سلام بر حسین و اربعینش
سلام بر اندوه های دل آنان که به شوق زیارت صحن و سرای جان فزایت، یاد و خاطره¬ای شهدای کربلا و مصیبت اربعین حسینی را به سوگ می نیشینند، زیرا اربعین حسینی از رازهای هستی و روز بسط لطف اوست بر پیروان و دوستدارانش.
در مقام امام حسین(ع) همین بس که در زیارت اربعینش خطاب به جدشان محمد مصطفی(ص) و پدر بزرگوارشان حضرت امام علی(ع) و مادر گرامی¬شان حضرت فاطمه زهرا(س) می¬گوییم که خداوند عزاداری شما را در رثاء حسین(ع) فبول فرماید.
در فرهنگ عاشورا، اربعین به چهلمین شب شهادت حسین بن علی(ع) گفته می¬شود که مصادف با روزبیستم ماه صفر است. از سنت¬های مردمی گرامی داشت چهلم مردگان است، که به یاد عزیز فوت شده خویش، خیرات و صدقات می¬دهند و مجلس یاد بود بر پا می¬کنند، در روز بیستم صفر نیز، شیعیان، مراسم¬سوگواری عظیمی را در کشورها و شــــهرهای مختلف به یاد عاشورای¬حسینی و چهلمین روز شهادت امام حسین(ع) بر پا می¬کنند.
عاشقان و پیروان آن امام، در سحال اسـرار اربعین به ذکر پرداخته و باران اشکبار چشم خویش را با مظلومیت حسین و یارانش پیوند می زنند. این راه، راه تداوم عشق است و بی گمان هیچگاه بیرهرو نخواهد بود.
نخستین اربعین
در نخستین اربعین شهادت امام حسین(ع)، جابر بن عبدالله انصاری و عطیه عوفی موفق به زیارت تربت و قبر سید الشهدا شدند. بنا به برخی نقلها، در همان اربعین، کاروان اسرای اهل بیت(ع) دربازگشت از شام و سر راه مدینه، از کربلا گذشتند و با جابر دیدار کردند. البته برخی از مورخان نیز آنرا نفی کرده و نپذیرفته اند، از جمله مرحوم محدث قمی در «منتهی الامال» دلایلی ذکر میکند کهدیداراهل بیت از کربلا در اربعین اول نبوده است. به هر حال، تکریم این روز و احیای خاطره غمبار عاشورا، رمز تداوم شعور عاشورایی در زمانهای بعد بوده است.
رخدادهای بیستم ماه صفر پیرامون واقعه کربلا
رخدادهای بیستم ماه صفر پیرامون واقعه کربلا به شرح زیر است:
۱) اربعین سیدالشهداء(ع) در چنین روزی ۴۰ روز از فاجعه دردناک شهادت امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) و اصحاب با وفایشان می‌گذرد. بر دوستان و شیعیان اهل بیت(ع) لازم است با برپایی مجلس عزا و شرکت در مجالس سینه‌زنی و ذکر مصیبت، این روز را تعظیم کنند.
۲) زیارت جابر از کربلا در این روز در سال ۶۱ هجری قمری «جابربن عبدالله انصاری» از صحابه پیامبر گرامی اسلام(ص) و همراهانش قریب به ۴۰ روز بعد از شهادت امام حسین(ع) از مدینه به کربلا وارد شدند. او به همراه شخصی به نام «عطیه» قبر سیدالشهداء(ع) را زیارت کرد.
۳) ملحق شدن راس مطهر امام حسین(ع) به بدن مطهر نقل است که در این روز راس شریف امام حسین(ع) توسط امام زین‌العابدین(ع) از شام به کربلا آورده شد و به بدن مطهر آن حضرت ملحق شد.
۴) بازگشت اهل بیت(ع) به کربلا یا مدینه بنابر نقلی در چنین روزی اهل بیت(ع) از شام به کربلا بازگشتند همچنین بنا بر نقل دیگری این روز، روزی است که اهل بیت امام حسین(ع) از شام به مدینه آمدند. ولی در ارتباط با آمدن اهل بیت حسینی(ع) در روز اربعین به کربلا، میان مورخان تفاوت راًی و گفت‌وگوست؛ مرحوم حاج شیخ عباس قمی در کتاب «منتهی الآمال» از سید بن طاووس نقل میکند که اهل بیت حرم حسینی(ع) در مسیر بازگشت به مدینه، نخست به کربلا آمدند و زمانی به آنجا رسیدند که جابربن عبدالله انصاری و گروهی از بنی هاشم به زیارت امام حسین(ع) و یارانش آمده بودند (و با توجه به این‌که جابر در بیستم صفر به کربلا آمد، بنابراین زمان ورود اهل بیت(ع) به کربلا نیز همان روز بوده است. نخستین زائر قبر امام حسین(ع) جابر بن عبدالله انصاری نخستین کسی بود که سنت زیارت اربعین امام حسین(ع) را پایه‌گذاری کرد. وقتی خبر شهادت امام حسین(ع) و یاران بزرگوارش به مدینه رسید، جابر که از دو چشم نابینا بود مدینه را به قصد زیارت کربلا ترک کرد. در این سفر شخصیتی دانشمند و مفسری بزرگ به نام «سَعدبن جُناده» همراه جابر بود. پس از وارد شدن به کربلا در رود فُرات غسل کردند و به کنار مرقد مطهر امام حسین(ع) رفتند و آن حضرت را با زیارتی به نام زیارت اربعین زیارت کردند.
چرا فقط برای امام حسین(ع) روز اربعین گرفته شود؟
اربعین یعنی گذشت چهل روز از مصیبت جانگداز شهادت سرور و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین(ع).
برای توضیح این سؤال که چرا فقط برای امام حسین(ع) روز اربعین تعیین شده و برای دیگر معصومین(ع) مراسم روز اربعین نداریم به نکات ذیل توجه شود:
۱) فداکاریهای امام حسین(ع) دین را زنده کرد و نقش او در زنده نگه داشتن دین اسلام، ویژه و حائز اهمیت است. این فداکاریها را باید زنده نگه داشت؛ چون زنده نگه داشتن دین اسلام است. گرامیداشت روز عاشورا و اربعین، در حقیقت زنده نگه داشتن دین اسلام و مبارزه با دشمنان دین است.
۲) مصیبت حضرت امام حسین(ع) برای هیچ امام و پیامبری پیش نیامده است. مصیبت امام حسین(ع) از همه مصیبتها بزرگتر و سختتر بود. اگر عامل دیگری هم در کار نبود، همین عامل کافی است که نشان بدهد چرا برای امام حسین(ع) بیش از امامان دیگر و حتی بیش از پیامبر اسلام(ص) عزاداری میکنیم و مراسم متعددی برپا میکنیم.
۳) در ماه محرم سال ۶۱ هجری قمری امام حسین(ع) فرزندان، خویشان و یاران آن حضرت را کشتند و اسیران کربلا را به کوفه و شام بردند و همین اسیران داغدیده، روز اربعین شهادت امام حسین(ع) و یارانش، به کربلا رسیدند و همه مصائب روز عاشورا در آن روز تجدید شد و آن روز، روز سختی برای خاندان پیامبر بود.
۴) دشمنان اسلام با به شهادت رساندن امام حسین(ع) قصد نابود کردن دین اسلام را داشتند. دشمنان امام حسین(ع) تلاش کردند تا حادثه کربلا، به کلی فراموش شود و حتی کسانی را که برای زیارت امام حسین(ع) میآمدند، شکنجه میکردند و میکشتند. در زمان متوکل عباسی، همه قبرهای کربلا را شخم زدند؛ مزرعه کردند و مردم را از آمدن برای زیارت قبر امام حسین(ع) منع کردند. شیعیان هم برای مقابله با اینها، از هر مناسبتی استفاده میکردند که یکی از این مناسبتها، حادثه روز اربعین است.
۵) یکی از نشانههای مؤمن، زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین است.
چنانچه شیخ عباس قمی در صفحه ۵۴۵ مفاتیح الجنان، از حضرت امام حسن عسکری(ع) روایت شده است که علامتهای مؤمن پنج چیز است؛ پنجاه و یک رکعت نماز فریضه و نافله در شبانهروز، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، پیشانی بر خاک نهادن در سجده و بسم الله را بلند گفتن و یکی از وظایف شیعیان را اهتمام به زیارت اربعین بر شمردهاند.(۱)
مهمترین عبرتهای عاشورا و اربعین برای امروز ما
در خصوص بازگشت کاروان اهل بیت امام حسین(ع) ازشام به کربلا در اربعین سال۶۱ به کربلا، ما موظف به آموختن درسها و عبرت های آن به نسل امروز هستیم که مهمترین عبرتهای عاشورا و اربعین شهادت در شهادت امام حسین(ع) و یارانش در کربلا و پیام عاشورا توسط اهلبیت آن حضرت تا به روز اربعین می باشد.
پس سفر طولانی اهل بیت(ع) که از مدینه (در ۲۸ رجب سال ۶۰ هجری) آغاز شد و سرانجام در بیستم ماه صفر همان سال به مدینه ختم خاتمه یافت اهل بیت امام حسین(ع) که پس از واقعه کربلا به عنوان اسیر به شام اعزام شده بودند، سرانجام به دستور یزید راهی مدینه شدند و در بیستم ماه صفر سال ۶۱ هجری به مدینه بازگشتند.
در بیست صفر، مردم با گریه و زاری به استقبال اسراء شتافتند. امام سجاد(ع) در بین مردم به سخنرانی پرداخت و خبر شهادت امام حسین(ع) و یارانش و اسارت اهل بیت و سایر مصائب در کربلا، شام وکوفه و نیز دشمنان، سرامام حسین(ع) و دیگر شهدای کربلا را بر نوک نیزه ها نمودند و آنها را همراه اسراء این خاندان شهر به شهر گردانیدند، امام زین¬العابدین(ع) به مردم گفتند.
امام سجاد(ع) که تا ۳۴ سال پس از واقعه کربلا زنده ماند، همواره تلاش می کرد یاد و خاطره شهدای کربلا را زنده نگه دارد. هرگاه آب می نوشید به یاد پدر بود بر مصایب امام حسین(ع) گریه می¬کرد و اشک می ریخت. در روایتی آن حضرت به عنوان یکی از «بکائون»(بسیار گریه کنندگان) ذکر شده است.
قرار نیست عاشورای سال ۶۱ در سال ۶۱ هجری باقی بماند، عاشورا و اربعین باید هر سال بجوشد و هر روز در رگ های ما جاری شود، عاشورا و اربعین است که ما را از مبتلا شدن به یزید زمانه حفظ می¬کند عاشوراست که معیار می دهد یزید زمانه کیست؟
و اما از مهمترین عبرتهای عاشورا و اربعین برای نسل امروز عبارتند از:
۱) عاشورا و اربعین ما را متوجه میکند که پنجاه سال بعد از درگذشت پیامبراسلام(ص) جامعه اسلامی به آن حدّی رسید که همانند، امام حسین(ع) ناچار می شود که برای نجات جامعه اسلامی، چنین فداکاری کند که بعد از هزار سال و اندی از صدراسلام، ملت¬های مسلمان امام حسین(ع) را سرمشق قرار دهند و با معاندین اسلام به مخالفت برخیزند و چنانچه که امام حسین(ع) در مدینه و مکه مرکز وحی نبوی و اسلامی وضعیتی را دید که چاره‌ای جز فداکاری نداشت.
در شرایط امروزی نیز مسلمانان با الگو قرار دادن امام حسین(ع) آنگونه در برابر ظلم، ستم و بی عدالتی بپا خیزند.
۲) عاشورا و اربعین برای قدرتمندان نشان داد که دنیا و عافیت‌طلبی و یا نشناختن درست حق و باطل در صف مدافعان امام قرار نگرفتند، از خیل شهدا جا ماندند و در مقابل کسانی که خود را برای دین در صف مدافعان حریم امام حسین(ع) قرار دادند به رستگاری و سعادت رسیدند.
۳) عاشورا و اربعین عامل نجات بشریت گردید، حوادث زیادی در طول تاریخ بشر اتفاق افتاد، ولی هیچ حادثه‌ای در تاریخ مثل کربلا و عاشورا ماندگار و عبرت‌آموز نبوده است، حادثه‌ای که در تمام فِرق اسلامی و حتی در میان غیر مسلمانان از جایگاه بالا برخور دارند و این نهضت ماندگار، محدود به زمان و مکان خاصی نیست، بلکه به همه انسانهای آزاده و بشریت متعلق می باشد.
۴) درسهای آموزنده اخلاقی عاشورا و اربعین به تشنگان حقیقت وره پویان سعادت بوده، عاشورا و اربعین غنای معرفت اخلاقی ورفتاری را به انسان می دهند و بدین گونه می توان ماه محرم را ماه تهذیب وجهش های معنوی واخلاقی قلمداد کرد.
۵) عاشورا و اربعین، مبدا تحول بشریت است، امام حسین(ع) با یک حرکت برنامه ریزی شده از مدینه تا کربلا و بعد از آن در فصل اسارت و شهادت و هم در اعلام اربعین همه برای آن است که عاشورا بماند زیرا عاشورا قرار است مبدا تحول در تاریخ حیات انسان در تمامی باطل‌هایی که بر زندگی و فکر و اخلاق و تربیت انسان مستولی شده است باشد.
لذا جریان عاشورا و اربعین برای جوامع اسلامی سرمایه ی تاریخی گردیده که باید از آن تجلیل بعمل آید، سیره ائمه معصومین(ع) گواه این امر است که با شروع محرم اقامه عزا انجام می شد و احادیث بسیاری در مورد ثواب های اشک بر امام حسین(ع) وجود دارد که دلالت بر ترغیب مسلمانان برای اقامه عزا و توجه به این حادثه دارد.
قدرت نمایی شیعیان حسینی در اربعین امسال
اجتماع بیش از ۲۵ میلیون نفر از عاشقان دلسوخته سرور و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین در اربعین شهادت آن امام بزرگ در کربلای معلی، صحنه‌های بی‌نظیری از عشق و ارادت و دلدادگی به بزرگ پرچمدار حق و حقیقت در جهان را رقم زد.
مراسم اربعین حسینی(ع) امسال با حضور بیش از ۲۵ میلیون زائر از داخل و خارج عراق در کربلای معلی در فضایی امن برگزار شد. مراسم عزاداری اربعین در کربلا بزرگ‌ترین تجمع بشری است که بعد از سقوط رژیم صدام، هر ساله، باشکوه‌تر از سال گذشته برگزار می‌شود. هجوم میلیونی شیعیان به کربلا در حالی صورت گرفته که عراق درگیر جنگ داخلی است و داعش بخش های از خاک این کشور را در دست دارد.
مردم عراق و خارج آن، از ۱۰ تا ۱۲ روز قبل از اربعین حرکت پیاده به سوی کربلا را از نقاط مختلف آغاز کردند. مسافت حدود ۸۰ کیلومتری نجف تا کربلا مسیر اصلی راهپیمایی زائران بوده است. از آنجا که ۷۰۰ هتل و مسافرخانه کربلا گنجایش میلیون‌ها زائر را ندارد، مردم عزادار سطح کوچه‌ها، گذرها و جاده‌های کربلا را با چادرهای خود پوشاندند و بسیاری نیز میهمان منازل مردم کربلا شدند.
هرچند امسال نیز ابوبکر البغدادی سرکرده ی گروه های تکفیری عراق ابوبکر البغدادی سرکرده ی گروه های تکفیری عراق، همه ی زائران اربعین را تهدید به قتل کرد، وی در یک فایل صوتی که منتشر شده گفت : چند سالی است که حضور شیعیان در اربعین رشد کرده، ما امسال با تمام قوا وارد عمل خواهیم شد و در اربعین امسال، همانند عاشورای ۶۱ هجری، تمامی شیعیان را به خاک و خون می کشانیم.
وی در ادامه گفت : زیارت حسین (حضرت سیدالشهداء علیه السلام) در اربعین، به نماد اتحاد شیعیان معروف شده است، و ما باید به این اتحاد و همدلی ضربه ای اساسی وارد کنیم.
در پایان لازم به ذکر است که محبین اهل بیت(ع) همه ساله با حضور میلیونی خود، در زیارت اربعین، اوج اقتدار تشیع را به جهانیان نشان می دهند، و آمار ها حاکی از آن است که در زیارت اربعین گذشته، بیش از بیست میلیون زائر در کربلای معلی حضور داشتند و امسال بیش از ۲۵ میلیون نفر جمعیت زائرین کربلا تخمین زده اشده و این درحالیست که بسیاری از رسانه‌های دیداری و شنیداری جهان امروز با سکوت خود از کنار باشکوهترین اجتماع بشری به راحتی در حال گذشتن هستند اما در این میان نشریه معروف آمریکایی «هافینگتون پست» در مقاله ای به زیارت میلیونی اربعین حسینی پرداخته است.
هافینگتون پست می نویسد :اربعین بزرگ‌ترین گردهمایی جهان است و با این وجود،احتمالاً شما تاکنون چیزی در مورد آن نشنیده‌اید. اربعین هر تجمع دیگری را در نظر کوچک میکند و در سال گذشته جمعیت آن به مرز ۲۰ میلیون رسید.
هافینگتون پست می افزاید: «یک بخش از این مراسم سوگواری که هر مشاهده کننده ای را بهت زده میکند دیدن این صحنه است که هزاران چادر که آشپزخانه موقت هستند توسط روستاییان منطقه در کنار مسیر زائران برپا شده است.
گردانندگان موکب ها، جلوی زائرین را می‌گیرند، با آنها راه می‌روند و از آنها خواهش می‌کنند که دعوت آنها را بپذیرند
که اغلب شامل یک مجموعه کامل از خدمات مناسب برای پادشاهان است: در ابتدا پاهای شما ماساژداده می‌شود، سپس غذای گرم و خوشمزه تعارف می‌کنند و بعد از آن از شما دعوت می‌شود که استراحت کنید، در حالی که لباس‌های شما شسته و اتوزده می‌شود و بعد از بیداری به شما بازگردانده می‌شود و البته همه این کارها رایگان و با مهربانی صورت می‌گیرد.»
به نوشته هافینگتون پست «در واقع نام شیعیان باید در چند زمینه در کتاب ثبت رکوردهای جهانی گینس ذکر شود:
بزرگ‌ترین گردهمایی سالانه، طولانی‌ترین میز غذاخوری مستمر، بالاترین میزان غذای رایگان به مردم، بیشترین و بالاترین میزان افراد داوطلب برای خدمت در یک واقعه منحصر که تمام آنها تحت خطر قریب‌الوقوع بمب‌گذاری‌های انتحاری اتفاق می‌افتد.»
تنها نگاه به انبوه جمعیت، نفس شمارا بند می‌آورد و آنچه که به این نمایش عظیم اضافه می‌شود این است که هرچه شرایط امنیتی بدتر می‌شود افراد بیشتری انگیزه پیدا می‌کنند که تروریست‌ها را به چالش بکشند و به آنها ثابت کنند که نمی‌تواند سد راه زائرین شوند.
بنابراین، این مراسم سوگواری تنها یک مراسم مذهبی نیست، بلکه نشانه پر رنگی از مقاومت است.
نویسنده: سید جعفرعادلی«حسینی»