(به مناسبت اولین سالگرد ارتحال حجۀالاسلام والمسلمین مرحوم حاج سید حسن جید ساجدی)
عالمان دینی در تقوا، عمل، دیانت، ایثار، فداکاری، گذشت، علم، دانایی و … باید جانشین پیامبران در بین امت باشند؛ زیرا عالمان دینی و آنان که خدمت به قرآن و شریعت محمدی صلی الله علیه و آله می‌کنند، چراغ هدایت بشریت بر روی زمین و وارثان انبیای الهی هستند. عالمان دینی در میان مردم مثل ماهی می ماند و آب، عالم دینی با مردم و در مردم زنده است و بدون مردم و بعد از مردم نمی تواند رسالتش را ایفا کند. علاوه بر این عالم دینی در جامعه ما یک نقش دیگری را نیز خودبخود برعهده دارد و آن خدمت بی منت به مردم است.
بی تردید یکی از آن گونه عالمان دینی حجۀ الاسلام والمسلمین مرحوم حاج آقای جید ساجدی، عالم دانشمند، خطیب نستوه، روحانی مجاهد، مردم دار و خدوم کشور بود که یکسال قبل بتاریخ ۱۱ اسد ۱۳۹۴ خورشیدی، پس از عمری خدمت و تلاش دار فانی را وداع گفت، دوستان و اردتمندانش را بسوک نشانید.
این روزها مصادف است با اولین سالگرد ارتحال آن عالم عامل و مبلغ نستوه کشور، به مناسبت اولین سالیاد ارتحال حجت الاسلام والمسلمین مرحوم آقای جید، اولا این مصیبت را به برادر بزرگوارش، مفسر و حافظ قرآن کریم، استاد حوزه های علمیه و معلم اخلاق حضرت آیت الله حاج سید حسین ساجدی و فرزند برومند آن مرحوم حجۀ الاسلام والمسلمین حاج سید محمد جید ساجدی تسلیت گفته و در این فرصت می خواهم به همین مناسبت به بخش از حیات علمی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و خدماتی آن عزیز سفر کرده اشاراتی داشته باشم.
تولد و خاندان مرحوم استاد جید
او یکی از ستارگان فروزان کابل، عالم جلیل، دانشمند گمنام و بی بدیل است و از اندوخته های ذهنی بستگان و دوستان این شخصیّت برجسته چنین استفاده می شود که پدر و مادر وی قرابت فامیلی با مرحوم حضرت آیت الله العظمی مرحوم میرعلی احمد حجت کابلی داشته اند.
مرحوم آیت الله حجت که جید و ساجدی خواهر زاده آن مرحوم می باشد، از جمله بیوتی است که در اسلام و تشیع افغانستان خدمات فراوانی در ساحت علم و خدمات اجتماعی در طول تاریخ داشته اند و تا به امروز ادامه دارد.
در شرایط کنونی شاخه هایی از این بیوت در افغانستان، ایران، پاکستان، کشورهای عربی و اروپایی و جاهای دیگر حضور برجسته دارند و هرکدام مصدر خدمات فراوان دینی قرار گرفته اند و آنان تقوا ، پاکی و اخلاص این بیت را پایدرا نموده و تا امروز شاخه هایی از آنها به عناوین مختلف خدمت کرده اند و دنبال می کنند.
مدارس دینی چون؛ مدرسه حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف در حوزه علمیه مشهد مقدس، مدرسه زینبیه کارته چهار کابل، مرکز اسلامی محمدیه نیوجرسی امریکا و… از افتخارات طلاب و علمای افغانستان جزو دست آوردهای مهم این خاندان بوده و نکته ای که نباید مورد غفلت قرار گیرد اینکه عزت و افتخار جامعه تشیع، امروز مدیون و مرهون خدمات حضرت آیت الله العظمی حجت کابلی و بستگان آن مرحوم می باشد.
بنا بر این، تجلیل از علما و بزرگان و شخصیت های ارزشمند تاریخ، مخصوصا شخصیت هایی که به گونه ای به این خاندان نسبت دارند، خدمات هرکدام آنان، یک صدقه جاریه مرحوم حجت بوده که آن شخصیت بزرگ، این بنا را بوجود آورد، علم، تقوا و جهاد را عملا در جامعه اسلامی، بالخصوص پیراون مذهب جعفری متبلور ساخت.
مرحوم حجه الاسلام والمسلمین حاج سید حسن جید، یکی از مبلغین نستوه و روحانی مبارز به شمار می رفت و معظم له، سال ۱۳۱۴ خورشیدی، در کابل متولد و تحت تربیت خانواده ای پرفضیلت که نسب شان به امام زاده سید یحی(مشهور به شاه قلندر) می رسد قرار داشت و پدر بزرگوارش «العبدالصالح العابد المتهجد» حجۀ الاسلام مرحوم حاج سید ابراهیم مقدس، یکی از عباد و زهاد شهر کابل و از معتمدین و ثقات حضرات آیات: میرعلی احمد حجت کابلی، سید محمد سرور واعظ و شیخ محمد امین افشار بود.
حجۀ الاسلام مرحوم حاج سیّدابراهیم مقدس، والد مکرم مرحوم استاد جید و آیت اللّه ساجدى، با خطابههاى آتشین وکوبندهى خویش مدافع ارزشهاى دینى ومذهبى در شرایط دشوار و خفقان آن عصر بود و نیز فرزند ارشدش حجۀ الاسلام والمسلمین مرحوم حاج سید حسن جیّد، واعظ و گوینده معرف وبرجسته کشور که پس از اشغال افغانستان توسط روسها، ایشان به جمهوری اسلامی ایران مهاجرت نمود و در آنجا نیز علاوه بر تبلیغ و ارشاد مومنین در بُعد سیاسی و فرهنگی بعنوان عضو بلند پایه حزب حرکت اسلامی به رهبری آیت الله محسنی از جهاد اسلامی افغانستان حمایت کرد، همچنین اخوی آن مرحوم، آیت الله ساجدی قارى اهل دل، حافظ کل قرآن کریم، مدرس چیره دست در حوزه علمیه مشهد مصدر خدمات فراوانى براى اهل علم و طلاب مهاجر و انصار گردیده و باتلاش همه جانبه و همّت عالى به قلههاى بزرگ فضل صعود کرد و همچنین در عصر جهاد، علاوه بر حمایت های معنوی و مادی از جهاد گران، و شخصا خود و شاگردانش در جبهات حضور یافت.
مرحوم آقای جید دهه بیست را به تحصیل علوم دینی روی آورد و مقدمات و ادبیات رانزد پدربزرگوارش مرحوم سید ابراهیم مقدس و سطوح را نزد حضرات آیات؛ میرعلی احمد حجت کابلی، سید محمد سرور واعظ، شیخ محمد امین افشار و دیگر بزرگان حوزه علمیه کابل فرا گرفت و پس از کودتای ۷ ثور ۱۳۵۷ خورشیدی و زمینه تجاوز شوروی سابق به ا فغانستان، پرچم افرازان ستم و الحاد جهت ایجاد رعب و وحشت و تحکیم سلطه جابرانه اش اقدام به دستگیری علمای جید دینی، روشنفکران مذهبی و سیاستمداران ملی اعم از تشیع و تسنن نمودند، مرحوم جید نا گزیر به جمهوری اسلامی ایران مهاجرت نمودند.
مرحوم آقای جید مخلص به اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام، خطیب رشید و سخنور فصیح و بلیغ و واعظ دلسوز، منبری گرانقدر و مفید برای جامعه بود. او از جمله اهل منبر و تبلیغ روان شناسی بود که اغلب مطالب روز را با احادیث و روایات تطبیق و تلفیق می کرد و با شیرینی و ملاحتی که داشت آن ها را به جامعه تفهیم می نمود و منبرش به قدری مفید و با ارزش بود که همه – از عالی و دانی و از اهل علم و محصل تا آدم های عادی – از منبرش استفاده می بردند و منبر او را قدر می دانستند.
خدمات فرهنگی و اجتماعی
حجۀ الاسلام مرحوم آقای جید در طول عمر با برکت خویش ضمن اقامه نماز جماعت و برپایی مجالس سخنرانی، روضه، دعا و تعظیم شعائر دینی، اقدام به ایجاد موسسات و مراکز خیریه و عام المنفعه؛ توسعه و تجهیز و تقویت مراکز دینی مثل حسینیه ها و مساجد نمودند، او با همت والایی که داشت در تشویق مردم جهت ایجاد بناهای خیریه و مراکز تبلیغی و فرهنگی تاکید داشت و از نمونه های مشهود آن تاسیس حسینیه هراتی ها در مشهد مقدس، تأسیس مدرسه علمیه حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف و نیز با تشویق خیرین گامهای عملی در بازسازی و تعمیر مساجد و مراکز دینی در نقاط مختلف افغانستان و ایران نمودند و در منابر خویش نیز مردم را برای آبادی مراکز دینی، مخصوصا مساجد، مدارس و تکایا تشویق نمودند.
مبارزات سیاسی و انتقاد از حکام جور
حجۀ الاسلام مرحوم آقای جید از آغاز جوانی نقش موثری را در مبارزات سیاسی علیه حکام مستبد گذشته داشت؛ او سال ۱۳۵۸ خورشیدی پس از قیام چنداول در تاسیس حزب آزادی و رهبری آن جهت تداوم مبارزات اسلامی نقش موثری داشت که پس از بقدرت رسیدن کمونیست ها، همکاران، دوستان و بستگانش در قیام خونین چنداول و پس از آن در عصر جهاد حضور فعال در مبارزات سیاسی و جهادی را ایفا نمودند و قبل از کودتای کمونیست ها مرحوم جید، هماره بر فراز منبر، از اوضاع بد اجتماع و اقتصاد و فرهنگ مملکت و کارهای دولت انتقاد می کرد و حقایق را می گفت و نیز در راستای فعالیت های سیاسی خویش قبل از کودتای کمونیست ها در این کشور، مسئولیت تنظیم جلسات جامعه روحانیت در منازل علماء را برعهده داشتند.
مرحوم آقای جید درآغاز مبارزات مردم افغانستان علیه تجاوز شوروی سابق مسؤول دفترحرکت اسلامی افغانستان درمشهد بودند و حدود ۳۸ سال در مشهد مقدس فعالیت های چشمگیری داشت و در مدت اقامت نزدیک چهار دهه حضور خویش در جمهوری اسلامی ایران، حمایت همه جانبه از مهاجرین مظلوم و درد رسیده کشور داشت.
او در جلساتی که از سوی مهاجرین برگزار واز وی دعوت می نمودند، با همان لهجه و ادبیات شیرین دری کابلی سخنرانی و تبلیغ می نمودند.مرحوم حجۀ الاسلام آقای جید، دارای اطلاعات وسیع در ابعاد دین پژوهی، سیاست و جهان اسلام و مسائل اجتماعی بودند، کسانیکه پای منبر آن مرحوم حضور داشتند، سخنان وی چنان جذاب، دلپذیر و موثر بود که مستمعین از سخنرانی وی احساس خستگی نمی نمودند، او در آغاز دهه هفتاد جهت تبلیغ معارف اسلامی به دعوت دوستانش به کشورهای اروپایی سفر نمودند و از جمله در مسجد حضرت بلال، واقع شهر هامبورگ کشور آلمان با سخنرانی های خویش بر علاقمندانش افزودند و پس از آن جهت اعزام مبلغین از طلاب مدرسه حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف اقدام و بسیاری از آن مبلغین تا کنون مصدر خدمات دینی و فرهنگی واقع گردیدند.
سرانجام این عالم درد آشنا و مجاهد پس از عمر خدمت و سالهای اخیر در اثر مریضی با تحمل درد و رنج بیماری، شب یکشنبه ۱۱ اسد ۱۳۹۴ خورشیدی به سرای باقی شتافت.
امیدواریم که علمای دینی ما شباهت علمی و اخلاقی به پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله داشته باشند که آن حضرت امروز رحمت و اسوه حسنه برای جهانیان است، هر چه بیشتر نزدیک تر و شبیه تر باشد.
خداوند ما را از امت صالح آن حضرت عظیم شان قرار دهد و در آخرت نیز به خاطر پیروی راستین، به شفاعت او نایل گرداند.
به امید آن روز.
نویسنده: سید جعفرعادلی«حسینی»