در این مراسم حجج اسلام آقایان، عادلی، محسنی و صادقی پیرامون مقام جهاد و شهادت، جایگاه و نقش جوانان در نظام اسلامی ، و همچنین محترم سید قدیر پیکار، با یاد آوری خاطرات دوران جهاد و مداحی مداحان اهلبیت(ع) آقایان؛ محمدحسین حیدری و علی اصغر حکیمی مراسم خاتمه یافت.
حجت الاسلام سید جعفرعادلی «حسینی» یکی از سخنرانان این مراسم، تکریم و تجلیل از شهداء را زنده نگه داشتن فرهنگ جهاد خوانده و گفت: در متون دینی ما راجع به مقام شهداء جایگاه و فضائل آنها مطالب فراوانی وجود دارد. وی اضافه نموده که شهید مشتاق، یکی از چهره های ممتاز جهاد بود که به همین نام کتابی را نوشته و در آن از زندگی، مبارزه، خاطرات دوستان و همسنگران شهید مشتاق، نامه های ارسالی زندانیان شهید که متعلق به این خانواده می باشد و بخش از دیدگاههای این شهید بزرگوار را در آن کتاب آورده است.
رئیس کمیسیون فرهنگی حزب حرکت اسلامی با انتقاد از بزرگاان و شخصیت های مطرح جهادی که امروز از برکت خون شهداء به نام و مقام رسیده اند خانواده های شهدا و مجاهدین را از یاد برده و آنان را مورد بی مهری قرار داده اند اظهار داشت:
در دوران جهاد تنها از منطقه چهاردهی کابل حدود یکصد و چهل تن به دفاع از ارزشهای دینی و اسلامی به شهادت رسیده اند و نزدیک به پنجاه شهید متعلق به منطقه قلعه علیمردان می باشد که امروز ما از آنها حتی آمار دقیق و زندگی نامه هایشان را در اختیار نداریم، اولین اقدام شورای همبستگی مجاهدین ایجاد فرم شناسایی شهدای دوران جهاد می باشد که آن عزیزان در زندان پلچرخی و یا مناطق مختلف افغانستان جام شهادت را نوشیده اند.
رئیس دارالانشاء شورای اخوت اسلامی افغانستان اضافه کرد: امروز اهداف شهدا به فراموشی سپرده شده، آنها بدون تبعیض خودشان را متعلق به همه اقوام، مذاهب اسلامی می دانستند و به همین جهت بود که مجاهدین حرکت اسلامی در بیش از 19 ولایت افغانستان حضور داشت و با قشون سرخ شوروی سابق جهاد و پیکار می نمودند و در منطقه جاجی که مربوط به برادران اهل سنت و اکثرا پشتون بوده، این حزب در دوران جهاد شهدایی را تقدیم و در آنجا قبور شهدای حرکت ا سلامی سنده زنده این ادعای ما هست.
این عضو شورای علمای شیعه افغانستان پیرامون نقش شهداء و مجاهدین اظهار داشت: در طی چهارده سال جهاد مقدس ملت مسلمان افغانستان با تحمل سختی های فراوان، جانانه در مقابل دو صد هزار ارتش ملیتاریستی سرخ شوروی سابق به این کشور و ایادی پلید شان مقاومت کردند و در اثر قهرمانی ها و حماسه آفرینهای بی نظیر برای اولین بار اندیشه کمونیزم و قشون تابدندان مسلح اتحاد سوسیالیستی شوروی سابق را به شکست مواجه ساخته و از کشور مان اخراج کردند.
آقای حسینی تصریح کرد: در اثر ایستادگی ملت مجاهد افغانستان کمونیزم در سطح بین المللی رسوا و از هم پاشید و آخرین بقایای کمونیزم در افغانستان و جهان به سقوط قطعی مواجه گردید وی علاوه کرد که من در این مراسم می خواهم بعنوان نمونه از چهار شهید برخی نکات برجسته دوران مبارزات شان را یاد آوری نمایم:
1. استاد شهید عزیز مبشر که او مبارزه را از دوران مکتب حدود سال 1342 خورشیدی آغاز کرد و یکی از آرزوهای دیرینه استاد شهید علاوه برتداوم مبارزه با جناح های چپی و ضد دینی حفظ وحدت بین جامعه شیعه و سنی بوده و همین مسئله باعث شده بود تا مارکسست ها و دشمنان از اوبیشتر احساس خطر نمایند.
استاد شهید یکی از موسسین نهضت جوانان مسلمان افغانستان در سال 1347 از همکاران نزدیک شخصیت های مبارز نهضت اسلامی، شهید استاد غلام محمد نیازی، انجنیر شهید عبد الرحیم نیازی و شهید انجیر حبیب الرحمن و دیگران بزرگان نهضت بود.
او در خزان 1356 به اتهام قتل قتل علی احمد خرم وزیر پلان داود خان دستگیر و همراه جمعی از جوانان مبارز و روشنفکر مسلمان زندانهای دهمزنگ و پلچرخی تا سال 1357 بسر می برد و مدتی کوتاهی با فقیه فرزانه حضرت آیت الله العظمی شهید سیدمحمدسرور واعظ(ره) در زندان پلچرخی بسر می بردند.
استاد شهید علاوه بر مسئولیت در شورای ولایتی کابل و شورای عالی حهاد حرکت اسلامی در سال 1360 برای رساندن پیام جهاد در بیرون از کشور به جمهوری اسلامی ایران سفر می نماید و در آنجا بعنوان یکی از اعضای فعال شورای مرکزی حزب حرکت اسلامی به مناسبات مختلف در آنجا باسخنرانی های شور آفرین مهاجرین را تشویق به حمایت از مجاهدین در برابر تجاوزگران می نمایند.
استاد شهید در اواخر سال 1365 جهت گزارش وضعیت داخلی کشور و پلانهای صلح و مهار نمودن جنگهای خانمانسوز داخلی میان احزاب جهادی بتاریخ 14 ثور 1366 در ولایت سمنگان منطقه دره صوف جام شهادت را سر کشید و پیکرش در منطقه دالان ولایت بلخ به خاک می سپارند.
2. فرمانده شهید حاج سیدابراهیم شاه حسینی، سردار، فاتح و جهادگر حماسه ساز، او نیز از شهدای مظلومی هست که کمتر به دست آوردهایش پرداخته می شود، شهید ابراهیم شاه در طول يازده سال جهاد به ولايات مختلف كشور من جمله، سمنگان، بغلان، بلخ، باميان وميدان مسافرت نموده وتلاشهاى وسيعى جهت تحكيم وحدت صفوف مجاهدين انجام داد.
او فاتح ولسوالى سرخ پارسا از سیطره ای کمونیست ها بود، در جبهات ميدان، باميان، غوربند، سمنگان، بغلان، سالنگ و فتح ولسوالى سياگرد غوربند سال 1366 خورشیدی و همین طور در فتح ولایت بامیان نقش فعال و برجسته داشت، شهید حسینی رئیس نظامی شورای عالی جهاد یکی از بنیان گذاران جهاد در مناطق مرکزی و قبل از جهاد کسی که پیام و کاست سخنرانی های امام خمینی(ره) را به طرفداران و مقلدین ایشان منتقل می نمود و دراین راه نیز مورد اذیت و آزار قرار گرفت، این فرمانده شجاع و دلیر جهاد سرانجام با كارنامه درخشان جهادى در 20جدى 1368 خورشیدی همراه هفت تن از مجاهدين خود در یک کمین نا جوانمردان در دره ترکمن به شهادت رسید.
3. فرمانده قهرمان داکتر علیشاه توری که از آوان جوانی با مسائل دینی و انس با قرآن کریم و رفتن به پای سخنرانی علما عشق و علاقه ای فراوانی داشت. او پس از فراغت دوره ثانوی بنا برذوق سرشاری که در رشته طبابت داشت با سپری نمودن موفقانه امتحان کانکور وارد دانشگاه کابل دانشکده طب می گردد، داکتر علیشاه توری پس از کودتای هفت ثور با درک مسئولیت اسلامی به فعالیت های جهادی علیه رژیم الحاد وقت آغاز نمود.
شهید توری یکی از سلحشوران و چریکهای شهری حرکت اسلامی در پایتخت کشور بود و عملیات های مهم نظامی را در قلب حاکمیت رژیم کمونیستی انجام می داد و ضربات زیادی را بر رژیم وارد نموده و حماسه های زیادی آفرید و سرانجام این فرمانده دلیر و شجاع در 6 سنبله 1362 توسط سازمان مخفی رژیم کمونیستی دستگیر و به ریاست اول وقت منتقل و تحت تحقیق و شکنجه قرار می گیرد، بعد از تحمل سه روز شکنجه به شهادت می رسانند.
4. شهید مشتاق؛ از جمله فرماندهان دلیر و قهرمان جبهات نبرد در برابر کمونیست ها بود. او از نگاه مبارزات نظامی و تفکرات اجتماعی وفرهنگی، تجسم آرمان های مردم و اسوه مقاومت و فداکاری و تحقق مساوات و اخوت اسلامی بود. شهيد مشتاق پس از كودتاي هفت ثور 1357 كمونيست ها و تجاوز ارتش اتحاد جماهير شوروي سابق به افغانستان مبارزه را از كابل آغاز نموده وبه مناطق مختلف ولايات، لوگر، ميدان وردك، پكتيا، پكتيكاه و بلخ مبارزات خود را تشديد بخشيد.
فرمانده پرتلاش و دلیر در ماه جدي 1362 جهت برنامه هاي سياسي، فرهنگي ونظامي مركز آموزشي را با همكاري همرزمانش در دره اي سنگلاخ ولایت میدان وردک تأسيس نمود. اين مركز عملياتي و آموزشي علاوه برایجاد مراکز فرهنگی و دینی به تعليم و تربيت مسايل رزمي، چريكي و پارتيزني مجاهدين پرداخت و شهید مشتاق شخصا در اكثر جنگ ها و عمليات ها در جبهه هاي پغمان، شمالي، ميدانشهر، لوگر و… شركت نموده حضور فعال داشت.
یکی از جنگ های معروف در تاریخ ولایت میدان جنگ 22 روزه سنگلاخ در ماه سرطان سال 1366 با رژیم کمونیستی و حامیان روسی آ«ها بوده که در حدود بيست و پنج هزار نیروهایش را جهت تسخیر دره سنگلاخ سوق دادند و دره سنگلاخ مربوط ولایت میدان وردک را از زمین و هوا زیر آتش گرفتند، به نقل شاهدان عینی، همه روز بیش از 30 تا 60 طیاره رژیم کابل منطقه را بمباردمان میکرد و تانکهای غول پیکر مناطق را زیر آتش داشت. این جنگ نابرابر 22 روز طول کشید در همین جنگ مشتاق به سازماندهی مجاهدین ارتباطات خود را با مجاهدین منطقه مستحکم ساخت و به دفاع از مردم و منطقه اقدام نمود و در نتیجه مجاهدین به پیروزی بزرگ دست یافتند.
سرانجام اين دلاور مرد خطوط مقدم جبهه هدف مرمي دشمن قرار مي گيرد و با کارنامه درخشان جهادی 26 حوت 1368 جام شهادت را مي نوشد.
این عالم دینی در پایان به دست آوردهای دوران جهاد به نقش فرهنگی و اجتماعی مجاهدین پرداخته و علاوه نمود: ملت مسلمان، شجاع و غیور افغانستان در دوران جهاد مقدس چهارده ساله شان بهترین سرمایه های معنوی و مادی خود را از دست داد ولی با آن هم برای اقامه حکومت اسلامی در سرزمین خونرنگ شان ایستادگی نمودند. در جبهات بعنوان نمونه در منطقه سنگلاخ تنها جنگ رزمی و مبارزات نظامی نبوده بلکه مبارزات فرهنگی بوده و جهاد گران از نگاه مبارزات نظامی و تفکرات اجتماعی وفرهنگی، تجسم آرمان های مردم و اسوه مقاومت و فداکاری و تحقق مساوات و اخوت اسلامی بودند. در عصر جهاد در مناطق مختلف فعالیت های فرهنگی وسیع صورت گرفته بود، از قبیل ایجاد کلینک، مدارس و مکاتب و منتشر نمودن خبرنامه و نشریات مختلف و بعنوان نمونه؛ در دره سنگلاخ علاوه بر راه اندازی نماز عبادی و سیاسی جمعه، آموزش قرآن کریم و معارف اسلامی، شب ها و روزهای چهارشنبه و جمعه دعای توسل، کمیل، ندبه در سنگر ها برگزار می گردید.
در سنگلاخ کتابخانه بزرگی بیش از چند هزار نسخه کتاب در بخش های مختلف چند نشریه با همان امکانات ابتدایی به چاپ می رسید از جمله پیام سنگر، پیام شهداء، پیام بانوان و… و همین طور برای اولین بار در میان احزاب جهادی رادیو صدای کابل در سنگلاخ را اندازی گردید، برای هماهنگی و همسویی مجاهدین جلسات متعدد با مسوولین احزاب در منطقه سنگلاخ صورت گرفت که هر کدام موثر و مفید واقع گردیده است.
تهیه و تنظیم گزارش: سید عباس حسینی، مدیر مسئول نشریه عصر انتظار