آیت الله حاج سید مصطفی امینی، خداوندگار سخن و دانش، محقق فرهیخته، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم، روحانی خلیق و متعهد شخصیت علمی، فرهنگی و اجتماعی و از اعضای مؤسسه دایرهالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(علیهم‌السلام) با مدیریت مرحوم آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی فعالیت داشت و در مناسبت‌هایی ارزشی به سخنرانی علمی، جذاب و در خور استفاده می‌پرداخت، او پس از مدت‌ها تحمل بیماری دار فانی وداع گفت.
شخصیت علمی و سترگ مرحوم آیت الله امینی، تنها با نشر این سطور حقش ادا ادا نمی‌شود، اما با همه موانع و مصروفیت‌های دوستانش نگارنده به عنوان دوست بسیار عزیز و صمیمی‌ام صرفاً به گوشه‌های از ابعاد گوناگون شخصیت و اندیشه‌ی آن عالم عامل در حد توان شخصی‌ام مختصراً نکاتی را یاد آور می‌شوم که در شرایط کنونی این حداقل کاری‌ست که از نگارنده به عنوان یکی از دوستانش ساخته است.
آیت الله حاج سید مصطفى امینى، فرزند حجت الاسلام‌والمسلمین مرحوم سید عبداللّه امینى(مشهور به امین الاسلام) و جد ایشان شاه سعید از علمای معروف منطقه و از تبار امام‌زاده یحیی(مشهور به شاه قلندر) در سال ۱۳۳۸ خورشیدی در قریه‌ی عراق ولسوالی شیبر ولایت بامیان و خانواده علم ودیانت دیده به جهان گشود.
حاج سید مصطفی امینی دوران کودکی را تا سن هشت سالگی در زادگاه خود گذارند و در ۹ سالگی همراه پدر به کابل مسافرت نمود. سپس ایشان همراه پدر خود در زمستان سال ۱۳۴۶ خورشیدی به نجف اشرف مهاجرت کرد. وی نخست؛ قرآن را به مکتب خانه فرا گرفت سپس به درس‌های حوزه علمیه پرداخت و کسب علوم حوزوی را آغاز نمود. پدر وی با توجه به ارتباط که با بیت مرحوم آیت الله حکیم داشت – ایشان را در دارالحکمه حضرت آیت الله العظمی سید محسن حکیم ثبت نام نمود. وی نخستین فارسی زبان بود که وارد این مدرسه شریف شد و در بدو امر هر چند سخت بود، ولی با توجه به هوش و ذکاوت او در کمترین زمان به زبان عربی تسلط یافت و در درس‌های خود پیشرفت خوب داشت به گونه‌ای که ملقب به ذکی شد.
وی سطوح عالی را در محضر آقایان شیخ محمد علی علیپور و روشن به اتمام رساند و در سال ۱۳۵۵-١٣۵۶ خورشیدی به تشویق پدرش در درس تفسیر شهید سید محمد باقر صدر نیز شرکت نمود.
آیت الله امینی با توجه به تحولات سیاسی عراق که علما مورد اذیت و آزار قرار گرفتند، وی چندین در سال ۱۳۵۴ خورشیدی چندین بار زندانی شد و در سال ۱۳۵۷ خورشیدی که شرایط عراق برای بسیاری از علما خفقان شده بود، پدر ایشان در سال ۱۳۵۷ خورشیدی زندانی و سپس از عراق اخراج شد و مرحوم آیت الله امینی ناگزیر در سال ۱۳۵۸ خورشیدی از حوزه علمیه عراق به حوزه علمیه قم هجرت نمودند.
ایشان دهه‌ی شصت در حوزه علمیه قم فقه و اصول را تا با لاترین مرحله و بصورت تخصصی نزد برجسته ترین اساتید و حضرات آیات عظام شیخ جواد تبریزی، شیخ حسین وحید خراسانی و نیز در فلسفه به درس‌های اسفار آیت الله سید رضا صدر حضور یافت و دروس را در حوزه علمیه قم به پایان رسانید.
آیت‌الله امینی در فقه و اصول و حدیث و رجال، فلسفه و حکمت صاحب نظر و سطوح عالی را در مدرسه آیت الله العظمی گلپایگانی تدریس می‌نمود؛ زیرا یکی از شرایط پذیرش در سطح پنج تدریس حساب می‌آمد، وی در بیان بسیار رسا و با متانت و در تحلیل علمی دقیق و نکته سنج بود از امید آینده حوزه علمیه شیعه به حساب می‌آمد.
او عالمى خوش استعداد و فهیم در علوم حوزوى، اهل منبر و تبلیغ که با سخنرانىهاى پرجاذبه و بیدار گرى خویش از دین و احیاى فرهنگ و مکتب اهل بیت(علیهم‌السلام) خاطرات ماندگار درذهن اکثر جوانان و هموطنان مهاجر تثبیت کرده و از مشکلات اجتماعى، ناهنجارهاى موجود در جامعه پرده برداشته و با بیان جذّاب و شیوا از دیدگاه دین و آرمان اصیل اسلامى آن هارا تحلیل می‌نمود.
امینی مبلغ فرهنگ و معارف اهل‌بیت(علیهم السلام) که علاوه بر تدریس سطوح عالی، حدود بیست سال در مؤسسه دایرهالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(علیهم‌السلام) بود و بخشی از دائرهالمعارف فقه مرهون زحمات ایشان است.
منبرهایش نه صرفاً آیات و روایات بلکه با مثال‌های تاریخی، علمی و اشعار عربی و فارسی بر گرفته از جدید ترین آثار و مقالات علمی نویسندگان مصر، سوریه، عراق و حجاز بود که با سبکی منحصر بفرد و با آهنگ و لهجه‌ی عربی مخصوص خودش ایراد می‌کرد؛ روضه‌های عربی‌اش محشر بود و اصلاً صدا بلند نمی‌کرد، اما جمعیت را به طور عجیبی تحت تأثیر قرار می‌داد و گاهگاهی اصطلاحاتی را با همان اصیل ترین لهجه‌ی افغانستانی بیان می‌نمود که جمع را به خود متمایل می‌کرد و در کل منبرش پرفاییده و علمی بود و در سخن و خطابه میان نسل جوان طرفداران زیادی داشت و موضوع را بروز و استادانه تحلیل می‌کرد در لفظ و معنا محکم سخن می‌گفت و زیبا سخنرانی می‌کرد و او سال‌های اخیر از منبری‌های معروف بود.
آیت الله امینی در سطح علمی به درجه اجتهاد متجزی رسیده بود و مقام علمی وی قرار ذیل اشاره می‌شود:
۱. مرحوم امینی از محققین ثابت مؤسسه دایره المعارف فقه به ریاست مرحوم آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی بود و تنها شخصی که در مسایل فقهی صاحب نظر باشد، می‌توان عضو ثابت آن مؤسسه باقی بماند.
۲. آیات عظام اهل افغانستان همانند: محسنی، فیاض، محقق به فضل و ملایی ایشان معترف بودند و بیوت آیات عظام او را به فضل علم و سخنوری می‌شناختند.
۳. ایشان در سطح پنج حوزه که به سطح اجتهاد معروف است، پذیرفته شده بود و در برنامه درسی آن مشارکت می‌نمود.
۴. وی یک دوره کامل درس خارج فقه و اصول مراجع قم را گذرانده و قوه استنباط حکم شرعی در وی به وجود آمده بود.
شخصیت روحی و اخلاقی
اوصاف خوش محضر بودن، اخلاق نیکو، معاشرت با اهل علم، خیرخواهی و صداقت در وی جمع بود. او دارای شخصیتی دوست داشتنی در میان اقوام مختلف افغانستان بود و شخصیت‌های علمی همانند مرحوم شیخ امان الله میرزایی جاغوری، سید احمد احسانی فرزند آیت الله رئیس یکاولنگی، جوادی غزنوی، سید محمد سجادی، سید ابراهیم مصباح، محمودی و اخلاقی‌های بهسودی، هاشمی‌نژاد بلخابی و برخی بزرگواران دیگر با وی رفاقت صمیمی داشتند.
مرحوم امینی چندین بار بنابه دعوت مؤمنین جهت تبلیغ به استرالیا و کشورهای اروپایی سفر نمود؛ نگارنده هرگاه به قم مشرف می‌شدم، ایشان و رفقایش جزو اولین کسانی بودند که به دیدنم می‌آمدند و اولین سوالش این بود که جدیداً در چه موضوعی کتاب نوشتید، وقتی توضیح می‌دادم خیلی استقبال می‌کرد و در موارد پیشنهاداتی هم داشت، تشویق، اشکال گیری و استنباط از منابع مختلف را داشت و خودش اشکال دیگران را به خوبی گوش می‌داد و اگر اشکال وارد بود، طبیعتاً تشویق و ترغیب می‌کرد و سرانجام این شخصیت متین و متواضع پس از عمری تلاش و خدمت ۱۱ حوت ۱۳۹۸ خورشیدی در اثر مریضی که عاید حالش شده بود و با کمال تأسف در کمال نا باوری دار فانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت.
یادش گرامی و راهش پر رهرو باد.
سید جعفرعادلی«حسینی»/ ۱۱ حوت ۱۳۹۸ خورشیدی/ مشهد مقدس