دونان در جوانی شاهد فجایع جنگ میان فرانسه و اتریش در ناحیه سولفرینو بود و تحت تاثیر حوادث ضد انسانی این جنگ، برای کمک به مجروحان و آسیب دیدگان جنگ، براي نخستين بار در جهان صلیب سرخ را بنیان نهاد.
او به سبب این اقدام در سال ۱۹۰۱میلادی جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.
هانري دونان در ۷۲ سالگی در گذشت.
در سال 1859 یک تاجر جوان سوییسی به نام “هانری دونان” برای یک کار تجاری وارد شهر «کاستیل لیون» شد. در چهار کیلومتری این شهر در دهکده‌ی به نام «سولفرینو» جنگ خونینی بر پا شده بود. فرانسه و ایتالیا از یک طرف و امپراتوری اتریش از طرف دیگر درگیر شده بودند. کشته‌ها و زخمی‌ها فراوان بودند. در «کاستیل لیون» ولوله‌ی عجیبی برپا بود. هیچ کس نمی‌دانست چه باید بکند. «هانری دونان» جوان با دیدن آن صحنه‌های ناراحت کننده، تصمیم گرفت برای نجات جان مجروحان جنگ کاری بکند. به سرعت به کمک تعدادی از افراد، گروه کوچکی تشکیل داد. همه‌ی پولی را که با خودش آورده بود برای خریدن وسایل لازم خرج کرد. به دوستانش در کشورهای دیگر نامه‌هایی نوشت و تقاضای کمک کرد. با همین کارهای ساده و کوچک، او و گروهش موفق شدند جان بیش از پنج هزار نفر از مجروحان جنگ را از مرگ نجات بدهند. هنگامی که هانری دونان به کشور خودش برگشت خاطرات خود را در کتابی به نام «خاطرات سولفرینو» نوشت. او در پایان این کتاب پیشنهاد کرده بود که در هر کشوری برای کمک به آسیب دیدگان جنگ جمعیتی تشکیل شود. چند سالی از انتشار کتاب هانری دونان نگذشته بود که اولین جمعیت به نام “کمیته دائمی بین‌المللی برای کمک به مجروحان جنگ” در شهر ژنو تشکیل شد. این کمیته بعدها رسماً به “کمیته بین‌المللی صلیب سرخ” تغییر نام یافت. از آن زمان تاکنون در بیش از 180 کشور جهان جمعیت صلیب سرخ و هلال احمر تأسیس شده است.
در مورد علایم صلیب سرخ و هلال احمر این گونه نقل می‌شود که در کنفرانس بین‌المللی ژنو در سال 1863 میلادی (1242 هجری شمسی) برای تجلیل از هانری دونان و احترام به کشور سوییس زادگاه او، علامت صلیب سرخ روی زمینه‌ی سفید که معکوس رنگ‌های پرچم کشور سوییس است به عنوان علامت نهضت صلیب سرخ انتخاب شد. در سال 1876 میلادی ( 255 هجری شمسی) کشور ترکیه عثمانی، علامت هلال سرخ را روی زمینه سفید که معکوس رنگ‌های پرچم ترکیه عثمانی است، برای خود انتخاب کرد. این علامت‌ها دارای محتوای فرهنگی هستند و مفهوم مذهبی به طور مستقیم ندارند. در مورد اصول اساسی سازمان باید گفت که اصول اساسی هفتگانه صلیب سرخ و هلال احمر در سال 1970 میلادی (1349 هجری شمسی) به تصویب رسید. عنوان سازمان بين المللي با هدف تخفيف آلام انساني و حفظ و پيشرفت بهداشت عمومي، بر طبق موافقتنامه ژنو در سال 1864 ميلادي و خاصه درنتيجه مساعي شخصي به نام ژن هنري دونان (Jean Henry Dunant ، 1910 ـ 1828) سوئيسي، پس از تشكيل صليب سرخ ناميده شد. در سال 1862 دونان كتاب “خاطره اي از سولفرينو Solferino ” را شرح داد و خواستار تشكيل جمعيت هاي امدادي داوطلب براي تسكين آلام اين گونه آسيب ديدگان از جنگ شد.
وي پيشنهاد كرد كه خدمت به رنجوران و زخمي هاي نظامي، فعاليتي بي طرف محسوب شود و “انجمن ژنوي امور عام المنفعه” با علاقه وافر از پيشنهاد وي استقبال كرد و در نتيجه، يك كنفرانس بين المللي با شركت نمايندگان 16 كشور در ژنو تشكيل شد و موافقتنامه 1864 ميلادي براي بهبود وضع مجروحان و رنجوران نظامي ميدان جنگ تدوين شد و به امضاي نمايندگان دوازده دولت از كشورهاي شركت كننده رسيد و در آن بي طرف شمردن متصديان خدمات پزشكي نيروهاي مسلح، رفتار انساني با زخمي ها و بي طرفي غير نظامياني كه داوطلبانه به كمك مجروحان جنگ مي شتابند و نيز علامتي بين المللي به منظور مشخص ساختن اعضا و وسايلي كه در اين راه به كار مي روند پيش بيني شده بود. به افتخار مليت دونان، صليبي سرخ بر زمينه اي سفيد به تقليد از پرچم سوئيس به عنوان نماد و علامت آن انتخاب شد.
در سال 1963 ميلادي، در 88 كشور جهان جمعيتهاي ملي صليب سرخ پديد آمد و همچنين دو گروه بين المللي ديگر نيز مركزشان در ژنو داير بود، يكي كميته بين المللي صليب سرخ تأسيس 1863 ميلادي مركب از 25 تن از بزرگان سوئيس كه هنگام جنگ به عنوان ميانجي هاي بي طرف خدمت مي كردند و ديگري اتحاديه جميعت هاي صليب سرخ تأسيس 1919 ميلادي، كه هدفش كمكهاي متقابل و همكاري و توسعه فعاليتهاي مربوطه خاصه در زمان صلح بود. فعاليت صليب سرخ بين المللي از پايان جنگ جهاني دوم توسعه فراواني يافت.
در كشورهاي اسلامي به جاي صليب سرخ هلال احمر به عنوان نماد سازمان به كار گرفته شد و پيشينه آن به آنجا برمی گردد که در سال 1876 دولت عثماني به جاي استفاده از نشان صليب سرخ از معكوس رنگهاي پرچم خود يعني هلال احمر در زمينه سفيد براي جمعيت ملي خود استفاده كرد كه بعدها بسياري از كشورهاي اسلامي آن را به عنوان نشان جمعيت ملي خود بكار بردند.
جايگاه جمعيت هلال احمر از نظر عرف بين‌المللي نيز بسيار حائز اهميت است.
كميته بين المللي صليب سرخ (ICRC )، كه مقر آن در ژنو ( سوئيس) قرار دارد، سازماني است بيطرف، بيغرض و مستقل كه وظيفه منحصراً بشردوستانه آن عبارت است: حفاظت از زندگي و كرامت قربانيان جنگ و نيز خشونت داخلي، و ياري رساني به آنها. فعاليت هاي كميته بين المللي بر پايه مقررات حقوق بشردوستانه استوار است و در موارد سياسي، ديني و عقيدتي بيطرف است.
جميعت هلال احمر افغانستان در دوران سلطنت محمد نادر شاه بنيانگذاری شده، امروز جزء خانواده سازمانهای مشابه خود (هلال احمر و صليب سرخ) در سطح جهان است. بسيار مهم است که بدانيم زمانی که هفتاد و سه سال پيش جميعت هلال احمر افغانی تحت همين نام تاسيس شد و بعد پنجاه و شش سال پيش توسط صليب سرخ جهانی به رسميت شناخته شد و از آن تاريخ به بعد مخصوصا در سه دهه اخير جميعت هلال احمر افغانی در طی سالهای جنگ، همزمان با اينکه امدادرسان مصيبت زدگان بود، خود نيز دچار مشکلات فراوان بوده است.
به اميد اينكه با برقراري صلح و امنيت سر تاسري در اين كشور مردم ما نيز از ، مشكلات، آوارگي، فقرو بيچارگي نجات پيدا نمايد.
نويسنده:
سيدجعفرعادلي«حسيني»
منبع:
پامیر نشریه شهر کابل – شماره 279 چهارشنبه 18 ثور 1387