نمایش نوار ابزار

حج مرکز ارتباطات و گنگره بزرگ جهان اسلام

جمعه ۱۳ عقرب ۱۳۹۰

عصر روز پنج شنبه 12 عقرب 1390 با گردانندگی مجری برنامه «هدایت نور» محترم محمد اسماعیل احمدی که شروع  مصاحبه، حجت الاسلام والمسلمین سید جعفرعادلی«حسینی» منشی شورای اخوت اسلامی را معرفی نمود و اظهار داشت که حج یکی از ارکان پنجگانه اسلام و از فرایضی است‌که از ضروریات دین شناخته شده است‌. بنابراین هرکس وجوب آن را انکارکند،‌کافر و مرتد از اسلام می‌باشد، بدین جهت ابتداء  از آقای عادلی می خواهیم که  تعریف مختصر از حج داشته باشد.

آقای عادلی پس از  سلام و اداء‌ احترام به مجری، همکاران ایشان و بینندگان این برنامه گفت: حج شرعاً عبارت است از قصد مکه بمنظور اداء عبادت طواف خانه‌کعبه و سعی بین صفا و مروه و وقوف درعرفه و دیگر مناسک حج تنها بخاطر اجابت امر خدا و طلب رضای پروردگار، حج‌ نمایشی‌ عظیم‌ از وحدت‌ جامعه‌ اسلامی‌ است. هر مسلمانی‌ موظف‌ است‌ با رها شدن‌ از همه‌ قید و بندها و پیوندهای‌ زندگی‌ و پرهیز از همه‌ روزمرگی‌ها در این‌ نمایش‌ عظیم‌ شرکت‌ کند.

حج‌ نمایشی‌ است‌ از تساوی‌ و برابری، وحدت‌ و یگانگی، چرخش‌ حول‌ یک‌ محور و تمرینی‌ برای‌ پیروزی‌ بر نفس‌ و غلبه‌ بر خواهش‌های‌ نفسانی‌ و همه‌ این‌ها به‌ این‌ شرط‌ است‌ که‌ انجام‌ حج، با علم‌ و آگاهی‌ به‌ دستورات‌ خداوند همراه‌ باشد تا مصداق‌ این‌ سخن‌ امام‌ موسی‌ بن‌ جعفر(ع) نباشیم‌ که‌ فرموده‌اند: ‹‹ما اکثر الضجیج‌ واقل‌ الحجیج››، بنا براین  حج مرکز ارتباطات و گنگره  بزرگ جهان اسلام است«جَعَلَ اللّه ُ الْکَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ قِیَاما لِلنَّاسِ»(1) خداوند کعبه را خانه امن قرار داد تا همه مردم در آن جا قیام نموده و برای ارتباط و نزدیکی با همدیگر و مشارکت در امور مسلمین همت گمارند و اوضاع جهان اسلام در هر سال مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد، این ارتباطات می تواند شامل موارد زیر باشد:

1.  ارتباط میان ملت ها با همدیگر و توصیه قرآن کریم برای اخوّت و برادری میان مؤمنان در سطح جهان، یکی از آرمان های جاودانه حج ابراهیمی است؛ به طوری که مصداق واقعی وحدت امت اسلام و تحکیم برادری میان مسلمین جهان در تقویم احسن زمانی کنگره جهانی حج به طور سالیانه بوده و حج ابراهیمی فریادگر این واقعیت است که قرآن کریم می فرماید: وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللّه ِ جَمِیعا وَلاَ تَفَرَّقُوا(2) مهمترین پیوند و ارتباط جاودانه میان مسلمین، پیوند اعتقادی و جهان بینی توحیدی است و اصولاً میثاق فطرت و اعتقادات قلبی از انسان قابل تفکیک و انتزاع نیست بلکه بصورت یک انگیزه و عقیده جاودانی همواره تحکیم کننده اتحاد و وحدت مسلمین می باشد که در اجتماع عظیم جهانی حج شکوفایی و بروز خواهد کرد اما برنامه ریزی و استفاده مطلوب از این وحدت در راستای فلسفه حج ابراهیمی است.

2. آیات و روایات حج، نماز جمعه و جماعت، خمس و زکات و دیگر عبادات و فرایض اسلامی مشحون از یک هماهنگی و حرکت جمعی در جامعه اسلامی است که زمینه های تجرّدگرایی و تفرقه را نابود کرده و گرایش های گروهی و ملی در وحدت جامعه را فراهم ساخته است، به طوری که حتی در بیان جملات و کلمات و واژه های آیات، صیغه جمع و کثرت بر صیغه مفرد ترجیح داده شده است. اصولاً بینش جهانی اسلام و مدنی الطبع بودن خلقت انسان در اساس آفرینش، بهترین الگو و چهارچوب وحدت گرایی و اشتراک مساعی در امور مسلمین است. قرآن کریم در صیغه دعوت عام و جهانی مردم به سوی کعبه معشوق و کانون امنیت و وحدت مسلمین می فرماید: وَأَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتُوکَ رِجَالاً وَعَلَی کُلِّ ضَامِرٍ یَأْتِینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمِیقٍ(3) ای پیامبر جهانی اسلام، دعوت و ندای فراگیرِ فراخوانی همه مردم جهان را به سوی مناسک عبادی، سیاسی و فرهنگی حج به گوش جهانیان برسان که کلّ ناس باید در این اجتماع حاضر شوند.

3.  راهکارهای عملی وحدت مسلمین در حج می تواند مصادیق بارز و ملموسی داشته باشد که بنا بر ضرورت عینی و کاربردی بودن مناسک حج به وحدت عقیدتی، فکری، سیاسی و بین المللی امت اسلامی در مقابل جبهه کفر و بهترین الگوی مبارزه برای نابودی شرک، بت پرستی و طاغوت ستیزی است.

ـ کانَ النّاسُ اُمَّةً واحِدَةً(4)

ـ أَلا اِنَّ حِزْبَ اللّه هُمْ الْغالِبُون(5)

ـ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیُؤْمِنْ بِاللّه ِ فَقَدْ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَی…(6)

بنا براین حج مناسب ترین فرصت و موقعیت را برای تبادل نظر و مذاکرات اصولی میان ملتها فراهم ساخته تا در پرتو ارتباطات منطقی و مداوم، بتوان به مشکلات و کمبودهای کشورهای اسلامی آگاهی و شناخت لازم را کسب کرد و هر کشوری از مجموعه جهان اسلام به عنوان عضوی از بدن و ساختار جهانی مسلمین در مشکلات دیگر اعضا شریک و سهیم شود همانطور که مرحوم سعدی بهترین فرم و ماهیت ارتباط میان ملتها را چنین ترسیم نموده است:

بنی آدم اعضای یک پیکرند

که در آفرینش ز یک گوهرند

چو عضوی بدرد آورد روزگار

دگر عضوها را نماند قرار

تو کز محنت دیگران بی غمی     نشاید که نامت نهند آدمی

و بفرموده پیامبراسلام(ص): «من اصبح و لم یهتم بامور المسلمین فلیس بمسلم» کجاست فریاد پیامبراسلام(ص) و کجایند فریادرسان مسلمانی؟

کسی که صبح میکند و در امور مسلمانان اهتمام ندارد مسلمان نیست.
امروز گویا بار دیگر نبی اکرم زنده شده و بر سر ما فریاد می کند، امروز گویا بار دیگر ندای «کونا للظالم خصماً و للمظلوم عوناً» امام علی(ع) به گوش میرسد در حالیکه از سستی و بی ایمانی مسلمین در رنج و عذاب است.

نکته قابل توجّهی که باید بدان توجه داشت، این است که کنگره جهانی حج به عنوان پل ارتباط و پیوند، مقدمات ضروری این پیوند و هماهنگی میان جوامع اسلامی است و نباید به زمان محدود ایام مناسک حج اکتفا نمود بلکه تداوم و استمرار این ارتباطات بعد از مناسک حج مورد توجه و عنایت می باشد و در این آیه شریفه، عمدتاً به اهداف و آثار حج و پیامدهای عظیم آن در طول سال، توجه شده نه صرفاً به خود عمل عبادی حج؛ زیرا خداوند حکیم هیچ دستور و فریضه ای را بدون علت و فلسفه بیان نفرموده است.

از این رو مراسم حج کاملاً برنامه عبادی، سیاسی و اجتماعی است تا مسلمانان که از هر تیره و طبقه ای که هستند وحدت و همبستگی شان را حفظ و به همدیگر جهت فکری بدهند، چنانچه خداوند در آیه 97 سوره مائده «کعبه» راه عامل برپایی و بقاء و قیام مردم دانسته که آئین اسلام بیانگر این حرکت بزرگ عظیم در ماه ذی الحجه می باشند.

مجری برنامه هدایت نور: ما چه درسهایی را باید از مراسم حج بگیریم؟

عادلی حسینی: اولین خانه که به منظور پرستش خداوند برای مردم ساخته شد در سرزمین مکه بود و آن کعبه است که در روایات به خوبی استفاده می شود که خانه کعبه پیش از حضرت ابراهیم(ع) حتی از زمان حضرت آدم(ع) برپا شده بود.

علی بن ابی طالب(ع) در یکی از خطبه هایش در کتاب نهج البلاغه می فرماید: «آیا نمی بینید که خداوند مردم جهان را از زمان آدم تا به امروز به وسیلة قطعات سنگی … امتحان کرده است و آن را خانه محترم خود قرار داده و سپس به مردم و فرزندانش دستور داد که به گرد آن طواف کنید.»

1.   قربانی ، درس گذشت و ایثار

یکی دیگر از برنامه های حج و شعائر الهی مساله قربانی است که در سوره حج آیه 36  دیگر آیات کلام الله مجيد پيرامون قربانی نکاتی را ذکر نموده است.

قربانی برای انسانها درس ایثار و فداکاری و گذشت و آمادگی برای شهادت در راه خدا را و درس کمک به نیازمندان و مستمندان را می آموزد.

قربانی کردن رمز گذشت از همه چیز در راه معبود است، قربانی مظهری است برای تهی نمودن قلب از غیر یاد خدا و هنگامی می توان از این مناسک بهره کافی گرفت که تمام صحنه ذبح اسماعیل و روحیات این پدر و پسر به هنگام قربانی در نظر مجسم شود و آن روحیات در وجود انسان پرتو افگن گردد.

2.  عرفات، شناخت واقعی پروردگار و بریدن از دنیای مادی و زرق و برق آن

عرفات بیابان وسیعی است در چهار فرسخی مکه که حاجیان ظهر تا غروب روز نهم ذی الحجه را در آن می مانند.

هنگامیکه پیک وحی خداوند مناسک حج را به حضرت ابراهیم(ع) در آنجا نشان داد، ابراهیم(ع) در برابر او گفت: « عرفت، عرفت» یعنی شناختم ، شناختم.

در آن مکانی که همه شکل و همه نوع انسان پیدا می شوند، اما یک شکل، یک نواخت، همه بیابان نشین، همه از هیاهوی شهر و از هیاهوی دنیای مادی و زرق و برق فرار کرده، در زیر آسمان نیلی، در آن هوای آزاد و پاک از آلودگی گناه، در آنجا که فرشته وحی بال و پر می زند، در آنجا که از لابلای نسیمش صدای زمزمه جبرئیل و آهنگ مردانه ابراهیم خلیل و طنین حیات بخش صدای پیامبر اسلام(ص) و مجاهدان صدر اسلام شنیده می شود، در این سرزمین خاطره انگیز، انسان نه تنها از عرفان پروردگار سرمست می شود بلکه در درون وجود خود، خودش را هم که عمری است گم کرده است و به دنبالش می گردد، پیدا می کند و به حال خویشتن عارف می گردد. انسانی که کعبه و عرفات و مشعر الحرام را درک می کند، باید تلاش کند که دیگر آلوده به گناه نشود و غافل از خداوند نگردد و علفهای هرزه را بر چیند و زنگار قلب را از بین ببرد.

3.  مشعر الحرام چشمه سار از اندیشه و شعور

مشعر الحرام مرکزی است برای شعائر حج و نشانة از این مراسم عظیمت و پر شکوه، مشعر از مادة شعور است، در آن شب تاریخی و هیجان انگیز، یعنی دهم ذی الحجه که زائران خانه خدا پس از طی دوران تربیت خود در عرفات، به آنجا کوچ می کنند و شبی را تا به صبح روی ریگهای نرم در زیر آسمان پر ستاره در سرزمین که نمونة کوچکی از محشر کبری و از رستاخیز بزرگ است. در آنجا انسان جوشش چشمه های تازة از اندیشه و فکر و شعور در درون خود احساس می کنند و صدای ریزش آن را در اعماق قلب خود به روشنی می شنود.

4.  جهاد اکبر با وسوسه های شیاطین

هنگامی که حجاج به سراغ جمرات می روند، این معما در نظر آنها خودنمایی می کند که پرتاب این همه سنگ به یک ستون بی روح چه مفهومی می تواند داشته باشد و چه مشکلی را حل می کند؟ اما بخاطر انسان می آید که اینها یاد آور مبارزات  حضرت ابراهیم(ع) با وسوسه های شیطان است که سه بار بر سر راه او ظاهر شد و تصمیم داشت او را در این جهاد اکبر گرفتار سستی و تردید کند، اما هر بار آن قهرمان توحید او را از خود دور کرد. مفهوم این مراسم این است که همه شما نیز در طول عمر در میدان جهاد اکبر با وسوسه های شیاطین روبرو هستید و تا آنها را سنگ سار نکنید و از خود نرانید پیروز نخواهید شد.

5. صفا و مروه یاد آوری از سعی و تلاش

هنگامی که حجاج به صفا و مروه می روند و مشاهده می کنند که گروه، گروه مردم از کوه کوچک به آن کوه کوچکتر می روند و آنجا باز می گردند و بی آنکه چیزی به دست آورده باشند این عمل را تکرار می‌کنند، گاه می دوند و گاه راه می روند ، مسلماً تعجب می کنند که این دیگر چه کاری است و چه مفهومی می تواند داشته باشد؟!

اما اینجاست که انسان به یاد آن زن با ایمان «هاجر» می افتد که با سعی و تلاش جان فرزند شیر خوارش حضرت اسماعیل(ع) را نجات می دهد.

همین طور مراسم احرام، انسان را به کلی از تعینات مادی و امتیازات ظاهری و لباس های رنگارنگ و زر و زیور بیرون می برد و با تحریم لذائذ و پرداختن به خود سازی که از وظایف محرم است او را از جهان ماده جدا کرده و در عالمی از نور و روحانیت و صفا فرو می برد.

همچنین دیگر برنامه و اعمال مراسم که در این مختصر نمی گنجد، هر کدام درسهای را به ما می آموزاند. به امید اینکه در ایام حج ، حجاج گرامی ما بتوانند اعمال آن را با شناخت صحیح انجام دهند و بهره برداری درست از این سفر معنوی با برکت بنمایند.

مجری برنامه هدایت نور: شما جهت بهتر اجرا شدن برنامه های حجاج کشور، چه طرح و پیشنهاد دارید؟

عادلی حسینی: بررسـی ابعاد اجتماعی و اقتصادی حج و تحلیل و بررسی اهداف کنگره عبادی ـ سیاسی حج نیازمند فرصت وسیع و دسترسی به منابع موثق می باشد که در محدوده فرصت و امکانات، نمی توان به هدف مطلوب واصل شد.

اکنون خلاصه پیشنهادم حضور بینندگان و دست اندرکاران انتقال حجاج محترم این طوری  است:

1.  طرح و ارائه مباحث اجتماعی، اقتصادی و سیاسی حج در سطح مطبوعات کشور و یا به صورت ویژه نامه از سوی وزارت محترم حج و اوقاف تنظیم گردد.

2. برگزرای  سمینار  توجیهی و یا ورکشاب های آموزشی در آستانه مراسم  ایام حج.

3 . جذب و بکارگیری افراد محقق دانشگاهی و حوزوی برای تحقیقات کاربردی به صورت گروهی و طرح جزوه و راهنما.

4.  برگزاری نمایشگاه های اسلامی برای آگاهی و شناخت مناسک حج .

5. برقراری روابط علمی، تحقیقی و پژوهشی میان کشورهای اسلامی در سطح دانشگاه ها و مراکز علمی و تبادل نیروی انسانی متخصص و دانش فنی برای تأمین نیازهای علمی و ایجاد زمینه رشد و شکوفایی استعدادهای ملی برای وحدت و کنگره بین المللی اسلامی.

متأسفانه همه ساله حجاج افغانی مشکلات فراوان دارند، امیدوارم دست اندرکاران وزارت حج و اوقاف مثل گذشته برنامه های حج را دام روزی برای شان درست نکند، در روش و شیوه عملکرد شان تغییرات بیاورند و به جنبه های معنوی و اخلاقی آن پرداخته و بیشتر از این باعث بدنامی، سرافکندگی این ملت مسلمان نگردد  و مِنَ اللّهِ التّوفیق وَ عَلَیه التّکلان .

پی نوشتها:

1. مائده/  97

2 . آل عمران /  103 .

3 .  حج / 27 .

4 .  بقره /  213 .

5 . مائده /  56 .

6.  بقره / 256 .

تهیه و تنظیم: هیأت تحریر نشریه عصر انتظار- مربوط مجمع فرهنگی بقیت الله(عج)

مطالب مشابه
دیدگاه ها