بسم الله الرحمن الرحیم
«إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ»
با اندوه فراوان درگذشت بزرگمرد و عیار شمالی، جنرال حاج سخی محمد مصباح، معروف به سخی محمد هزاره را به خانواده محترم، فرزندان، دوستان و همه همرزمان آن مرحوم تسلیت عرض می‌کنم. از درگاه الهی برای ایشان رحمت و غفران واسعه و برای بازماندگان صبر جمیل مسئلت دارم.
خاطره‌ای از جنرال حاج سخی محمد مصباح (سخی محمد هزاره)
خاطره‌ای از این شخصیت مجاهد و مقاوم که در کتاب «ثابت قدم» نیز آمده، چنین است:
«در سال 1358 خورشیدی، هم‌زمان با تجاوز ارتش سرخ شوروی، نیروها و تجهیزات نظامی از طریق هوا به میدان هوایی بگرام منتقل شدند. در آن زمان، من به‌عنوان مأمور وزارت مالیه در ولسوالی بودم، اما وظیفه خود دانستم که به مبارزه برخیزم.
در منطقه شمالی، در قریه‌های «ده هزاره» و «دهمسکین»، که مربوط به حزب اسلامی و جمعیت اسلامی بود، به مقاومت پرداختیم و بعدها به حرکت اسلامی پیوستیم. گروه‌های کوچک مجاهدین خلع سلاح شدند و حزب حرکت اسلامی، قوی‌ترین جریان در میان تشیع بود. با بروز اختلاف میان حزب اسلامی و جمعیت اسلامی، ما توانستیم میانجی‌گری کرده و صلح را برقرار کنیم. در مجموع، 780 مورد صلح میان این دو حزب در مناطق شمالی ایجاد کردیم. این مناطق، که تحت نفوذ حرکت اسلامی بودند، مورد احترام اهل سنت و دیگر احزاب قرار داشتند.
یکی از مهم‌ترین عملیات‌های ما در میدان هوایی بگرام انجام شد. در این عملیات، مرحوم آقای سید حسین انوری، ملا عزت و دیگر مجاهدین نیز او را همراهی و در جنگ شرکت داشتند. پس از یک هفته زندگی مخفیانه، شبانه با موشک‌های سام-7 و با همکاری یکی از فرماندهان جمعیت اسلامی، حمله‌ای ترتیب دادیم که در نتیجه، چهار فروند جت دشمن منهدم و خسارات سنگینی به تأسیسات میدان هوایی وارد شد.
در مناطقی همچون شهرک سنجد دره، پروژه آبیاری پروان و دیگر نقاط نیز بالای قطعات نظامی دشمن عملیات‌های موفقی اجرا کردیم. در پاسخ به این حملات، نیروهای شوروی و حکومت دست‌نشانده آن‌ها تصمیم گرفتند که قریه «ده هزاره» را بمباران کنند. در این بمباران، شیخ عبدالصمد زکی از ارتفاع 30 تا 40 متری از مسجد به بیرون پرتاب شد. اما مقاومت مخلصانه و جان‌فشانی‌های مجاهدین همچنان ادامه یافت.
در دوره مقاومت، 780 مجاهد از اهل تشیع و تسنن در ولایت پروان، در مناطقی چون رباط، لغمانی، مرکز پروان، جبل‌السراج و گلبهار حضور داشتند. آن‌ها در عملیات‌هایی نظیر نبرد پل صوفیان، که منجر به کشته شدن خان محمد، وزیر دفاع طالبان، و انهدام چندین تانک سنگین دشمن شد، نقش مؤثری ایفا کردند. اسیران زیادی نیز به دست ما افتادند، اما مجاهدین ما برخلاف روش دشمن، هیچ‌گاه اسرا را شکنجه نمی‌کردند. همین اخلاق و رفتار انسانی موجب شد که بسیاری از اسرا، پس از آزادی، باور کنند که تبلیغات دشمن علیه ما نادرست بوده است.
در دوران مقاومت، مرحوم آقای انوری رهبری جبهه را بر عهده داشت و درخششی مثال‌زدنی داشت. اما متأسفانه، قومندان راز محمد که با طالبان ارتباط برقرار کرده بود، 35 نفر از مجاهدین ما را اسیر کرد و 6 تن از آن‌ها را به شهادت رساند.»
روحش شاد و یادش گرامی باد.
خاطره و تاریخ شفاهی از شمالی
https://www.youtube.com/watch?v=9mAdkZg15Yw
https://www.youtube.com/watch?v=rNQAH4tvK0A
https://www.youtube.com/watch?v=6PMtJ1uHqhs
https://www.youtube.com/watch?v=LGPRmHugi1s