خم نام موضعی است میان مکه معظمه و مدینه منوره ، نزدیک به «جعفه» و در آن جا آب گیری بوده که رسول گرامی اسلام (ص) در روز هجدهم ماه ذی الحجه، پس از مراجعت از آخرین سفر حج (حجه الوداع) از جانب خدای سبحان، دستوراتی به پیامبرش ابلاغ می فرماید که در سوره مائده آیات 3 و 66 این سوره بیان شده است. پیامبر گرامی اسلام (ص) در هجدهم ذی الحجه به پیروی از فرمان خداوند متعال، در آن هوای گرم و آفتاب سوزان، و زمین تفته و با عزم راسخ فرمان داد ، آنانی که از پیش رفته اند و هر که از پشت می آید، همه حرکت خود را سریع تر کنند، تا همه با هم بپیوندند، و امر خداوندی را یکجا بشنوند، پس از اجتماع مسلمانان، همه نماز ظهر را به امامت آن حضرت خواندند، آنگاه حضرت پیامبر اسلام (ص) در حضور انبوهی از مسلمانان (که بیش از یکصد هزار نفر بوده اند) پس از بیان خطبة مفصلی، فرمان آسمانی را با این جملات به گوش مردم رسانیده:
«آیا من از شما بر شما سزاواتر نیستم؟» همه گفتند : آری ای رسول خدا!
پیامبر فرمود: « هر که من بر او مولایم، این علی نیز مولای اوست.»
به اتفاق علماء و مفسرین خاصه و عامه؛ هنوز مسلمانان از آن سرزمین بیرون نرفته و متفرق نشده بودند که آیه 3 سوره مائده بر رسول گرامی اسلام (ص) نازل گردید که در ترجمه آیة مبارکه آمده « امروز کافران از (دست برد زدن به) دین شما طمع بریدند پس شما از آنان بیمناک نگشته و از من بترسید! امروز دین شما را برای شما به حد کمال رسانیدم و نعمت خود را بر شما تمام کردم، و اسلام را برای شما ( به عنوان بهترین» آیین برگزیدم …)
پیامبر اسلام(ص) بر اکمال دین و تمام کردن نعمت سپاس خداوندی را به جای آورد، سپس یاران آن حضرت بر این عنایت ازلی و موهبت الهی، مولی الموحدین علی بن ابی طالب (ع) را تهنیت گفتند.
در این قسمت صرف به چند بیت از اشعار مولانا محمد بلخی معروف به مولوی و ناصر خسرو اشاره می شود.
مولوی در مثنوی 6 جریان غدیر را چنین بیان می کند:
زیـــن سبــــب پیـغمبـر با اجتـــهاد
نام خــــود و آن عـــلی مـــولا نهاد
گفت هر که را منهم مولا و دوست
ابن عـــم من عـــلی مـــولای اوست
کیســـت مـولا، آنکه آزادت کـــند
نـــــد رقیـــت زپـــایت بـــرکنــــد
همچـنانیکه ناصر خسرو هم می سراید:
آگه نه ای مگر که پیغمبر، که را سپرد
روز غدیر خم زمنبر ولایتش
آن را سپرد کایزد مردین و خلق را
اندر کتاب خویش بدو کرد اشارتش
بنابراین در نگاه جدید، غدیر نه یک حادثه بلکه یک فرهنگ است که از روز غدیر (هجدهم ذی الحجه) سال دهم هجری تا به امروز جریان دارد و روز به روز اهمیت غدیر خم آشکارتر می شود؛ ارزش هایی که تضمین کننده تعادل روحی و عقلی و مادی و معنوی برای جوامع و افراد انسانی است و سعادت فردی و اجتماعی با آن گره خورده است. به امید آنکه نسل کنونی از آموزه های دینی مخصوصاً غدیر درک و تصور صحیحی را بنمایند. و از عمق آن آگاه گردیده و در هر شرایطی با مناسبت ها و رویدادهای تاریخی و دینی خویش آشنا گردند.
نويسنده:
سيدجعفرعادلي«حسيني»
منبع:
پامیر نشریه شهر کابل – شماره 256 سه شنبه 11 جدی 1386