یکی از مهمانان این برنامه حجت الاسلام والمسلمین سید جعفرعادلی«حسینی» منشی شورای اخوت اسلامی و معاون بنیاد فرهنگی، تبلیغی پیامبراعظم(ص) بود که 12 میزان 1390 از ساعت 7 و 20 دقیقه تا ساعت 8 و 25 دقیقه تحت عنوان «حرکت های اصلاح طلبانه استاد شهید ربانی» به بحث گرفته شد، در ابتداء مجری برنامه ضمن خیر مقدم و معرفی مهمان برنامه از نقش استاد ربانی در رهبری حرکت های اسلامی پرسیده شد و آقای عادلی صحبت را این گونه آغاز نمود:
بسم الرحمن الرحیم
یکبار دیگر شهادت استاد ربانی شخصیت دلسوز، از بنیانگذاران جهاد و مقاومت ملت مسلمان افغانستان، منادی صلح کشور، رئیس جمهور اولین دولت اسلامی در افغانستان و رئیس شورای عالی صلح به شما، همکاران و بینندگان محترم تسلیت عرض می نمایم.
در آغاز می خواهم به نقش علما در رهبرى حركتهاى اسلامى افغانستان اشاره کنم؛ علما در این کشور به دين و امت اسلامي خدمت كردند و به تعليم و نشر اسلام پرداختند و مردم را به راه اسلام و اخلاق عاليه ديني دعوت نمودند، با توجه به شرايط زماني هر كدام آن بزرگواران، شيوه و سلوك خاصي داشتند و همين مسئله موجب امتياز آنان از همديگر مي شدند و برماست که بايد ميان علماي واقعي و علماء نماها فرق قايل شویم، زیرا علماي واقعي چهرهء راستين دين را به نمايش مي گذارند.
با مراجعه و بررسى وقايع مهمّ تاريخى معاصر افغانستان همانند استقلال افغانستان ، دفع تجاوز انگلیس و روسها و سرنگونى رژيم كمونيستى، به وضوح مى توان نقش منحصر به فرد علماى مذهبى در رهبرى حركتهاى اسلامى افغانستان را مورد تاءييد قرار داد.
علماى دینی همواره نقش ممتاز در جنبشهاى ضد انگليسى و كسب استقلال افغانستان داشتند. طى اين سالها، علمايى چون سيد احمد بريلوى، ملا دين محمد اندرى معروف به مشك عالم و شیخ محمدعلی آخوندزاده هراتی و قيام عليه انگليسى ها را رهبرى كردند که پدر و عموی حضرت آیت الله العظمی حجت کابلی(ره) از شهدای آن دوران می باشند؛ در سالهاى پس از استقلال افغانستان، نيز آیات و اساتیدچون؛ میرعلی احمد حجت، سید محمد سرور واعظ، شیخ محمد امین افشار، علامه بلخى، استاد میرعلی اصغر شعاع، استاد غلام محمد نيازى، مولوی عطامحمد فیضانی و… بودند.
شهيد رباني، یکی از شخصیت های علمی کشور که از دانشکده شرعيات دانشگاه کابل فارغ شده و به خاطر ادامه تحصيلات عالي به مصر رفت و در دانشگاه الازهر به تحصيل پرداخت. وي در مصر تحت تأثير انديشه‌هاي اخوان المسلمين قرار گرفت. در سال ۱۳۳۶ خورشیدی در دانشگاه کابل همراه ديگر استادان آن دانشگاه نظير استاد غلام محمد نيازي، سيد محمد موسي توانا، استاد محمد فاضل، عبدالعزيز فروغ، سيد احمد ترجمان و … نهضت جوانان مسلمان را تأسيس نمودند که با استعفاي غلام محمد نيازي از رهبري آن در سال ۱۳۵۱ ، رهبري آن نهضت را شهيد رباني با نام جمعيت اسلامي افغانستان بر عهده گرفت. با کودتاي محمد داوودخان در سال ۱۳۵۲ شمسي، اعضا و هواداران نهضت اسلامي افغانستان يا آن گونه مشهور شده بودند به اخواني ها تحت فشار رژيم وقت که تحت تأثير شاخه پرچم حزب دموکراتيک خلق افغانستان بود قرار گرفتند. افسران و نظامياني که محمد داوودخان را در کودتا ياري رسانيده بودند به احزاب کمونيستي افغانستان تعلق داشتند که در آن سالها و در دهه دموکراسي مبارزان رقيب هم محسوب مي‌شدند که در مکاتب و دانشگاه‌ها و مراکز علمي و ادوار دولتي درگيري هايي با هم داشتند. با قدرت گرفتن آنها، مخصوصاً وزير داخله وقت که عضو حزب خلق بود، دستگيري وسيع و گسترده اعضاي اسلامگراي رقيب آنها در شهرهاي مختلف افغانستان شروع شد.
در سال ۱۳۵۳ شمسي، شهيد رباني و عده‌اي ديگر از فعالان اسلامگرا که تحت تعقيب حکومت داوودخان بودند از افغانستان خارج شده و به پاکستان فرار نمودند و در آنجا احزاب اسلامگرا و حکومت ذوالفقار علي بوتو که روابط سردي با دولت افغانستان به خاطر مسئله پشتونستان داشت از آنها پذيرايي نموده و دست به مسلح سازي مهاجران نهضت اسلامي زد تا آنها را براي بر اندازي حکومت داوودخان آماده سازد اما عده‌اي از رهبران نهضت اسلامي از جمله شهيد رباني مخالف جنگ مسلحانه عليه حکومت داوود بودند و به خاطر نزديکي بعضي از حلقه‌هاي نهضت اسلامي به دولت وقت پاکستان عناصر ميانه روتر مهاجران که زير فشار قرار گرفتند پاکستان را ترک کردند و شهيد رباني به عربستان سعودي رفت، حزب او يکي از قوي ترين احزاب سياسي در کنار ديگر احزاب مخالف دولت افغانستان بود و از آغاز تأسيس تحت تأثير جنبش اخوان المسلمين مصر بود.
شهيد رباني تا پايان حکومت‌هاي تحت الحمايه شوروي سابق، همواره با آن حکومت‌ها درگير و خواهان خروج نيروهاي شوروي سابق از افغانستان و سپردن حکومت به مجاهدين افغانستان بود، شهيد رباني پس از پيروزي مجاهدين و شکست دولت نجيب سال 1371 رئيس جمهور موقت افغانستان شد و تعيين رئيس جمهور افغانستان به شوراي اهل حل و عقد واگذار گرديد، در همان سال، شهيد برهان الدين رباني را به عنوان نخستين رئيس جمهور رسمي حکومت مجاهدين در افغانستان انتخاب کرد.
حکومت مجاهدين در سال 1375 کابل را که زير حملات شديد قرار داشت به طالبان واگذار نمود. که مقر حکومت را به مزارشريف انتقال داده بود و به عنوان رئيس جمهور رسمي افغانستان شناخته مي‌شد. با حمله آمريکا به افغانستان و شکست طالبان، حامد کرزي در اجلاس بن، رئيس جمهور دولت موقت افغانستان شد. استاد رباني در مراسمي رسمي، حکومت را به اداره موقت افغانستان تحويل داد، و در اولین انتخابات پارلماني افغانستان خود را نامزد کرد و به‌عنوان نخستين نماينده مردم ولايت بدخشان با بيشترين آراء عضويت پارلمان افغانستان را به دست آورد.
مجری برنامه دیدار صبح: استاد شهید بعنوان یکی از موسسین شورای اخوت اسلامی چه نقش در حل اختلافات میان علمای کشور داشت.
عادلی حسینی: شورای اخوت اسلامی سال 1383 با تلاش عده ی از علماء و اندیشمندان افغانستان اعم از شیعه و سنی تشکلاتی را زیر نام «شورای اخوت اسلامی» تأسیس نمودند و تا بتوانند فعالیت های اسلامی خویش را در جامعه، اعم از ایجاد فرهنگ اسلامی و تقویة آن، حفظ اخلاق اجتماعی و ترویج آن مشترکاً مطابق اساسنامه «شورای اخوت اسلامی» فعالیت نمایند و از تشتت و پراکندگی جلوگیری نمايند، دفتر مرکزی شورای اخوت اسلامی در کارته پروان کابل می باشد که جلسه اجرایی آن هفته یکبار بعد از ظهر روزهای پنجشنبه دایر می گردد و نماینده گی های آن دربرخي ولایات افغانستان نیز فعاليت دارد.
در این شورا شخصیت های مطرح کشورهمانند؛ استاد ربانی، آیت الله محسنی، استاد سیاف و دیگربزرگان شیعه و سنی حضورداشته و دارند، بیشترین حمایت های مادی و معنوی از سوی آیت الله محسنی و استاد ربانی جهت تقویت این شورا صورت می گرفت.
من دوسال قبل کتابی را تحت عنوان: «راهکارهای عملی اخوت اسلامی در افغانستان» با تقریظ حضرت آیت الله محسنی در 352 صفحه نوشته بودم که با قطع وزیری و تیراژ 2000 نسخه از سوی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به چاپ رسید، درکتاب برخی دست آوردهای شورای اخوت اسلامی آمده، درآن با ذکر سخنرانی های استاد در مناسبت های مختلف دینی و ملی از جمله در فصل اولش بنام «امام حسین(ع) و اخوت اسلامی» به دو سخنرانی استاد ربانی پرداخته شده و همین طور در فصل دوم کنفرانس بین المللی اخوت اسلامی، یکی از سخنرانان این کنفرانس استاد ربانی بود، علاوه برآن، استاد ربانی در میان رهبران احزاب جهادی، شخصیت معتدل و میانه روی بود، همانطور که ایشان در دوران جهاد رابطه خوب با حزب حرکت اسلامی داشت، در سالهای اخیر یکی از همکاران نزدیک بنیاد فرهنگی، تبلیغی پیامبراعظم(ص) به ریاست حجت الاسلام والمسلمین حاج آقای هادی بود، در بسیار از کنفرانس و سمینارهای کشوری و بین المللی ایشان در راس آن قرار داشت، بعنوان مثال؛ سمینار دو روزه بین المللی رسالت علماء وحدت امت اسلامی، هرچند این سمینار از سوب بنیاد فرهنگی، تبلیغی پیامبراعظم(ص) بود که سال گذشته در هوتل پراویلا برگزار شد و جمع کثیری از شخصیت های جهان اسلام در آن حضور داشتند، و نیز آخرین سمینار که قرار در این سمینار نیز ایشان ناظر بر برنامه های سمینار و در رأس آن قرار داشته باشد، «سمنیار نقش علماء در استقلال افغانستان» بود؛ یک هفته قبل از شهادت استاد ربانی جمعی از دوستان در محوریت حاج آقای هادی همانند، حجج اسلام آقایان؛ فاضل زاده، جعفری قندوزی، داکتر سید جواد واعظ زاده و داکتر سید حسن وحیدی، حقیر و بعضی دوستان دیگر نیز حضور داشتند، جناب آقای هادی از استاد ربانی دعوت کرد که در راس سمینار «نقش علماء در استقلال افغانستان» باشند ایشان با کمال میل این پیشنهاد را پذیرفت و گفت پس از بازگشت و حضور در نخستين اجلاس بين المللي بيداري اسلامي که در تهران برگزار می گردد.
با مشوره ایشان کارت های دعوت بانام ایشان که بعدا امضاکند به مطبعه اعتصام جهت چاپ سپرده شد، حدود ساعت 1 بعد از ظهر سه شنبه بود که حاج آقای هادی با استاد ربانی تماس تلفنی داشت که کارت ها را جهت امضاء هماهنگی کند، استاد ربانی گفت من فعلا در میدان هوایی دوبی به مقصد کابل هستم، وقتی که به کابل رسیدم تماس می گیرم و حدود ساعت پنج بعدازظهر استاد توسط انتحارکننده در منزلش به شهادت می رسد.
بهرحال! استاد ربانی در افغانستان و خارج از این کشور در جهان اسلام و همین طور بعنوان عضو مجمع عمومی تقریب مذاهب اسلامی نقش برجسته در هماهنگی، همدلی و و حدت امت اسلامی داشت.
مجری برنامه دیدار صبح: شما در دوران آشنایی تان با استاد شهید چه خاطره ای دارید؟
عادلی حسینی: من متولد سال 1349 خورشیدی هستم اوایل جهاد را خیلی بخاطر ندارم، دهه شصت که در شیراز محصل بودم، از میان گروههای هفتگانه پشاور استاد ربانی بیشتر از دیگر رهبران اهل سنت به ایران سفر می نمود و از سوی دیگر او جهت نزدیک ساختن گروههای هفتگانه مقیم پشاور و احزاب هشتگانه مقیم تهران نیز تلاش می نمود، لذا مورد استقبال گرم مهاجرین و مسئولین احزاب جهادی واقع می شد و در اکثر جلسات و سخنرانی های ایشان بودم، من از سال 1367 فعالیت سیاسی و فرهنگی را آغاز نموده و به دعوت شهید مشتاق به جبهات سنگلاخ، سیاه گرد میدان وردک، پغمان، شمالی ولوگر رفتم، بیشترین فعالیت های من در آن زمان در تشکیلات شورای ولایتی کابل که مسئولیت آن را سترجنرال سیدحسین انوری یکی از مسئولین بلند پایه حرکت اسلامی به عهده داشت بودم، من اکثرا در ایام تبلیغ به جبهات در موقع بازگشت از سنگرهای جهاد به سوی جمهوری اسلامی ایران مسیر مان به پاکستان و از آنجا به ایران می رفتیم که من از سال 1367 تا پیروزی مجاهدین را در شهر قم بودم، در سفرهایی که به پاکستان داشتم اکثرا استاد را ملاقات می کردم.
اما پس از پیروزی مجاهدین درسال 1371 همزمان با ورود رهبران جهادی به کابل من از پشاور بعنوان عضو کمیسیون فرهنگی آن کاروان بودم و از آن زمان به بعد از نزدیک با استاد ربانی آشنایی داشتم، در این اواخیر ایشان در جلسات متعددی به بنیاد فرهنگی، تبلیغی پیامبراعظم(ص) تشریف می آوردند و جلسات زیادی را در خدمت ایشان بودم، او آدم خوش برخورد، نرم و با اخلاق نیکو انسان را به یاد سفارشات پیامبراسلام(ص) و بزرگان دینی می انداخت که با مردم چگونه رفتار و برخود داشته باشیم. امید وارم که خداوند او را غریق رحمت فرماید.
تشکری مجری برنامه دیدار صبح
تهیه کننده: سیدمحمدحسینی