فاطمه زهرا (س) در آستانه طلوع فجر روز جمعه بيستم جمادي الثاني سال پنجم بعثت در مكه متولد شد؛ تولد دختر پیامبر اسلام(ص) از مهم ترين تحولات عالم امكان و شگفت انگیز ترين پديده در تاريخ اسلام به شمار مي رود. جلوه هاي زندگي فاطمه(س) چه آنگاه كه مظهر يك دختر است در برابر پدر و چه زماني که مظهر يك همسر است در برابر شوهر و چه وقتی كه يك زن است در مقام خانه داري و تربيت فرزندان و یا زمانی كه يك انسان مسئول است در برابر سرنوشت خود و جامعه، همه اين جلوه ها و نقش ها مجموعه كامل فرهنگ را شكل داده است كه ما از آن به فرهنگ فاطمي ياد مي كنيم. فرهنگ كه حاوي نمونه هاي عيني از اصيل ترين و انساني ترين روشها وشيوه هاي زيستي و رفتاري است.
انسان كامل
حضرت زهرا(س) در تمام زمينه هاي انساني به قله كمال رسيده بود . او انساني چند بعدي بود. هنگام عبادت، ساعتها در معنويت غرق ميشد، چنانكه پاهايش ورم مي كرد. در راه حمايت از رهبري از جان مايه مي گذاشت و تحمل رنج و سختی ها برايش مهم نبود.
فاطمه زهرا (س) پيرامون موضوعات مختلف جملاتي ژرف و زيبا بيان فرموده، آبشار حكمت جاري ساخته است. عرفان، خانواده(كار در منزل، همراهي با همسر، ساده زيستي)، حقوق(حق زن، همسايه، كارگر، ميهمان و….) جامعه، اقتصاد، سياست (دفاع از سياستهاي نبوي و علوي)، نقل احاديث، اخلاق و فقه بخشي از محورهايي است كه مورد توجه آن حضرت قرار گرفته است. درسهاي آموزنده مكتب آن آفتاب كمال و عفاف دامنه اي وسيع دارد. اينكه سيدة النساء، فاطمه زهرا(س) اسوه كاملهاي است براي زنان اسلام، دانشمند بزرگ اسلامی علامه اقبال لاهوري در مقام فضائل و کمالات بی بي دو جهان چنين مي گويد:
مــــــريم از یک نـــــــسبت عيـــــسي عزيز
از ســه نسبت حضــــرت زهــــــرا عزيز
نـــــورچشـــــم رحمت اللــــــعالمين
آن امــــام اولــــــــيـــن و آخــــــريــــن
آنكـــــــــه جان در پيكر گيتــــــي دميـــد
روز گــــــار تـــــازه آيـــــــين آفـــــــريد
بانــــــوي آن تاجـــــدار هــــــــــــل اتي
مرتضـــــي مشـــــكل كــــــشا شير خدا
پــــــــــادشـــــــاه و كلــــــبــه اي ايوان او
يك حســــــام و يك زره ســـــــــامان او
مـــــــادر آن مـــــركز پـــــــــرگار عشق
مادر آن كــــــاروان ســـــــــــــــالار عشق
آن يكي شمـــــــــــــع شـــــــبيستان حرم
حافــــتـــظ جمعيت خــــــير الامــــــــم
تا نيــــــشيند آتـــــــــش پيكار و كيـــن
پشت پا زد بر سر تـــــــــــاج و نــــــگين
وان ديگر مــــــــــولاي ابرار جــــــــهان
قـــــــوت و بازوي احـــــــــــرار جهان
در نـــــــــواي زنـــــــدگي سوز از حسين
اهل حــــــق حــــــــيرت آموز از حسين
ســـــــيرت فرزنـــــــــــــــدها از امهات
جوهر صــــــــــــــدق و صفا از امهات
مــــــــزرع تســــــــــــليم را حاصل بتــول
مـــــــــــادران را اســــــوه كامل بتـــــول
بهر محـــــــــتاج دلش آن گونه سوخت
با يهـــــــــــــودي چادر خود را فروخت
نـــــــوري و هم آتشي فـــــــرمان برش
گم رضــــــايش در رضـــــاي شوهرش
آن ادب پـــــــرورده صبرو رضــــــــــا
آسيا گـــــــــــردان ولــــــب قرآن سرا
گـــــــريه هاي او زبــــــالين بــــــي نياز
گوهـــــــر افشـــــــــاندي به دامان نماز
اشك او برچــــــــيد جبـــــريل از زمين
همچو شبنـــــم ريخـــــت بر عرش برين
رشــــــته آييــــــن حق زنجير پـــاست
پاس فــــــرمان جـــــناب مصطفي است
ورنه گــــــــرد تــــــــربتش گرديـــــدمي
سجــــــــده ها برخــــــاك او پاشــــيدمي
زهراي اطهر و عترت مطهر، بر اساس حديث مواتر ثقلين، پيوند استوار وجاويدانه باقرآن دارند. سرشت زهرا، دوران كودكي وحتي پيش از آن، با تعاليم وحي عجين گشته بود.
حكمت ودانش
آري، حكمت گوهري است كه حتي در لجنزار نيز ارزش خود را از دست مي دهد. به سبب سفارش فراوان اسلام به كسب دانش، مسلمانان روز به روز در عرصه هاي مختلف دانش پيشرفت مي كردند؛ شاگردان ائمه اطهار(ع) از منبع اهل بيت (ع) سيراب شده، به قله هاي رفيع دانش دست مي يافتند و شخصيت هايي چون جابر بن حيان (پدر علم شيمي) و ابوعلي سينا كه آثارش بارها در اروپا تجديد چاپ شد، مي پروراند.
حضرت زهرا(س) كه در كنار منبع سرشار الهي قرار داشت، شب و روز از علوم پدر استفاده كرد؛ احاديث بسيار از وي شنيد و از طريق نوشته هايي كه به فرمان پدر براي او آماده كرده بودند، با بخشي ديگر از سخنان رسول خدا(ص) آشنايي يافت تا آنجايي كه كه حضرت علي، حسن و حسين(ع) فاطمه دخت امام حسين، ام سلمه و ديگران از وي رواياتي نقل كرده اند.
عفاف وحجاب
زن مظهر جمال است و زكات جمال، عفاف و حجاب. براساس دستور خداوند در آيات 60 و61 سوره نور، رعايت حجاب بر زنان واجب است. البته اين بدان معنا نيست كه زن در حصار خانه بماند.
در عصر حاضر دو پديده، زن مسلمان را رنج ميدهد: آداب و رسومي كه محدوديتهاي بيش از حد شرعي برايش به وجود مي آورد و فرهنگ فاسد غرب كه از ارزش انسانياش ميكاهد. البته شعار «آزادي زن»، كه مدتهاست در جوامع غربي و حتي اسلامي رواج يافته، بيشتر بدين جهت است كه زن از مصونيتي كه شرع برايش فراهم آورده، خارج شود تا استعمار به اغراض پليدش دست يابد. آري عفاف و حجاب پرچم استقلال و دژ مصونيت زنان متعبد و انديشمند روزگار ماست و استعمار از اين رايت استقلال و عزت مي هراسد. بنابراين، اگر به جاي شعار «آزادي زن»، «حقوق زن در اسلام» را جستجو كنيم، زنان مسلمان به هويت واقعي خويش زود تر دست خواهند يافت.
دكترعلي شريعتي سالها قبل خطر دور شدن زن مسلمان را از اسوه ها و الگوهايش احساس و پيش بيني كرده بود و در صفحه 7 و 8 فاطمه، فاطمه است آمده: «زن در جامعه ما به سرعت عوض مي شود؛ جبر زمانه و دست دستگاه هردو، او را از آنچه هست دور مي سازند و همه خصوصيات و ارزشهاي قديماش را ميگيرند تا از او موجودي بسازند كه ميخواهند؛ و ميسازند و مي بينيم كه ساخته اند!»
بانوان كشور ما به خوبي مي دانند كه نه زن ستيزي طالبانيسم مورد قبول آنان بوده است و نه فمنيسمگرايي دوره گذاري مشكل آنان را حل خواهد كرد. زيرا هر دو دوره به اشكال و انواعي مختلفي بر مخدوش جلوه دادن چهره زن افغاني سهم يكساني دارند. و پر واضع است كه مسير اصلي و اصيل زن افغاني از ميان اين دو دوره مي گذرد.
حال كه شرايط چنين رقم خورده است و زنان و بانوان كشور ما در یك فرايند حاد و حساس تاريخي قرار گرفته اند و در برزخ سنت وتجدد دست و پا مي زنند معرفي و تفكيك الگوهاي كاذب از الگوهاي اصيل، مي تواند اندكي مشكل فروبسته آنان را حل نموده و از اين حالت تعليق و ابهام نجات بخشد و شايد فلسفهي وجودي اسوه ها و نشانه ها هم زمان قابل توجيه باشد، در چنين شرايط است كه نشانه ها و اسوه ها ميتوانند روندگان را از هرگونه انحراف و كجرويها باز دارند. خوشبختانه زنان در تاريخ كشور ما پيشينه وكار نامهي خوبي داشته و در تمامي مقاطع تاريخي خويش درخشيده اند و الگوهاي زيادي را در كارنامه خود دارند.
اما چگونگي معرفي الگوها و اسوه ها وكاربردي كردن آنها به گونه اي كه مورد قبول همه تيپ ها باشد حداقل امروزه كاري دشواري است كه عزم جدي مي طلبد زيرا با وجود رسانه هاي گوناگوني كه مشغول فرهنگ سازي و الگوپردازيهاي كاذب و قلابي هستند و از طرف ديگر فضاي فرهنگي غالب كه درصدد انكار و حذف قالب هاي ديني و بومي به پيش مي رود به سادگي نميتوان از الگوهاي اصيل ديني و بومي سخن گفت.
اما با كمال تأسف متوليان و مبلغان ما از ابزارهاي لازم و ضروري كه بتوانند الگوهاي ديني ومذهبي خود را معرفي كنند بي بهره اند؛ بايد در سخنراني ها و نگارش كتاب و مقالات …. مسأله حجاب، حقوق زن در اسلام و… بسياري از زنان مسلمان را از لغزش ها و كجروي ها نجات بدهند و چه خوب در اين راه موفق گردند؛ هرچند سرگذشت زن و حقوق او در طول تاريخ جريان پرماجرا و دردآوري دارد كه از مهم ترين مباحث جامعه شناسي روز به شمار مي رود.
بنابراين در يك نگاه آسيب شناسانه در جهت كاهش نقش الگوها و اسوههاي ديني و ملي و به حاشيه راندن آن ها و ايجاد فاصله و شكاف، علي رغم شرايط فرهنگي غالب و فضاي مسموم جهاني و رسانه اي، مخصوصا كه امروزه دانش نوين امكانات بيشتري را در اختيار دارد، در چنين شرايط حساس، نياز مبرم به معرفي الگوهاي زن مسلمان دارد، تا شخصيت و مقام زن به صورت واقعي شناسانده شود، در شرايط فعلي كه غربي ها شعار آزادي زن را سر مي دهد، يقينا كه اين گونه حركت ارج نهادن به مقام و شخصيت زن نيست، بلكه نوعي اسارت زن است و آنها فقط شخصيت و مقام زن را در پشت شامپو، صابون و… در حد كالاي مصرفي مي پذيرد.
اما از ديدگاه اسلام شخصيت حقوقي زن و مرد برابر است و زن نيز مانند مرد حق مالكيت و همه گونه تصرف در املاك خود دارد، اسلام شخصيت زن را نه تنها در مورد مالكيت محقق و پا برجا ساخته بلكه در همه موارد آزادي برايش داده كه ما در اسلام نمونه هاي فراواني داريم كه يكي از نمونه هاي بارز زن نمونه والگو فاطمه زهرا(س) دختر پيامبر بزرگوار اسلام(ص) است. اميدواريم كه زنان مسلمان كشور ما به ارزش ومقام حقيقي خويش پي برده و در ابعاد مختلف زندگي دستورات فاطمه زهرا(س) را سرمشق قرار داده و در مسير اصلي زن مسلمان قرار گيرند.
نويسنده:
سيدجعفرعادلي«حسيني»
منبع:
پامیر نشریه شهر کابل – شماره 231 سه شنبه 12 سرطان 1386