نمایش نوار ابزار

شب قدر و مقدرات

جمعه ۲۸ اسد ۱۳۹۰

بسم الله الرحمن الرحيم

  1. إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ
  2. وَمَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ
  3. لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ
  4. تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَالرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ
  5. سَلامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ

ما اين قرآن عظيم الشان را «كه رحمت واسع و حكمت جامع است» در شب قدر نازل كرديم و چه ترا به عظمت اين شب قدر آگاه تواند كرد. شب قدر «به مقام و مرتبه» از هزار ماه بهتر و بالاتر است، در اين شب فرشتگان و روح «جبرئيل» به اذن خدا از هر فرمان «دستور الهي و سرنوشت مقدرات خلق را» نازل

مي گردانند،  اين شب رحمت و سلامت و تهنيت است تا صبحگاه.

شب قدر

«شب قدر» يا «ليله القدر»  مشهورترين نام اين شب است.

مفسران دربارة اينكه چرا اين شب را «شب قدر» گفته اند و «قدر» به چه معناست، سه معنا را انتخاب كرده اند:

1- قدر «شرف و منزلت»

«مرحوم طبرسي» مي گويد: از آن رو به اين شب، قدر گفته اند كه داراي شرف و پا يه اي بلند و شاني عظيم است، مثل اينكه مي گويند: مرد داراي قدر؛ يعني داراي شرف و منزلت است. چنانچه قرآن مي فرمايد:«و ماقدرو الله حق قدره» يعني عظمت و شان خدا را آن گونه كه بايد به جا نياورند.

«ابوبكر وراق گويد:« لان من لم يكن ذا قدر اذا احياها صار ذا قدره» ؛ آن شب را، قدر ناميدند، از اين رو كه انسانها با زنده داشتن آن به قدر و منزلت مي رسند. ديگران نيز گفته اند: شب قدر است، زيرا كارهاي خدايي را در آن شب پاداشي بزرگ و گران سنگ است. گروهي ديگر نيز گفته اند: شب قدر است، چون كتابي گرانبها بر پيامبري بلند مرتبه و گرامي، براي امتي بلند پايه با دستان فرشته اي گرانقدر نازل شده است. در قدر و منزلت شب قدر همين بس كه سورة مباركه «قدر» در شان آن نازل شده است.

2- قدر «تنگي وضيق»

يكي از معاني «قدر» ضيق و تنگي است.

اين شب را از آن رو «قدر» گفته اند كه زمين به واسطة كثرت فرود فرشتگان در آن شب، تنگ مي شود. زمين در اين شب، سرشار از فرشتگاني است كه تا سپيده دم، هم صدا با زمينيان به احياي آن شب مي پردازند و به وظايف خويش مي رسند. در اين زمينه قرآن كريم مي فرمايد: «تنزل الملائكه و الروح فيها باذن ربهم من كل امر»

3- قدر «تقدير و اندازه گيري»

 بسياري از دانشمندان اين معنا را پذيرفته اند؛ چون در اين شب، همه چيز اندازه گيري مي شود، به آن شب «قدر» گفته مي شود. از جمله مقدرات اين شب، سرنوشت افراد، جامعه، حوادث و پيش آمدها، مانند جنگ، زلزله، پيروزي، شكست، سعادت و شقاوت و … است.  در اين شب، سرنوشت افراد و جوامع و هر آنچه با سرنوشت انسان ها ارتباط دارد، بر اساس حكمت و مصلحت رقم مي خورد.

قدر، باران رحمتي است كه در جويبار هر فرد و هر جمع به اندازه او جاري است.

شخصيت افراد به گونه اي شكل گرفته كه بعضي از آنان توان پذيرش جريان رودي وسيع از رحمت و بركت قدر را دارند و برخي ديگر، زمينة كمتري براي  جذب رحمت و عنايت دارند؛ هيچ گونه آمادگي ندارند؛ تا آنجا كه زمينه وجودشان چون سنگي سخت و نفوذ ناپذير است.

حقيقت شب قدر از نوع حقايق قرآني است و همانطور كه قرآن شفاء و درمان است، شب قدر نيز اين گونه است : «و ينزل من القرآن ما هو شفاء و رحمه للمومنين و لا يزيد الظالمين الا خسارا»

قرآن غذاي سالم روح انسان هاست. اين غذاي دلپذير براي روان سالم لذت بخش است. اما اگر كسي بيمار باشد، نه تنها از اين سفره رنگين دلپذير و غذاي شفابخش بهره اي نمي برد، بلكه براي او ماية آزردگي است. از اين رو، در قسمت دوم ، آيه كريمه ميفرمايد: « و همين قرآن براي ستمكاران ماية تباهي و زيان است.» گفتيم كه درشب قدر سرنوشت انسان ها براساس حكمت و مصلحت رقم مي خورد.

عظمت و اهمیت شب قدر

 در سورة بقره آیه 185 آمده: « ماه رمضان، ماهی است که در آن قرآن برای هدایت مردم نازل شده است. « از این آیه به ضمیمة سورة قدر معلوم می شود که شب قدر در ماه رمضان واقع شده است. در سورة دخان آیة 3 می فرماید: « به درستی که ما آن را در شب مبارکی نازل کردیم تا خلق را از عذاب قیامت آگاه کنیم و بترسانیم، در آن شب هر امری با حکمت معین و ممتاز می گردد». در سورة نحل آیة 2 فرموده: « خداوند ملائکه را همراه با روح به امر خود بر هر که از بندگانش بخواهد فرود آورد که بترسانید و آگاه کنید به این که خدایی جز من نبوده پس تقوا را برگزینید».  از این آیات عظمت شب قدر روشن شده که حقیقت آن چیست و چه تحولاتی در آن واقع خواهد شد و در چه ماهی است؟

بعد از آن که از قرآن روشن گردید که لیله القدر در ماه مبارک رمضان است، این سوال پیش می آید که آن کدام شب خواهد بود؟ و به عبارت دیگر آیا ما چه شبی را از ماه مبارک احیا گرفته و به عنوان شب قدر برگزینیم؟ در این صورت چاره ای جز این نخواهد بود که همه ما دست نیازبه سوی اهل قرآن و مبین و مجری احکام قرآن، یعنی پیامبر(ص) و جانشینان دراز کرده و از رهبری های آن بزرگواران روشن بشویم؛ چون آنان مراجع این گونه امور و این قسم مشکلات اند. مبادا به ذهن کسی خطور نماید که ممکن است از آنان هم پوشیده باشد، نه چنین است، چون آنان با اذن خدا، عالم به غیب هستند؛ چنانکه از امام محمد باقر(ع) پرسیده شد: « آیا شما شب قدر را می‌دانید: فرمود: چگونه ما ندانیم در صورتی که فرشتگان در آن شب ما را طواف می نمایند». چنانچه در متون دینی و روایات اسلامی مراجعه می نماییم ، برای ما این اندازه روشن خواهد شد که لیله القدر از شبهای نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم و احتمالاً بیست و هفتم بیرون اما رویداد و عظمت شب قدر عبارتند از:

1.  چون شب قدر شود خداوند عزوجل جبرئیل را مامور فرماید. جبرئیل با دسته ای از فرشتگان به زمین فرود آیند، در حالتی که در دست او پرچم سبزی است.

پس هر ایستاده و نشسته، نمازگزار و ذکر کننده سلام گفته، و با آنان مصافحه نموده، و بر دعایشان آمین گویند تا صبح طالع گردد.

2. طوریکه در آیات و روایات  استفاده می شود، شب قدر بهتر از هزار ماه می باشد، در آن هر امر محکمی معین شود و به همین جهت به شب قدر نامیده شده است.

3. کسی که شب قدر را درک کند و آن را احیاء بدارد خداوند گناهان گذشته و آیندة او را بیامرزد.

بنابراین، در این شب باید دقت بیشتری کرد که خداوند بر انسان در چنین شبی  نظر رحمت می کند. پس باید قلب را از وسوسه‌ها و حالات ناپسند تطهیر کرده و نیت را پاک ساخت؛ باید توجه داشت که این لحظات تفاوت بسیار با غیر آن دارد؛ لحظات ربوبی است، لیاقت و شایستگی می خواهد؛ باید دل را از علایق دنیا خالی کرده، و آن را برای پروردگار آماده نمود.

به اميد آنكه بتوانيم از كلام نور بخش در اين ماه، مخصوصاً شب هاي قدر استفاده نموده و دستورات خداوند متعال را سرمشق و سرلوحه زند گاني خودمان قرار دهيم.

شب قدر

«شب قدر» يا «ليله القدر»  مشهورترين نام اين شب است.

مفسران دربارة اينكه چرا اين شب را «شب قدر» گفته اند و «قدر» به چه معناست، سه معنا را انتخاب كرده اند:

1- قدر «شرف و منزلت»

«مرحوم طبرسي» مي گويد: از آن رو به اين شب، قدر گفته اند كه داراي شرف و پا يه اي بلند و شاني عظيم است، مثل اينكه مي گويند: مرد داراي قدر؛ يعني داراي شرف و منزلت است. چنانچه قرآن مي فرمايد:«و ماقدرو الله حق قدره» يعني عظمت و شان خدا را آن گونه كه بايد به جا نياورند.

«ابوبكر وراق گويد:« لان من لم يكن ذا قدر اذا احياها صار ذا قدره» ؛ آن شب را، قدر ناميدند، از اين رو كه انسانها با زنده داشتن آن به قدر و منزلت مي رسند. ديگران نيز گفته اند: شب قدر است، زيرا كارهاي خدايي را در آن شب پاداشي بزرگ و گران سنگ است. گروهي ديگر نيز گفته اند: شب قدر است، چون كتابي گرانبها بر پيامبري بلند مرتبه و گرامي، براي امتي بلند پايه با دستان فرشته اي گرانقدر نازل شده است. در قدر و منزلت شب قدر همين بس كه سورة مباركه «قدر» در شان آن نازل شده است.

2- قدر «تنگي وضيق»

يكي از معاني «قدر» ضيق و تنگي است.

اين شب را از آن رو «قدر» گفته اند كه زمين به واسطة كثرت فرود فرشتگان در آن شب، تنگ مي شود. زمين در اين شب، سرشار از فرشتگاني است كه تا سپيده دم، هم صدا با زمينيان به احياي آن شب مي پردازند و به وظايف خويش مي رسند. در اين زمينه قرآن كريم مي فرمايد: «تنزل الملائكه و الروح فيها باذن ربهم من كل امر»

3- قدر «تقدير و اندازه گيري»

 بسياري از دانشمندان اين معنا را پذيرفته اند؛ چون در اين شب، همه چيز اندازه گيري مي شود، به آن شب «قدر» گفته مي شود. از جمله مقدرات اين شب، سرنوشت افراد، جامعه، حوادث و پيش آمدها، مانند جنگ، زلزله، پيروزي، شكست، سعادت و شقاوت و … است.  در اين شب، سرنوشت افراد و جوامع و هر آنچه با سرنوشت انسان ها ارتباط دارد، بر اساس حكمت و مصلحت رقم مي خورد.

قدر، باران رحمتي است كه در جويبار هر فرد و هر جمع به اندازه او جاري است.

شخصيت افراد به گونه اي شكل گرفته كه بعضي از آنان توان پذيرش جريان رودي وسيع از رحمت و بركت قدر را دارند و برخي ديگر، زمينة كمتري براي  جذب رحمت و عنايت دارند؛ هيچ گونه آمادگي ندارند؛ تا آنجا كه زمينه وجودشان چون سنگي سخت و نفوذ ناپذير است.

حقيقت شب قدر از نوع حقايق قرآني است و همانطور كه قرآن شفاء و درمان است، شب قدر نيز اين گونه است : «و ينزل من القرآن ما هو شفاء و رحمه للمومنين و لا يزيد الظالمين الا خسارا»

قرآن غذاي سالم روح انسان هاست. اين غذاي دلپذير براي روان سالم لذت بخش است. اما اگر كسي بيمار باشد، نه تنها از اين سفره رنگين دلپذير و غذاي شفابخش بهره اي نمي برد، بلكه براي او ماية آزردگي است. از اين رو، در قسمت دوم ، آيه كريمه ميفرمايد: « و همين قرآن براي ستمكاران ماية تباهي و زيان است.» گفتيم كه درشب قدر سرنوشت انسان ها براساس حكمت و مصلحت رقم مي خورد.

عظمت و اهمیت شب قدر

 در سورة بقره آیه 185 آمده: « ماه رمضان، ماهی است که در آن قرآن برای هدایت مردم نازل شده است. « از این آیه به ضمیمة سورة قدر معلوم می شود که شب قدر در ماه رمضان واقع شده است. در سورة دخان آیة 3 می فرماید: « به درستی که ما آن را در شب مبارکی نازل کردیم تا خلق را از عذاب قیامت آگاه کنیم و بترسانیم، در آن شب هر امری با حکمت معین و ممتاز می گردد». در سورة نحل آیة 2 فرموده: « خداوند ملائکه را همراه با روح به امر خود بر هر که از بندگانش بخواهد فرود آورد که بترسانید و آگاه کنید به این که خدایی جز من نبوده پس تقوا را برگزینید».  از این آیات عظمت شب قدر روشن شده که حقیقت آن چیست و چه تحولاتی در آن واقع خواهد شد و در چه ماهی است؟

بعد از آن که از قرآن روشن گردید که لیله القدر در ماه مبارک رمضان است، این سوال پیش می آید که آن کدام شب خواهد بود؟ و به عبارت دیگر آیا ما چه شبی را از ماه مبارک احیا گرفته و به عنوان شب قدر برگزینیم؟ در این صورت چاره ای جز این نخواهد بود که همه ما دست نیازبه سوی اهل قرآن و مبین و مجری احکام قرآن، یعنی پیامبر(ص) و جانشینان دراز کرده و از رهبری های آن بزرگواران روشن بشویم؛ چون آنان مراجع این گونه امور و این قسم مشکلات اند. مبادا به ذهن کسی خطور نماید که ممکن است از آنان هم پوشیده باشد، نه چنین است، چون آنان با اذن خدا، عالم به غیب هستند؛ چنانکه از امام محمد باقر(ع) پرسیده شد: « آیا شما شب قدر را می‌دانید: فرمود: چگونه ما ندانیم در صورتی که فرشتگان در آن شب ما را طواف می نمایند». چنانچه در متون دینی و روایات اسلامی مراجعه می نماییم ، برای ما این اندازه روشن خواهد شد که لیله القدر از شبهای نوزدهم، بیست و یکم، بیست و سوم و احتمالاً بیست و هفتم بیرون اما رویداد و عظمت شب قدر عبارتند از:

1.  چون شب قدر شود خداوند عزوجل جبرئیل را مامور فرماید. جبرئیل با دسته ای از فرشتگان به زمین فرود آیند، در حالتی که در دست او پرچم سبزی است.

پس هر ایستاده و نشسته، نمازگزار و ذکر کننده سلام گفته، و با آنان مصافحه نموده، و بر دعایشان آمین گویند تا صبح طالع گردد.

2. طوریکه در آیات و روایات  استفاده می شود، شب قدر بهتر از هزار ماه می باشد، در آن هر امر محکمی معین شود و به همین جهت به شب قدر نامیده شده است.

3. کسی که شب قدر را درک کند و آن را احیاء بدارد خداوند گناهان گذشته و آیندة او را بیامرزد.

بنابراین، در این شب باید دقت بیشتری کرد که خداوند بر انسان در چنین شبی  نظر رحمت می کند. پس باید قلب را از وسوسه‌ها و حالات ناپسند تطهیر کرده و نیت را پاک ساخت؛ باید توجه داشت که این لحظات تفاوت بسیار با غیر آن دارد؛ لحظات ربوبی است، لیاقت و شایستگی می خواهد؛ باید دل را از علایق دنیا خالی کرده، و آن را برای پروردگار آماده نمود.

به اميد آنكه بتوانيم از كلام نور بخش در اين ماه، مخصوصاً شب هاي قدر استفاده نموده و دستورات خداوند متعال را سرمشق و سرلوحه زند گاني خودمان قرار دهيم.

مطالب مشابه