به گزارش خبرگزاری فرهنگی، تحلیلی عصر انتظار؛ همزمان با میلاد حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) در محفل عقیقه‌ی سید علی حجت حسینی فرزند سید محمد حسینی عضو مجمع فرهنگی بقیه الله(عج) حجت‌الاسلام سید جعفرعادلی حسینی رئیس مجمع فرهنگی بقیهالله(عج) به مناسبت میلاد حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) و اهمیت عقیقه سخنرانی نمودند و این محفل با مداحی سید ابوالقاسم جوادی همراه بود، عادلی حسینی از سنت‌های دینی و رسومات ملی، مخصوصاٌ رسم میهمانی و عقیقه را به عنوان سنت فراموش شده در جامعه اسلامی افغانستان نام‌برد و اینک تفصیل سخنرانی عادلی حسینی حضور خوانندگان محترم تقدیم می‌گردد.
عَنِ‌الصَّادِقِ(علیه‌السّلام): کُلُّ مَوْلُودٍ مُرْتَهَنٌ بِعَقِیقَتِهِ[۲]
این محفل به دومناسبت، یکی میلاد حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) و دیگری عقیقه فرزند سید محمد حسینی برگزار است.
قبل از هر سخنی بیستم جمادی الثانی، سالروز میلاد خجسته فاطمه زهرا(سلام‌الله‌علیها) سرور بانوان جهان، عطای خداوند سبحان، کوثر قرآن، همتای امیرمومنان(علیه‌السلام) و الگوی بی بدیل تمام جهانیان بر امام مهدی(عج) و تمامی مسلمانان عالم مبارک باد!
همزمان قدوم این نوزاد نو رسیده را به خانواده‌های حسینی و جوادی تبریک وتهنیت گفته و برای آنان توفیقات روز افزون آرزومندم.
سرور زنان دو جهان حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) و ام‌الائمه(علیهم‌السلام) در چنین روزى، سال پنجم بعثت در مکه مکرمه متولد شد؛ حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) در دین اسلام جایگاه بسیاری رفیعی دارد و به ویژگی های متعددی ممتاز و معصومه است و ۱۲ امام شیعه از نسل آن بانوی بزرگوار اسلام هستند، براساس احادیث و روایات در منابع شیعه و سنی سوره و آیاتی از قرآن‌کریم همچون سوره کوثر، سوره انسان و قدر و آیات مباهله، تطهیر، مودت، نور… در حق آن حضرت و همسر و فرزندانش نازل گردیده است و مطابق با روایتی از پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) دوستی و دشمنی با آن حضرت به منزله دوستی و دشمنی با پیامبر است و نبی مکرم اسلام(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) در روایتی دیگر آن حضرت را سیده نساء العالمین(بزرگ بانوی زنان جهانیان) نامیده است.
حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) دختر پیامبراسلام(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) و خدیجه(سلام‌الله‌علیها)، همسر علی بن ابی‌طالب(علیه‌السلام)، و مادر حسن بن علی و حسین بن علی(علیهما‌السلام) است. او کوچک‌ترین دختر پیامبراسلام(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) و تنها فرزندش بود که از خود فرزندانی باقی گذاشت. همچنین در کودکی، مادر خود خدیجه و عمو و حامی مهم پدرش، ابوطالب را از دست داد؛ مادرش حضرت خدیجه(سلام‌الله‌علیها)، از زنان بزرگ، شریف و ثروتمند قریش، و نخستین بانویی بود که به اسلام گروید و تمامی ثروت و دارایی خود را برای خدمت به اسلام و مسلمانان صرف کرد؛ وی در کودکی مستقیماً زیر نظر پدر و مادرش رشد یافت؛ و جوانی‌اش را در دوران دشوار کار تبلیغی پدرش گذرانید؛ حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها) حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) در دوران کودکی و شیرخوارگی در محاصره اقتصادی و زندگی در شعب ابوطالب گذشت که بر روح احساس و ظریف او تأثیر زیادی گذاشت و در محاصره‌ی شعب ابی‌طالب مادرش را از دست داد و پس از هجرت به مدینه، در سال دوم هجری با علی بن ابی‌طالب(علیه‌السلام) ازدواج کرد و چهار یا پنج فرزند به دنیا آورد. در سال یازدهم هجری، پس از درگذشت پدرش، خطبه‌ی فدکیه را در مسجد پیامبر(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) برای دفاع از همسرش ایراد کرد. زهرا(سلام‌الله‌علیها) نخستین کس از خانواده پیامبراسلام(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) بودکه پس از آن حضرت درگذشت.
مناسبت دوم که در چنین روزی برپا گردیده، قدوم نوزاده در روز هفتم و یا مراسم عقیقه یکی از سنت‌های فراموش شده و عنعنات دیرینه‌ی مردم افغانستان است که در این مناسبت بحث حقوق متقابل والدین و فرزندان نیز مطرح است.
اسلام از نظر حقوقى حساب ویژه‌اى براى پدر و مادر بازکرده همان گونه که در جنبه هاى عاطفى نیز حساب جداگانه‌اى براى آنها در نظر گرفته و در آیات و روایات آمده که اگر پدر و مادرى از فرزندان‌شان راضى باشند موجب خیر و برکت و سعادت فرزند مى‌شود، اگر در حق فرزندان خود دعا کنند خداوند به این دعا توجه خاصى مى‌نماید و اگر والدین از فرزندان ناراضى باشند و خداى ناکرده به آنها نفرین کنند ممکن است، خداوند بر چنین فرزندانى که موجب ناراحتى والدین می‌شوند قهر و غضب نماید حتى از نظر حقوقى در بخش قصاص و دیات آمده که اگر پدرى خداى ناکرده فرزند خود را به قتل برساند قصاص نمى‌شود مگر در یک شرایط استثنایى با تشخیص حاکم شرع، همچنین از نظر شرعى پدر و مادر مى‌توانند به اندازه نیازشان از اموال فرزند خود بردارند و مسائلى از این قبیل در فقه اسلامى زیاد وجود دارد یا در روایات آمده «نیکى کردن به والدین بزرگترین فریضه است» و یا اینکه مى فرماید «بهشت زیر پاى مادران است» این همه آیه و روایت که در این زمینه وارد شده حاکى از اهمیتى است که خداوند براى والدین قائل شده است و این‌ها بدون حکمت نیست چه اینکه این‌ها در مقابل زحماتى که والدین براى فرزندان متحمل مى‌شوند ناچیز است آنها از لحظه انعقاد نطفه تا هنگام تولد و همچنین بعد از تولد دوران شیرخوارگى و بعد کودکى مشکلاتى بسیار زیادى را متحمل شده‌اند بنابراین خداوند نیز در مقابل زحمات آنها حقوق ویژه‌ای را براى آنها قائل شده و از این رو باید در هر شرایطى احترام آنها را نگه داشت هر چند در بعضى اوقات دربرخورد با فرزندان خود دچار اشتباه شوند و بنابراین در همه حال ما وظیفه داریم به والدین خود احترام بگذاریم حتى اگر آنها به ما بى احترامى کنند فقط اگر آنها بخواهند ما را به کار حرامى وادار کنند یا از انجام تکلیف واجبى باز بدارند، اطاعت از آنها جایز نیست چه اینکه اطاعت خداوند بر هر کس دیگر حتى والدین نیز مقدم است.
بر اساس آموزه‌های اسلامی، مرد وظیفه تأمین مخارج زن و فرزندان خود را بر عهده دارد و زن به عنوان محور کانون خانواده با همکاری همسر به امر مهم تربیت فرزندانی صالح و سالم خواهند پرداخت تا به همراه آرامش و آسایش رشد کرده و به تحصیل و تهذیب بپردازند. در واقع در سبک زندگی اسلامی، خانواده اولین، مهمترین و اصیل‌ترین کانون در جامعه است که فرزند در این مهد محبت چشم می‌گشاید و بر اساس نگرش و دیدگاه های پدر و مادر تربیت می‌گردد؛ از این‌رو تولد فرزند دارای احکامی است که بعضی واجب و برخی مستحب می باشد. عمل به این احکام در زمینه سازی برای سلامت و تربیت معنوی فرزند نقش بسزایی دارد. به عنوان نمونه مستحب است کودک را پس از تولد در صورتی که ضرری متوجه او نشود، بشویند و نیز در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه بگویند و کام او را با آب فرات و تربت سیدالشهداء(علیه السلام) بردارند و برای او نام نیک انتخاب کنند و بهترین میراث که پدران و مادران به فرزندان شان می‌گذارد، نام خوب بگذارند، ادب دهند و عدالت را در میان فرزندان شان رعایت کند.
از این‌رو یکی از مستحبات مؤکّد آن است که برای طفل عقیقه کنند. کسانی که قدرت مالی ندارند، هرگاه توانستند آن را انجام دهند و اگر هیچ گاه نتوانستند عقیقه کنند، اشکالی ندارد و در استحباب عقیقه فرقی بین فرزند پسر و دختر و نوزاد اول و دوم و غیره نیست و در ارزش و اهمیت این عمل مستحب، همین بس که از امام صادق(علیه‌السلام) نقل شده است: «کُلُّ مَوْلُودٍ مُرْتَهَنٌ بِعَقِیقَتِهِ؛ هر مولودی در گرو عقیقه خود است.» به عبارت دیگر، اگر عقیقه نکند در معرض انواع بلاهاست.
ختنه، عقیقه، تراشیدن مو، و …از سنت‌های مهم و ارزشمند اسلامی عقیقه که سال‌های اخیر در اثر نا امنی‌ها و دیگر مشکلات این سنت‌مهم در جامعه‌ی اسلامی فراموش شده است؛ قبل از آن‌که در رابطه با عقیقه صحبت کنم، می‌خواهم عرض کنم، در ابتدای تولد طفل، گفتن اذان و اقامه در گوش راست و چپ کودک و نیز در اسلام برای نوزاد، سنت‌های گوناگونی همچون: ختنه، عقیقه، تراشیدن موهای‌سر، بهداشت، خواب و استراحت کودک و … توصیه شده، مستحب است روز هفتم ولادت فرزند گوسفند و یا حیوان حلال گوشت دیگری را قربانی ومیهمانی بدهند؛ درباره عقیقه و تراشیدن موی سر در کتب فقهی مراجع محترم از این امور به عنوان امور واجب نام نبرده‌اند و امر در روایت را دال بر وجوب نگرفته اند.
یکی از حقوق مسلّم کودک بر والدین، انتخاب نام نیک و شایسته برای اوست و اهمیت این موضوع به قدری است که در متون اسلامی، فصل جداگانه ای به نام «باب الاسماء والکنی؛ باب اسمها و کینه ها» و «باب نامگذاری» وجود دارد. در واقع پدر و مادر باید قبل از تولد برای فرزند خود نام زیبایی انتخاب کنند که در طول زندگی، سبب عقده و شرمندگی نشود؛ بلکه از مظاهر تجلی شخصیت وی باشد.
پیامبر گرامی اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) پس از گذشت هفت روز از ولادت دو فرزند گرانمایه اش حضرت حسن وحسین(علیه‌السلام) این کار پسندیده را انجام داد وبرای هر کدام یک گوسفند عقیقه کرد و عقیقه، با این بیان، کاری است که بخاطر تقرب به خدا وبه منظور سلامت وطراوت کودک وتأمین حیات وآسایش او انجام می‌گردد.
بنا بر این هر یک از والدین و فرزندان نسبت به یکدیگر حقوق و تکالیفی دارند که باید به آن توجه کرده و به مرحله عمل برسانند و آنچه که وظایف و مسؤولیت های پدر و مادر نسبت به فرزندان‌شان می‌باشد از این قرار است:
۱. رسیدگی به فرزندان، والدین باید نسبت به فرزندان خود توجه کامل داشته باشند و تلاش بسیار درباره ی آنان بنمایند.
۲. برابری بین فرزندان، سزاوار است که والدین همه ی فرزندان خود را در دامان محبت خویش بپرورانند و بین آنها از نظر محبت و عطوفت و رعایت حالات‌شان تساوی برقرار کنند و از پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآلهوسلم) روایت شده که فرمودند: «اعدلوا بین اولادکم فی السر…» در پنهانی میان فرزندان خود برابری را رعایت کنید.
۳. گسترش دوستی، والدین باید محیط خانه را از دوستی و محبت آکنده کنند و بین افراد خانواده مهرورزی را گسترش دهند.
۴. پرهیز از سخن زشت و ناروا، والدین در قبال تربیت اخلاقی و دینی و تربیتی فرزندان مسئول هستند به همین خاطر، باید از گفتار ناپسند، سخن زشت و دشنام و هر آنچه که با عفت و پاکدامنی و حیا، مغایرت دارد پرهیز نمایند.
۵. مراقبت از رفتار فرزندان و نیز مراقبت از رفت و آمد آنها، چرا که اغلب جرم‌های اخلاقی که از فرزندان سر می زند، از عدم مراقبت والدین می باشد.
۶. تأدیب فرزندان، بر والدین واجب است که اگر فرزندشان کار نادرستی انجام داد، او را ادب کنند تا روح سرکشی و شرارت از وجود او ریشه کن شود.
۸. مراقبت بر تغذیه فرزندان، هم از نظر حلال و حرام بودن و هم از سالم و کامل بودن باشد.
۹. انتخاب نام مناسب برای فرزندان خود، نام را سید محمدحسینی، برای فرزندش انتخاب نموده سید علی حجت که دارای معنای و مفهوم کاملاً ارزشی و باری فرهنگی دارد.
۱۰. آشنا ساختن فرزندان با آموزه های دینی و روش‌های صحیح اخلاقی.
اما وظایف و مسؤولیت های فرزندان (برگرفته از سوره ی اسراء آیه ۲۳ و ۲۴) این‌گونه بیان می‌شود:
۱. اطاعت و فرمان‌برداری از پدر و مادر.
۲. نیکی و احسان و خدمت به پدر و مادر.
۳. اف و سخن رنجش آور به پدر و مادر نگفتن .
۴. بر سر والدین داد و فریاد نکردن(بلکه با آنها با سخن نیکو صحبت نماید).
۵. بال تواضع و فروتنی را برای والدین، فرود آوردن و حتی المقدور نیازهای والدین را برآورده سازند؛ احترام والدین را نگه دارند، مثلاً جلو والدین پاهایش را دراز نکند، در مناسبت های مختلف مثل روز مادر یا روز پدر، هدیه به آنها بدهد، در کارهای خانه به آنها کمک کند. امید است با عمل کردن به این وظایف و دستورات که برگرفته از کلام خداوند است احترام متقابلی بین اعضای خانواده برقرار شود.
گزارش از خبرگزاری فرهنگی، تحلیلی عصر انتظار / کابل
[۱] . این موضوع همزمان با میلاد حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) و مراسم عقیقه سید علی حجت حسینی، پسر سید محمد حسینی در قلعه‌شهاده غرب کابل ایراده شده است.
[۲] . الوسائل باب: ۳۸ من أبواب أحکام الأولاد.