در چهلودمین برنامه «جنبش بیداری» به مناسبت 23مین سالگرد شهادت جنرال شهید سید اسدالله مسورر قرار داریم، من مصیبتوارده را به فرزندان، تمام بستگان، دوستان و همرزمان مسرور تسلیت میگویم و 23مین سالگرد شهادت سید اسدالله مسرور گرامی باد!
جنبش بیداری؛ یادمان قیامهای تاریخی افغانستان
در این برنامه، بهعنوان مقدمه، به بررسی قیامهای مردمی پس از حاکمیت حزب دموکراتیک خلق تحت حمایت شوروی پرداخته و به مناسبت بیستوسومین سالگرد شهادت شهید سید اسدالله مسرور، از حماسهآفرینیهای مردم چارکنت و دره صوف یاد میکنم و نیز به بازخوانی ناگفتههای قتلهای زنجیرهای در ولایات شمال افغانستان پرداخته خواهد شد.
قیامهای تاریخی پس از کودتای 7 ثور 1357 خورشیدی
با وقوع کودتای ۷ ثور ۱۳۵۷ خورشیدی و تجاوز ارتش شوروی به افغانستان، مردم این سرزمین با شجاعتی وصفناپذیر علیه رژیم کمونیستی قیام کردند. یکی از برجستهترین این قیامها، قیام سوم حوت ۱۳۵۷ خورشیدی در چارکنت بود که با مشارکت علما و بزرگان مذهبی و قومی، به ریاست مرحوم دینمحمد خان و فرماندهی مرحوم سید حسین شاه مسرور شکل گرفت.
مردم چارکنت، در اولین اقدام، مقر اداری منطقه را از نیروهای کمونیستی پاکسازی کردند. دامنه این قیام به سایر نقاط کشور گسترش یافت و در نهایت منجر به تأسیس نخستین دولت اسلامی در ورس بامیان به رهبری مرحوم آیتالله بهشتی شد.
نقش علما در آغاز جهاد
علما نقش بیبدیلی در سازماندهی قیامها و جهاد داشتند. حجتالاسلام مرحوم شیخ خادم حسین ناطقی، یکی از پیشگامان قیام مردم دره صوف، در مصاحبهای با من تأکید داشت که فتواهای علما در واکنش به سرکوبگری و توهین رژیم به مقدسات اسلامی، مردم را به جهاد علیه اشغالگران شوروی فراخواند.
او قیام مردم دره صوف را نخستین خیزش مردمی علیه رژیم کمونیستی دانست. همچنین در کتاب «قیام چارکنت» نوشته آقایان سید محمد علی جاوید و سید محمد رضا علوی، این رخداد تاریخی به تفصیل بررسی شده است.
ابعاد جهاد افغانستان
جهاد مردم افغانستان علیه رژیم کمونیستی و اشغالگران شوروی، با تقدیم صدها هزار شهید و آوارگی میلیونها نفر، به حماسهای بینظیر در تاریخ مبارزات آزادیخواهانه جهان بدل شد.
در نتیجه این جهاد مردمی:
– الگویی برای جنبشهای اسلامی در منطقه و جهان شد.
– تغییرات ژئوپلیتیکی عمدهای را رقم زد.
– فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اتحاد آلمان شرقی و غربی را تسریع کرد.
بااینحال، این دستاوردها به دلیل جنگهای داخلی، دخالتهای خارجی و خیانتهای داخلی، به چالش کشیده شد. ظهور طالبان و سقوط دولت مجاهدین، از پیامدهای تلخ این تحولات بود که هنوز افغانستان با آنها دستبهگریبان است.
یادمان شخصیتهای جهادی
در این میان، از شخصیتهای برجستهای چون حاج سید حسین شاه مسرور و شهید سید اسدالله مسرور باید یاد کرد. این بزرگان، به فرمان علما، در صف نخست جهاد قرار گرفتند و برای دفاع از اسلام و وطن اسلحه به دست گرفتند.
به مناسبت بیستوسومین سالگرد شهادت شهید سید اسدالله مسرور، لازم است یادآور شویم که این شخصیت بزرگوار، از رهبران برجسته جهاد در شمال افغانستان، با ایثار و فداکاری خود، نقش مهمی در دفاع از آرمانهای مردم مسلمان افغانستان ایفا کرد.
یاد و خاطره شهدای قیامهای سوم حوت چارکنت و ۲۶ دلو 1357 خورشیدی دره صوف، که سرآغازی بر جهاد افغانستان علیه رژیم کمونیستی و اشغالگران شوروی بود، جاودان باد. اینک، مروری کوتاه بر زندگی و مبارزات جهادی حاج سید حسین شاه مسرور و شهید سید اسدالله مسرور، نمادهای مقاومت و افتخار در تاریخ افغانستان، خواهم داشت.
حاج سید حسین شاه مسرور؛ شخصیت فرهنگی و جهادی
حاج سید حسین شاه مسرور، فرزند سید احمدشاه، در سال ۱۲۹۹ خورشیدی در قریه سفید چشمه ولسوالی چارکنت ولایت بلخ متولد شد. او از کودکی به اهلبیت (ع) عشق و ارادت داشت و این ارادت را در قالب سرودن اشعار حماسی و انقلابی، در مدح اهلبیت (ع) و در مسیر مبارزه با ظلم و استبداد به نمایش گذاشت.
حاج سید حسین شاه مسرور با آغاز کودتای ۷ ثور ۱۳۵۷ خورشیدی و تجاوز شوروی به افغانستان، مبارزه خود را به صورت عملی آغاز کرد. او با پیوستن به صفوف جهاد، بهعنوان فرمانده جهادی در مناطق چارکنت و اطراف آن، نقش برجستهای در سازماندهی مقاومت ایفا نمود. تدبیر، ایمان راسخ و شجاعت او باعث شد تا به یکی از نمادهای استقامت در برابر اشغالگران تبدیل شود.
شهید سید اسدالله مسرور؛ فرماندهای استراتژیک و جوانمرد
شهید سید اسدالله مسرور، فرزند حاج سید حسین شاه مسرور، با الگوگیری از پدر، از نوجوانی وارد میدان جهاد شد. او تحصیلات خود را در لیسههای معروف افغانستان به پایان رساند و در سالهای آغازین مقاومت، توانست استعداد و شجاعت خود را در عملیاتهای مختلف نشان دهد.
او فرماندهی عملیاتهای حساسی مانند «فرقه ۳۸ جهادی اردوی ملی افغانستان» را بر عهده داشت و در نبردهایی همچون چارکنت، شولگره و تاشقرغان، با استراتژی دقیق و شجاعت کمنظیر، دشمن را متوقف کرد. پس از سقوط مزارشریف در سال ۱۳۷۶ خورشیدی، سید اسدالله مقاومت را در تنگی شادیان سازماندهی کرد و مانع پیشروی طالبان به سوی چارکنت شد.
ایثار و شهادت
شهید سید اسدالله مسرور، پس از سالها مبارزه، در ۳ قوس ۱۳۸۰ خورشیدی، در یک حمله انتحاری به شهادت رسید. این فرمانده شجاع، که زندگی خود را وقف خدمت به مردم و دین کرده بود، همچون پدر و نیاکانش در راه خدا جان داد. یاد و خاطره او برای همیشه در دل مردم افغانستان جاودانه خواهد ماند.
دستاوردها و میراث ماندگار
- آثار فرهنگی و حماسی: حاج سید حسین شاه مسرور با سرودن اشعاری همچون اثر مشهور حماسه خاموش، روحیه مقاومت و ایمان را در میان مردم تقویت کرد.
- آزادیسازی مناطق: این پدر و پسر نقش کلیدی در آزادسازی مناطق وسیع ولایت بلخ از اشغال نیروهای شوروی و طالبان داشتند.
- احیای روحیه استقلالطلبی: آنها با رفتار و عملکرد خود، روحیه آزادیخواهی و مقاومت در برابر استعمار را در نسلهای مختلف زنده نگه داشتند.
- نجات مردم از کشتار: شهید سید اسدالله مسرور با تدابیر هوشمندانه خود، مانع از کشتار بسیاری از مردم شد و جان هزاران تن را نجات داد.
- مظلومیت پس از شهادت: همچون بسیاری از شهدای افغانستان، شهید سید اسدالله مسرور نیز پس از شهادت مورد بیمهری و فراموشی قرار گرفت. تحریف تاریخ و سکوت برخی از یاران سابق، چهره واقعی این قهرمان را در هالهای از ابهام فرو برده است.
پیامی به نسل امروز
حاج سید حسین شاه مسرور و شهید سید اسدالله مسرور نمادهایی از ایثار، شجاعت و مقاومت در برابر ظلم و اشغالگری بودند. آنها با اعتقاد به ارزشهای دینی و میهنی، جان خود را فدای استقلال و آزادی افغانستان کردند.
امروز، وظیفه نسل جوان است که با بازخوانی این صفحات درخشان از تاریخ جهاد افغانستان، راه این قهرمانان ملی را ادامه دهند و اجازه ندهند که میراث معنوی آنان تحتالشعاع منافع شخصی و تحریف تاریخ قرار گیرد.
روحشان شاد و یادشان گرامی باد!
یاد و خاطره حجتالاسلام شهید شیخ غلامحسن کاشفی گرامی باد!
در کنار گرامیداشت یاد شهید سید اسدالله مسرور، لازم است به اختصار از مبارزات سیاسی و صلحطلبی حجتالاسلام شیخ غلامحسن کاشفی نیز یاد کنیم. شهید کاشفی، از مسئولان برجسته حزب حرکت اسلامی افغانستان، نمادی از شجاعت و وفاداری به آرمانهای جهاد و مقاومت بود. یاد و خاطره این شخصیت بزرگوار، فرصتی برای بازخوانی زندگی و مبارزات او در دوران جهاد و پس از پیروزی مجاهدین است.
آغاز مبارزات و مسئولیتهای شهید کاشفی
شهید کاشفی از سال ۱۳۵۸ خورشیدی بهطور رسمی فعالیت خود را در حزب حرکت اسلامی افغانستان آغاز کرد. او که از یاران نزدیک آیتالله محسنی و حجتالاسلام والمسلمین سید محمد علی جاوید بود، در دوران جهاد بهعنوان مسئول نظامی دفتر مرکزی حزب در قم فعالیت داشت. حضور او در شورای مرکزی حزب، نشاندهنده نقش کلیدی او در تصمیمگیریهای سیاسی، نظامی و فرهنگی بود. با وجود چالشها و محدودیتها، کاشفی به آرمانهای حزب حرکت اسلامی و راهبردهای آیتالله محسنی وفادار ماند.
خاطراتی از شهید کاشفی
از سال ۱۳۶۵ خورشیدی با شهید کاشفی آشنا شدم و در سفرهای تبلیغی او را شخصیتی شجاع، سخنور و مقاوم یافتم. یکی از خاطرات ماندگار من، سخنرانی او در بهار ۱۳۷۳ خورشیدی در مدرسه محمدیهی علامه شهید واعظ بود، جایی که شهید کاشفی با صراحت اعلام کرد برخی سران جهادی مسیر انقلاب اسلامی افغانستان را منحرف کردهاند.
در دههی هفتاد، شهید کاشفی از جنگهای خانمانسوز داخلی شدیداً رنج میبرد. پیش از عزیمت به مزار شریف، یک بار مهمان من بود و از اختلافات درونی حزب حرکت اسلامی و عملکرد برخی مسئولان، بهویژه مرحوم آیتالله محسنی و حجتالاسلام آقای جاوید، گلایه کرد. بعدها وقتی من از آقای جاوید دلیل این دلخوریها را پرسیدم، او توضیح داد که همیشه بهعنوان یک همسنگر به کاشفی توجه داشتهاند، اما اختلافات اجتنابناپذیر بودند.
نیت صلحطلبانه و تلاش برای حل اختلافات
شهید کاشفی برای حل اختلافات و کاهش تنشها به مزار شریف رفت. مأموریت او برقراری ارتباط با سران سازمان نصر، از جمله محمد محقق، و تلاش برای پایان دادن به منازعات بود. با وجود این نیت صادقانه، اقدامات او باعث شد تا مخالفان او برنامه ترورش را در دستور کار قرار دهند.
ترور مظلومانه شهید کاشفی
در بهار ۱۳۷۵ خورشیدی، در جریان مذاکرات ائتلافی میان کاشفی و محمد محقق، اختلافنظر درباره پیوستن به حزب وحدت، منجر به مشاجره لفظی شد. کاشفی که بر توافقات قبلی تأکید داشت، جلسه را ترک کرد.
در مسیر بازگشت به منزل، در نزدیکی شفاخانه دوصد بستر نظامی، نیروهای مسلح محقق که در دو موتر جیپ نظامی بود او را ربوده و به دشت شور منتقل کردند. پس از شکنجههای وحشیانه، او را به طرز فجیعی به شهادت رساندند. تاکنون هیچ اقدام جدی برای پیگیری این جنایت و دادخواهی از سوی حزب حرکت اسلامی یا دولت افغانستان صورت نگرفته است.
حوادث تلخ دره صوف و مزار شریف
در سالهای ۱۳۷۴ و ۱۳۷۵ خورشیدی، موجی از ترورهای هدفمند و جنگهای داخلی میان نیروهای حزب حرکت اسلامی و حزب وحدت اسلامی رخ داد. درگیریهای خونین میان این دو گروه در ولسوالیهای چهارکنت و دره صوف، منجر به کشته شدن ۱۳۰ نفر از هر دو طرف شد. در این میان، ترور شهید کاشفی بهعنوان یکی از قربانیان این جنایات، ضربه بزرگی به حرکت اسلامی وارد کرد.
پرسشهایی برای بازنگری در تاریخ جهاد و مقاومت و ابعاد مختلف جهاد و مقاومت در افغانستان نیازمند بررسی و بازنگری است:
– چه کسانی دستاوردهای جهاد را بر باد دادند؟
– چرا نخستین دولت اسلامی در مناطق هزارهجات فروپاشید؟
– چگونه جنگهای داخلی مناطق مرکزی و شمال کشور مدیریت شد؟
– چه کسانی مسئول جنگهای خانمانسوز داخلی و بدنامی جهاد در دههی هفتاد بودند؟
این پرسشها، زمینهای برای واکاوی دقیقتر تاریخ معاصر افغانستان و نقش افراد و گروهها در این دوره پرتلاطم فراهم میکنند.
یاد و خاطره شهید کاشفی و دیگر شهدای راه عدالت و صلح، برای همیشه در قلبهای ما زنده خواهد ماند.
اما کسانی که به دستور محمد محقق به قتل رسیدند: سید علی اکبر مصباح (سال 1373 خورشیدی توسط حسین نظری ترور شد)، پهلوان حیدر (از بزرگان ولسوالی دولت آباد در سال 1373 خورشیدی توسط حاجی احمدی ترور شد)، خلیفه باز محمد (از شخصیت های علمی و فرهنگی ولایت سر پل سال 1373خورشیدی توسط سلمان ابوشریف ترور شد)، سید مرتضوی (عالم دین سال 1373 خورشیدی توسط سلمان ابوشریف ترور شد)، جنرال سلطان حسین (سال 1373 خورشیدی توسط قومندان میثم ترور شد)، جنرال سید یونس (سال 1374 خورشیدی توسط قومندان میثم ترور شد)، سید ولسوال آقا (سال 1374 خورشیدی توسط سلمان ابوشریف ترور شد)، بابه بای (از تاجران مزار شریف سال 1374 خورشیدی توسط سلمان ابوشریف ترور شد)، استاد محمد موسی شفیق (سال 1374 خورشیدی توسط حسین نظری ترور شد)، سیداحمدشاه، ناصر، سیدرضا، سیدمیرحسین قهرمان، موتر سیدنادر شاه مسرور را کمین زدند که 6 نفر از انضباطهایش نیز شهید شد و این ارقام از جمله صدها ترور افراد و شخصیتهایی هست که من بعضی آنهارا از نزدیک میشناختم و یا در اثر گفتگو با افراد خبره از آنها نام بردند آشنا شدم.
همچنان سال ۱۳۷۵ خورشیدی سه هزار نیروی نظامی حزب وحدت به دستور محقق بالای ولسوالی چهارکنت حمله نمودند و همانند فاجعهی 23 سنبله 1373 خورشیدی کابل خونین بود که بعد از کشته شدن 130 نفر و اسارات تعدادی از افراد نظامی و ملکی و پس از 173 روز جنگ نیروهای حزب وحدت شکست خورد، آن زمان در چهارکنت نیروهای حرکت اسلامی تحت فرماندهی سیدحسین شاه مسرور مستقر بود.
جنایات سازمان نصر به رهبری مزاری و محقق در شمال کشور در کتابِ تحت عنوان «خاطرات یک سنگر نشین» مهمترین سند جنایت آنهاست که محقق با افتخار به آن جنایات خود اعتراف نموده و هرچند آن کتاب را بعداً جمع آوری نمودند تا سندِ علیه خود آنان در اختیار دیدهبان حقوق بشر قرار نگیرد و اما PDF آن در شبکههای اجتماعی موجود است.
منبع : برنامه زنده «جنبش بیداری» در فیسبوک محمد علی مقدسی انگوری