شهادت جانسوز یادگار کربلا، سید الساجدین، امام زین العابدین علیه السلام بر دوستداران حضرتش تسلیت باد!
حضرت امام سجّاد علیه السلام، اسوه زهد و تقوا و نمونه صبر شکیبایى و مظهر آمیختگى علم و حلم پس ازایفاى وظیفه الهى خود و حفظ ارزشهاى دین و پاسدارى از نهضت عاشورا و آن حضرت با ارائه خطبه‌ها از کربلا تا مدینه، عاشورا را از هجوم تحریفات نجات داد و در آخر شهادت آن امام همام در سخت ترین ادوار سیاسى واجتماعى در سال ۹۵ هجرى قمرى به لقاى پروردگار و وصال معبود خویش شتافت.
پنجم شعبان، زاد روز مسعود امام همام، حضرت زین العابدین علیه السلام است که در سال ۳۸ هجری قمری در شهر مدینه، به دنیا آمد. او در خاندان پاک رسالت، قدم به دنیا گذاشت و جهانی از صفا، معنویت و دانش و بینش برای بشر به ارمغان آورد.
او آمد تا شیفتگان عبادت و سالکان راه معرفت و خداشناسی را، از سرچشمه زلال توحید و عرفان ناب محمّدی سیراب سازد. پدرش امام حسین علیه السلام به سبب علاقه فراوانی که به پدر بزرگوارشان، حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام داشتند، این مولود مبارک را «علی» نام نهادند.
پدر ارجمند امام سجاد علیه السلام حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام و مادر بزرگوارشان شهربانو، دختر آخرین پادشاه ساسانی، می باشد که پس از ولادت فرزندش با فاصله ای بسیار اندک جهان را بدرود گفت. حضرت زین العابدین در دو سال پایانی دوران حکومت جدّشان، حضرت علی علیه السلام به دنیا آمدند. و همچنین در حدود ده سال از امامت عمویش حضرت مجتبی علیه السلام و ده سال هم از دوران امامت پدر بزرگوارشان، را درک کردند که این امر سبب شد سه امام راستین به پرورش و تربیت او همت گمارند و دنیایی از فضایل اخلاقی و قداست ها بپرورانند و این موقعیتی بود که برای کم تر پیشوایی واقع می شد.
امام باقر علیه السلام می فرمایند: پدرم علی بن الحسین علیه السلام هرگز نعمتی از خدا را یاد نمی کردند مگر آن که برای شکر آن نعمت، خدا را سجده می کردند، … و نیز هر گاه حق تعالی شرّی را از ایشان دفع می کرد که از آن بیم داشتند و یا مکر مکر کننده ای را دور می گرداند سجده می نمودند و همچنین بعد از فارغ شدن از نماز واجب و یا اصلاح میان دو کس برای شکر این توفیق سجده می کردند و در جمیع مواضع، سجود آن حضرت به چشم می خورد و به این سبب آن حضرت را «سجّاد» می گفتند.
امام سجّاد علیه السلام پس از شهادت پدر ارجمندش امام حسین علیه السلام در محرم سال ۶۱ قمری، در ۲۳ سالگی به مقام عظمای امامت نایل آمد و در سخت ترین و دشوارترین تاریخ امت اسلام، رهبری محبّان اهل بیت علیه السلام را بر عهده گرفت و راه و روش پدران و نیاکان پاک نژاد خویش را استمرار بخشید.
آن حضرت، در واقعه کربلا حضور فعال داشت و از آغاز مبارزه امام حسین علیه السلام بر ضد یزید بن معاویه، در کنار آن حضرت بود و در سفر آن حضرت از مدینه به مکه و از مکه به عراق و سرزمین کربلا، وی را همراهی می نمود.
ولیکن در روز عاشورا که تمامی یاران امام حسین علیه السلام به اذن آن حضرت و پس از آن، خود امام حسین علیه السلام وارد میدان کارزار شده و با دشمنان به نبرد جانانه پرداختند و سرانجام مظلومانه به شهادت رسیدند، امام زین العابدین علیه السلام بر اثر عروض بیماری و تب شدید از جنگ با دشمنان بازماند و به اراده الهی از آن واقعه خونین، جان به در برد، تا به عنوان حجت خدا بر روی زمین و امام امت و جانشین پدرش اباعبدالله الحسین علیه السلام، سکان کشتی طوفان زده امت را هدایت و رهبری نماید.
آن حضرت، پس از شهادت امام حسین علیه السلام و یارانش در کربلا، به همراه سایر بازماندگان قافله حسینی به اسارت دشمن در آمد و در حالی که از بیماری توان فرسا، رنج می برد، در غل و زنجیر دشمنان قرار گرفت و سختی اسارت اهل بیت علیهم السلام از کربلا به کوفه و از کوفه به شام را با صبر و بردباری تحمّل کرد و تسلّی و تسکینی برای سایر اسیران در بند بود و با خطبه های روان و روشنگر خود، دشمنان و جنایت کاران را رسوا و حقانیت امام حسین علیه السلام را به گوش مسلمانان عالم رسانید و آنان را از خواب غفلت بیدار کرد و تحوّل عظیمی در جامعه مسلمانان به وجود آورد و دشمنان اهل بیت علیهم السلام را به عقب نشینی از مواضع و دیدگاه های شیطانی خود وادار نمود.
امام زین العابدین علیه السلام پس از بازگشت به مدینه، به مدت ۳۴ سال امامت را بر عهده داشت و در این مدت نیز با حوادث و رویدادهای بزرگی روبرو گردید ولی به حول و قوه الهی از همه آن ها با سربلندی و سرافرازی عبور کرد.
از امام زین العابدین علیه السلام آثار ارزشمندی از قبیل مواعظ، احادیث، اشعار و ادعیه به صورت پراکنده به جای ماند و مورد استفاده محققان و متقیان قرار می گیرد. ولی دو أثر مدوّن از وی بر جا مانده است که در میان آثار اسلامی، درخشندگی و جاودانگی ویژه ای دارند. آن دو عبارتند از:
- صحیفه سجّادیه، که مشتمل بر ۸۳ دعا و مناجات است.
- رساله الحقوق، که تبیین کننده حقوق آحاد ملت و افراد بشری در جامعه اسلامی است.
این امام همام پس از پنجاه و هفت سال زندگی، در محرم سال ۹۵ قمری، بر اثر زهری که به دستور ولید بن عبدالملک اموی به آن حضرت خورانیده شد، در مدینه منوره به شهادت رسید و در قبرستان بقیع در جوار قبر مطهر عمویش امام حسن مجتبی علیه السلام به خاک سپرده شد.
درباره تاریخ شهادت امام زین العابدین علیه السلام، گرچه تمامی مورخان و سیره نگاران، اتفاق دارند که این واقعه عظیم در ماه محرم واقع شد، ولی در تعیین روز و سال وقوع آن، اتفاق نظر و دیدگاه واحدی وجود ندارد.(۱)
- نگاه کنید: الارشاد (شیخ مفید)، ص ۴۹۲؛ کشف الغمه (علی بن عیسی اربلی)، ج۲، ص ۲۵۹؛ روضات الجنّات (موسوی خوانساری)، ج۲، ص ۱۳۴؛ زندگانی چهارده معصوم(ع) – ترجمه اعلام الوری- (علامه طبرسی)، ص ۳۵۹؛ دائره المعارف تشیّع، ج۳، ص ۲۵۲؛ منتهی الآمال (شیخ عباس قمی)، ج۲، ص ۱؛ روزشمار تاریخ اسلام – ماه محرم – (واردی)، ص ۱۰۵
نویسنده: سید جعفرعادلی«حسینی»