(پیام تعجب‌برانگیز عبدالرشید دوستم در سالگرد ارتحال سید حسین انوری؛ بزرگداشت یا تحریف تاریخ؟)
در نهمین سالگرد ارتحال سترجنرال سید حسین انوری، یکی از رویدادهای شگفت‌انگیز، انتشار پیامی از سوی عبدالرشید دوستم بود؛ پیامی که توسط برخی افراد منتسب به «شورای عالی حرکت اسلامی» در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد. این افراد می‌کوشند با پنهان شدن در پسِ نام «بزرگداشت»، اهداف شخصی و سیاسی خود را پیش ببرند.
قرار بود این پیام در مراسمی که روز شنبه، ۱۲ جولای ۲۰۲۵، در مسجد حضرت امام مهدی (عج) شهر فرانکفورت آلمان برگزار می‌شد، قرائت شود؛ اما به‌دلیل هشدارها و اعتراضات یاران و هواداران مرحوم انوری، این برنامه لغو گردید. گفته می‌شود علت اصلی لغو، اقدام برگزارکنندگان برای نصب تصاویر برخی چهره‌های جنایت‌کار جنگی در کنار عکس انوری بود؛ اقدامی که واکنش تند نزدیکان او را در پی داشت.
در پیام عبدالرشید دوستم آمده است:
«… در نهمین سالروز درگذشت الحاج سترجنرال سید حسین انوری، یکی از چهره‌های برجسته جهاد، مقاومت و نهضت اسلامی کشور قرار داریم. او به‌عنوان رهبر حرکت اسلامی، با صداقت و تلاش خستگی‌ناپذیر در راستای وحدت ملی و صلح ایفای نقش کرد. انوری از دوستان نزدیکم بود و خاطراتی ماندگار از همکاری‌هایمان در مبارزات دارم. فقدان او ضایعه‌ای جبران‌ناپذیر است.»
اما واقعیت چیست؟
واقعیت آن است که میان انوری و دوستم هیچ‌گونه سنخیت فکری یا رابطه تشکیلاتی وجود نداشت. هیچ‌کس نمی‌تواند سندی ارائه کند که حتی یک جلسه یا یک عکس مشترک میان آن دو وجود داشته باشد. برعکس، انوری خاطرات تلخی از جنایات دوستم و نیروهای موسوم به «گلم‌جم» در دهه شصت خورشیدی، به‌ویژه در جبهات پغمان و میدان – که مربوط به انوری بود – در ذهن داشت. او بارها از عملکرد این نیروها و نقش آن‌ها در جنگ‌های خونین کابل شکایت کرده و هرگز با چهره‌های متهم به جنایت، هم‌صف نشد. همین مواضع مستقل او باعث شد هزینه‌های سنگینی را بپردازد و بارها هدف حملات داخلی و خارجی قرار گیرد.
اکنون، عبدالرشید دوستم که پس از شکست‌های پیاپی و فرار از کشور، یکی از چهره‌های اصلی سقوط جمهوریت محسوب می‌شود، از ترکیه پیام می‌فرستد و ادعا می‌کند: «با مرحوم انوری خاطراتی ماندگار از همکاری در مبارزات داریم»؛ ادعایی که چیزی جز دروغ، تحریف تاریخ و جعل واقعیت نیست.
اما عبدالرشید دوستم کیست؟
عبدالرشید دوستم، یکی از چهره‌های جنجالی سیاسی – نظامی افغانستان، در سال ۱۳۳۳ خورشیدی (۱۹۵۴ میلادی) در ولسوالی خواجه‌دوکوه ولایت جوزجان به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی خود را نیمه‌تمام رها کرد و به فعالیت‌های نظامی روی آورد. در سال ۱۳۵۱ خورشیدی وارد ارتش شد و پس از خدمت سربازی، در پروژه‌های نفت و گاز شبرغان مشغول به کار شد.
با آغاز جنگ‌های دهه ۶۰، دوستم فرماندهی یک گروه مسلح محلی را بر عهده گرفت و سپس به قطعه کماندو پیوست. در دوران داکتر نجیب‌الله به فرماندهی فرقه ۵۳ رسید؛ واحدی عمدتاً متشکل از نیروهای ازبیک که در برابر مجاهدین می‌جنگیدند.
پس از سقوط حکومت نجیب‌الله، با همکاری عبدالعلی مزاری، حزب «جنبش ملی اسلامی افغانستان» را تأسیس کرد. در جنگ‌های داخلی کابل و شمال، به نقض حقوق بشر و ارتکاب جنایات جنگی متهم شد. در دوره حاکمیت خود در شمال، حتی پول اختصاصی چاپ کرد و ساختار شبه‌دولت ایجاد نمود.
در دوره پساطالبان، مجدداً وارد سیاست شد؛ در انتخابات ۱۳۸۳ خورشیدی نامزد ریاست‌جمهوری بود و در سال ۱۳۹۳ خورشیدی به‌عنوان معاون اول اشرف غنی به قدرت بازگشت. اما اتهامات متعدد، از جمله آزار جنسی احمد ایشچی، موجب شد مدتی در تبعید خودخواسته در ترکیه به‌سر برد. در سال ۱۳۹۹ خورشیدی، عبدالله عبدالله او را به‌عنوان مارشال افغانستان معرفی کرد؛ اقدامی بیشتر در چارچوب مصالحه سیاسی تا مشروعیت نظامی یا مردمی.
دوستم در جامعه افغانستان بیشتر به‌عنوان یک جنگ‌سالار شناخته می‌شود. نیویورک تایمز او را یکی از متحدان سازمان سیا در افغانستان معرفی کرده و جاشوا پارتلو، روزنامه‌نگار واشنگتن‌پست، از او با عنوان «مرد آمریکا در افغانستان» یاد کرده است. افزون بر این، نهادهای حقوق بشری بین‌المللی نیز بارها او را به جنایت، شکنجه و تجاوز متهم کرده‌اند.
جمع‌بندی:
پیام عبدالرشید دوستم در بزرگداشت سید حسین انوری، نه‌تنها فاقد اعتبار، بلکه تحریفی آشکار از تاریخ است. انوری نماد استقلال، سلامت سیاسی و مقاومت در برابر جنایت‌کاران بود. تلاش برای مصادره شخصیت او به نفع چهره‌هایی که متهم به جنایت هستند، نه‌تنها توهین به شخصیت او، بلکه خیانت به حافظه تاریخی مردم افغانستان است.
با احترام
سید جعفر عادلی حسینی
هامبورگ، آلمان / 25 سرطان 1404 خورشیدی