تنها یک ماه به پایان اعتبار پاسپورتم باقی مانده بود. شب تصمیم گرفتم صبح فردا برای تمدید آن، راهی سفارت افغانستان در برلین شوم. امروز (پنجشنبه)، پس از نماز صبح، با همراهی فرزندانم عازم برلین شدم. روند کار در سفارت بدون معطلی انجام گرفت و حوالی ظهر به شهر روستوک، محل اقامتم در شمال‌شرق آلمان، بازگشتم.
هم‌زمان با رسیدنم، مأمور پست، بسته‌ای را از شهر اسلو ـ پایتخت کشور ناروی ـ به دستم رساند. فرستنده، دوست عزیز و اندیشمند گرامی‌ام جناب حاج سید محمد یوسف مبارز بود. با گشودن بسته، چشمم به کتابی روشن شد که مدت‌ها در جستجوی آن بودم؛ اثری با عنوان «خان یکاولنگ» که به زندگی سیاسی، اجتماعی و مبارزاتی شاه میرزا حسین خان یکاولنگی می‌پردازد و توسط سید محمد جواد صفوت، سید کاظم فاضل و جناب آقای مبارز گردآوری شده است.
با وجود خستگی راه، بی‌درنگ مطالعه کتاب را آغاز کردم؛ چراکه سال‌ها پیش، در دوران تحصیل در حوزه علمیه قم، در فصل تعطیلات درسی، جهت فعالیت تبلیغی و فرهنگی در جبهات جهادی (سنگلاخ، پغمان، شمالی، لوگر…)، بارها نام و خاطره شاه میرزا حسین خان را از زبان بزرگان دین شنیده بودم. آنان از او به‌عنوان یکی از پایه‌گذاران اقتدار تشیع در شمال و مناطق مرکزی افغانستان یاد می‌کردند؛ مردی آزاده و نیرومند که در روزگار ظلم و تبعیض، پناهگاه مظلومان، حامی علما و مدافع عزت مردم بود.
کتاب در ۲۱۰ صفحه و در قالب ۹ فصل و ضمایم اسنادی تنظیم شده است:
1. شاه میرزا در روزگار امیر شیرعلی خان و عبدالرحمن خان
2. در عهد امیر حبیب‌الله خان
3. در دوره امان‌الله خان
4. در زمان حبیب‌الله کلکانی
5. در عصر محمد نادرشاه
6. در دوران سلطنت محمد ظاهرشاه
7. شاه میرزا در نگاه دیگران
8. زنان و فرزندان او
9. سال‌های کهولت و واپسین عمر
بخش پیوست‌ها نیز شامل فرمان‌نامه‌ها و مکاتیب رسمی شاهان وقت است که جایگاه رفیع و اعتماد سیاسی این مرد فرهیخته را به روشنی نشان می‌دهد. شاه میرزا حسین خان نه‌تنها در هزاره‌جات، بلکه در سطح ملی مورد توجه حکومت‌ها بود و با هوشمندی کم‌نظیر، در دفاع از حیثیت و حقوق مردمش ایفای نقش کرد.
از سال‌ها پیش در اندیشه آن بودم که شخصیت‌هایی از این‌دست که در غبار فراموشی تاریخ پنهان مانده‌اند، به‌گونه‌ای مستند و پژوهشی معرفی شوند. در سال ۱۴۰۰ خورشیدی، طی دیداری با مرحوم حاج سید محمد جواد صفوت، مجموعه‌ای از دست‌نوشته‌های ارزشمند درباره شاه میرزا حسین خان از ایشان دریافت کردم. در واپسین روزهای جمهوریت، جناب آقای مبارز نیز از این اسناد باخبر شدند و نسخه‌ای از آن‌ها را جهت تکمیل این اثر در اختیار گرفتند.
هرچند پیش‌تر در کتاب «کوثرالنبی» به بخشی از خدمات او اشاره کرده بودم، اما کار امروز بسیار کامل‌تر، مستندتر و ژرف‌تر است. امید می‌رود در چاپ‌های بعدی، با افزودن شرح و تحلیل علمی اسناد، اثر غنی‌تر شود و جامعه بیشتر با این نخبه ملی آشنا گردد.
بی‌گمان، بی‌مهری با فرزانگان و بی‌توجهی به سرمایه‌های فکری و اجتماعی، یکی از دردهای تاریخی ماست. وظیفه ماست که نام و یاد چنین بزرگ‌مردانی را زنده نگاه داریم و آن را به نسل آینده منتقل کنیم.
در پایان، با تمام وجود از جناب آقای مبارز بابت ارسال این تحفه گران‌بها سپاسگزاری می‌کنم،
و با تمام فروتنی دست دعا برمی‌دارم:
خدایا! روان این مرد بزرگ را در دریای رحمتت غرق فرما،
و رهروان صادق راهش را در مسیر حق، عزت و آزادگی
با توفیق، اخلاص و استقامت روزافزون همراه بدار.
آمین یا رب العالمین.
با احترام و اخلاص
سید جعفر عادلی حسینی
۱۶ اسد ۱۴۰۴ خورشیدی / ۷ آگست ۲۰۲۵ میلادی
روستوک – شمال‌شرق آلمان