلفات مرتبط با آنها مورد رسیدگی قرار گیرد.
افرادی که در دوران حکومتها و احزاب جنایتکار جنگی در زندانهای مخوف شکنجه شده و حقوق اساسی آنها نقض شده است، باید از فرصتهای قانونی برای دادخواهی استفاده کنند. یکی از مهمترین راهها، طرح شکایت در دادگاههای بینالمللی بهویژه دادگاه کیفری بینالمللی (ICC) مستقر در لاهه است. این دادگاه وظیفه رسیدگی به جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت و نسلکشی را دارد و میتواند رهبران و مقامات مسئول این جنایات را تحت تعقیب قرار دهد.
مراحل اقدام:
- تشکیل پروندههای مستند:
افراد آسیبدیده یا خانوادههای آنها باید اسناد و مدارک مربوط به شکنجهها، جنایات و نقض حقوق انسانی خود را گردآوری کنند. این مدارک میتواند شامل شهادت شهود، گزارشهای پزشکی، تصاویر، و اسناد رسمی باشد.
- همکاری با سازمانهای حقوق بشری:
سازمانهای حقوق بشری و نهادهای مدافع عدالت میتوانند در مستندسازی، ارائه شکایت، و پیگیری پروندهها کمک کنند. همکاری با این نهادها به افزایش اثرگذاری و دیدهشدن پروندهها کمک میکند.
- طرح شکایت رسمی:
شکایات میتوانند از طریق دادگاههای بینالمللی یا دادگاههای داخلی کشورهایی که صلاحیت جهانی در قبال جنایات جنگی دارند، ثبت شوند. دادگاههایی مانند لاهه برای این منظور گزینهای موثر هستند.
- محاکمه رهبران فراری:
رهبرانی که به کشورهای خارجی فرار کردهاند، باید از طریق همکاری دولتها و نهادهای بینالمللی دستگیر و محاکمه شوند. درخواست استرداد و صدور حکم جلب بینالمللی (Red Notice) از طریق اینترپل میتواند ابزار موثری باشد.
- 5. بازیابی داراییها:
اموال و داراییهایی که این افراد از طریق فساد و جنایت به دست آوردهاند، باید شناسایی و ضبط شود. این داراییها میتواند برای جبران خسارت آسیبدیدگان مورد استفاده قرار گیرد. بسیاری از کشورها ابزارهای قانونی برای مسدودسازی و بازگرداندن اموال نامشروع دارند که با همکاری بینالمللی قابل اجراست
اهمیت اقدام:
این اقدامات نهتنها برای اجرای عدالت و جبران خسارت قربانیان ضروری است، بلکه میتواند به جلوگیری از تکرار چنین جنایاتی در آینده کمک کند. برگزاری محاکمات علنی و شفاف به جهانیان نشان میدهد که جنایتکاران جنگی هرگز از مجازات مصون نخواهند ماند و حقوق قربانیان محترم شمرده میشود.
منبع: چهلوچهارمین برنامه زنده «جنبش بیداری، 20 قوس 1403 خورشیدی
[1]. “International Criminal Court”، به «دیوان بینالمللی کیفری» گفته میشود. این دیوان یک نهاد قضایی بینالمللی است که برای محاکمه افرادی که مرتکب جنایات بینالمللی مانند جنایت جنگی، جنایت علیه بشریت و نسلکشی میشوند، ایجاد شده است.