مسلمانان ساکن ۱۷ کشور اروپایی امسال نیز در ایام محرم و اربعین حسینی(ع) عزاداری برپا نمودند.
مجمع کوثر در شهر روستوک آلمان با برگزاری مراسم سوگواری با سخنرانی، خواندن زیارت اربعین و سینه زنی از اربعین حسینی(ع) تجلیل به عمل آوردند.
متن سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین سید جعفر عادلی حسینی در مراسم اربعین:
…………………………………..
چه چیزی نهضت امام حسین(ع) را ماندگار کرد؟
ماندگاری حادثه عاشورا یکی از مباحث مهم در خصوص قیام امام حسین(ع) است که همواره توجه بسیاری از اندیشمندان، نویسندگان و صاحب‌نظران را به خود جلب کرده که بعد از هزار و چهارصد سال بزرگترین تجمع بشری بیش از سی و یک میلیون نفر جمعیت بدون دستمزد و انگیزه‌ی مادی و آن‌هم با پای پیاده در گرمای هوا و مسیر طولانی مانع از حضور زائران حسینی در کربلا نشده و ارائه خدمات به زائران، بیش از دو میلیارد وعده غذای رایگان توزیع می‌شود، حال و هوای اربعین حسینی(ع) را معنوی و ماندگار کرده است.
زائران با پای پیاده، روز و شب در مسیر کربلا عشق به امام حسین(ع) به‌تصویر می‌کشند و از این‌رو عوامل و انگیزه‌ی ماندگار نهضت امام حسین(ع) را در این فرصت کوتاه به دو مورد آن بصورت خلاصه عرض می‌کنم:
- خدا محوری: اگر کسی با خدا پیوند برقرار کند خداوند حرکت او را جاودانه می‌کند و دینداری، خداباوری و خدامحوری از جمله ویژگی‌های مهم امام حسین(ع) بود که باعث ماندگار نام و نهضت امام حسین(ع) شد.
ما در عالم شاهد انقلاب‌های مختلف با انگیزه‌های متفاوتی بودیم که پس از مدتی به فراموشی سپرده شد و یا کم‌فروغ شدند؛ اما حادثه عاشورا این‌گونه نبود، با تمام مخالفت‌هایی که در طول تاریخ با این نهضت صورت گرفته حادثه عاشورا مانند آفتابی عالم‌تاب برای کل بشریت نورافشانی می‌کند.
معاویه در بیماری که به مرگش منجر شد، فرزندش یزید را طلبید و به او گفت: پسرم؛ من کار تو را آسان کردم و همه چیز را برایت آماده و دشمنان را برایت رام و گردنکشان عرب را در مقابلت خاضع ساختم و همه را تحت لوای تو جمع کردم و اینک از هیچ کس درباره حکومتی که برایت فراهم کرده‌ام نمی‌ترسم، مگر از چهار نفر؛ حسین بن علی، عبدالله بن عمر، عبدالله بن زبیر و عبدالرحمن بن ابی بکر.
وقتی یزید به حکومت رسید به فرماندار مدینه نامه نوشت که از این چهار شخصیت معروف مدینه بیعت بگیرند، ولید بن عتبه پیش از آن که به سراغ این چهارتن برود و خواسته‌ی یزید را با آنان در میان بگذارند، به رایزنى با مروان بن حکم به عنوان بزرگ امویان درباره‌ی بیعت مروان را در جریان گذاشت، مروان گفت: مصلحت ایـن اسـت کـه تـا خبر مرگ معاویه منتشر نشده، از آنان بیعت بگیری واگر مخالفت کردند، گردن شان را بزنی، ولید در همان شـب، پیکی را، سراغ امام حسین(ع) فرستاد حضرت با سی نفر ازجوانان بنی هاشم وغلامان خود در حالی که مسلح بودند به مقابل دار الخلافه رسیدند وآنان بیرون ایستادند که اگر صدای امام حسین(ع) بلند شد برای دفاع از آن حضرت وارد شوند. بعد از مطرح کردن مرگ معاویه وبیعت با یزید، حضرت سخنان خود را در خطبه‌ای با صراحت رو در روی والی مدینه چنین فرمود: «أَیُّهَا الاَمیرُ! إِنّا أَهْلُ بَیْتِ النَّبُوَّهِ وَ مَعْدِنُ الرِّسالَهِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلائِکَهِ وَ مَحَلُّ الرَّحْمَهِ وَ بِنا فَتَحَ اللّهُ وَ بِنا خَتَمَ، وَ یَزیدُ رَجُلٌ فاسِقٌ شارِبُ خَمْر قاتِلُ النَّفْسِ المحَرَّمَهِ مُعْلِنٌ بِالْفِسْقِ، وَمِثْلی لا یُبایِعُ لِمِثْلِهِ، وَ لکِنْ نُصْبِحُ وَ تُصْبِحُونَ وَ نَنْتَظِرُ وَ تَنْتَظِرُونَ أَیُّنَا أَحَقُّ بِالْخِلافَهِ وَالْبَیْعَهِ».[۱]
اى امیر! ما از خاندان نبوّت و معدن رسالت و جایگاه رفت و آمد فرشتگان و محلّ نزول رحمت الهى مى‌باشیم. خداوند [اسلام را] با ما آغاز کرد و با ما پایان برد. در حالى که یزید مردى است فاسق، مى‌گسار، قاتل بى‌گناهان و آن کسى که آشکارا مرتکب فسق و فجور مى‌شود. بنابراین، هرگز شخصى مانند من، با مردى همانند وى بیعت نخواهد کرد، ولى به هر حال بگذار صبح شود و به انتظار بمانیم و ببینیم کدام یک از ما، به خلافت و بیعت شایسته تریم!
فردای آن روز مروان امام حسین(ع) را دید و گفت: پیشنهاد مى‌کنم با یزید بیعت کنى که براى دین و دنیاى تو سودمندتر است و امام حسین(ع) فرمود: «إنّا لِلّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ وَ عَلَى الاِسْلامِ اَلسَّلامُ إِذْ قَدْ بُلِیَتِ الاُمَّهُ بِراع مِثْلَ یَزیدَ»؛ زمانى که امّت اسلامى گرفتار زمامدارى مثل یزید بشود باید فاتحه اسلام را خواند.
امام حسین(ع) به دنیا اعلام کرد؛ یزید ظالم است یزید دین ندارد، یزید دین را ملعبه یعنی بازیچه قرار داده، یزید دروغ می‌گوید که من جانشین رسول خدایم، او فرزند همان زن جگر خوار می‌باشد که جگر یگانه سرباز رشید حمزه را خورد و او لیاقت رهبری بر مسلمانان را ندارد؛ هِند دختر عُتْبَه مشهور به هند جگرخوار، همسر ابوسفیان در جنگ احد، مشرکان را برای نبرد با مسلمانان تشویق می‌کرد و در پایان جنگ، سینه و شکم حمزه بن عبدالمطلب را پاره کرد و جگر او را به دندان گرفت. همچنین از گوش و بینی مسلمانان کشته‌شده، گردنبند و دستبند ساخت.
- محور دیگر ماندگار نهضت امام حسین(ع) امربه معروف و نهی از منکر است
وقتی که امام حسین(ع) می‌خواست از مدینه منوره به مکه مکرمه حرکت کند که حرکت امام حسین(ع)، حرکت عزت بود؛ یعنی عزت حق، عزت دین، عزت امامت و عزت آن راهی که جدش پیامبراسلام(ص) و پدرش امام علی(ع) رفته بودند و به همین جهت در وصیت نامه‌ای خود به برادرش محمد حنفیه نوشت که پس از وداع با برادرش و یاد آوری ضروریات دین نوشت: «… إنِّی لَمْ أَخْرُجْ أَشِرًا وَلاَبَطِرًا وَلاَمُفْسِدًا وَلاَظَالِمًا وَإنَّمَا خَرَجْتُ لِطَلَبِ الاْءصْلاَحِ فِی أُمَّه جَدِّی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَهُ عَلَیْهِ وَءَالِهِ؛ أُرِیدُ أَنْ ءَامُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَأَنْهَی عَنِ الْمُنْکَرِ، وَأَسِیرَ بِسِیرَه جَدِّی وَسِیرَه أَبِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ علیه السلام…»[۲] … اینکه بهشت و جهنّم حقّ است، و ساعت قیامت فرا می‌رسد و در آن شکّی نیست. و اینکه خداوند تمام کسانی را که در قبرها هستند برمی‌انگیزاند.
من خروج نکردم از برای خوشگذارنی، و نه از برای استکبار و بلندمنشی، و نه از برای فساد و خرابی، و نه از برای ظلم و ستم و بیدادگری؛ بلکه خروج من برای اصلاح امّت جدّم محمّد صلّی الله علیه وآله می‌باشد. من می‌خواهم امر به معروف نمایم، و نهی از منکر کنم؛ و به سیره و سنّت جدّم، و آئین و روش پدرم علیّ بن أبی طالب علیه السّلام رفتار کنم…
پس از پیامبراسلام(ص) دوباره ارتجاع پدید آمد و نظام عشیرهای احیا شد که اولین آثار آن ایجاد تشتّت در میان مسلمین بود. در دوران بنی امیه هنگامی که این تشتّتها عمیق شد و ارزشها و منش جاهلی در بنی امیه بازگشت، آنها راه حل تشتّتها و خطرات ناشی از آن را در توسل به استبداد و سرکوب دیدند. سیزده سال پس از رحلت پیامبر(ص)، خاندان بنی امیه دراندیشهی گسترش قدرت خود وانتقام شکستهای خود از بازماندگان پیامبر اسلام(ص) افتادند.[۳]
چنین وضعیتی، یک انحراف عمیق را در انگارههای دینی به وجود آورد، به گونهای که یزید سرخوش از این پندار خام، بر طبل نابودی دین کوفت و در کفر گویی یزید همین بس که وحی بر پیامبراسلام(ص) را انکار کرد و چنین سرود:
لعبت هاشم بالملک فلا خبر جاء و لا وحی نزل
یعنی دین و حکومت از بازیچه‌های بنی هاشم بود و اکنون جز افسانه‌ای از آن بر جای نمانده و نه وحی نازل شد؛ همان شبهات که برخی در شبکه‌های اجتماعی نشخوار می‌کنند، قیام امام حسین(ع) قبلوی و تباری و قدرت طلبی مطرح می‌کنند.
لذا امام حسین(ع) در وصیت نامه خویش فرمود: «انما خرجت لطلب الاصلاح فی امۀ جدی…» قیام و حرکت امام حسین(ع) با شیوه امر به معروف و نهی از منکر، نسبت به احیای دین و ارزش‌های دینی، حرکت احیاگرانه بود که با قیام الهی خود، بسیاری از ارزش‌های دینی که در حال نابودی بود، زنده کرد واز این رو باید گفت که امام حسین(ع) زنده کننده اسلام است.
همین ایثار، از خود گذشتگی، عزت نفس و توجه مبارزه با استبداد است که سال‌های سال نهضت امام حسین(ع) ماندگار و الگو برای مبارزه و ظلم ستیزی و استقلال طلبی و رهایی از سلطه گرایی‌ها قرار گرفته و از جمله کشور هند به رهبری گاندی سال ۱۳۲۶ خورشیدی(۱۹۴۷ میلادی)، پس از قرن‌ها استعمار اعلام استقلال شان را به دست آورد؛ مهاتما گاندی رهبر انقلاب هند، با آن عظمت در استقلال دادن به کشورش و تلاش بسیار برای رهایی هندوستان از سیطره انگلستان گفت: «من درس آزاد کردن ملتم را از مکتب سیدالشهدا(ع) گرفتم».
احـترام مـردم هندوستان به امام حسین(ع) بـه انـدازه‌ای اسـت که از زمان مـاهاتما گـاندی رهبر استقلال هند، کشور هند با جمعیت بالغ بر یک میلیارد و چهارصد میلیون نفر روز عاشورا را تعطیل عمومی اعلام کردند و تا امروز عاشورا تعطیل است.
ایثار، حماسیه و عزت امام حسین(ع) در طول تاریخ ماندگار شد وامروز به یک حرکت جهانی تبدیل شده است.
پس از سال ۶۱ هجری قمری که نهضت ماندگار و قیام امام حسین(ع) اتفاق افتاد، تا سال ۱۳۲ هجری قمری حکومت بنی امیه رفتارهای زشت را با پیروان اهل بیت(ع) و زائران امام حسین(ع) داشت،در زمان حاکمیت اموی‌ها، زائرانی که به سوی مقبره‌ی حسینی می‌رفتند، مورد دردناک‌ترین ظلم و جور بنی امیه قرار گرفتند و به سبب مظلومیت آل طاها شدند، اما عاشقان دلباختۀ اباعبدالله(ع) دست از زیارت نکشیدند. آنان پیاده و شبانه، پنهان و ترسان، تنها و دسته‌جمعی به طرف کربلا می‌رفتند.
پس از بنی امیه، در زمان عباسیان نیز این موانع کم و بیش وجود داشت. بنی عباس بعد از آنکه پایه‌های حکومت خویش را استوار کرد، دست به تخریب قبر مطهر و برخورد با زائران زد.
چنانچه در تاریخ نقل شده متوکل عباسی پاسگاه‌هایی را نزدیک شهر کربلا ایجاد کرد. مأموران متوکل به محض اینکه متوجه می‌شدند شخص برای زیارت می‌رود، او را دستگیر می‌کردند[۴] همچنان متوکل با غلامانش سراغ قبر رفت و حتى قبر را شکافت و به حصیرى که پیکر امام حسین(ع) در آن بود برخورد کرد که از آن بوى مشک مىآمد. دوباره خاک روى آن ریختند و آب بستند و آن زمین را مىخواستند با گاو شخم بزنند که گاوها پیشروى نمىکردند.[۵] متوکل دستور داد قبر امام حسین(ع) را ویران و خانههاى اطراف قبر شریف را خراب آنگاه در آن محل زراعت کنند و زائران را از زیارت بازداشت و به زندان انداخت و مورد شکنجه قرار داد[۶] و علاوه بر این در برخی نقل‌های تاریخی آمده اگر زائری را در مسیر می‌یافت، او را می‌کشت یا به شدت مجازات می‌کرد و سرانجام متوکل دستور داد زیارت قبر امام حسین(ع) به شرط قطع دست راست، آزاد است، در اندک زمانی صف مشتاقان زیارت با وجود این شرط نیز طولانی شد.
مسعودی، مورخ بزرگ، در کتاب مروج الذهب می‌نویسد: خانمی که به قصد ثبت نام زیارت حرم امام حسین(ع) مراجعه کرده بود، دست چپ خود را برای قطع کردن بیرون آورد. مأموران به وی متذکر شدند که بهای زیارت، قطع دست راست است. خانم با نشان دادن دست قطع شدۀ خود گفت: «دست راستم را سال گذشته قطع کردید!»[۷]
چند قرن بعد از سقوط عباسیان، در حادثه‌ای که سال ۱۲۱۶ هجری قمری رخ داد، وهابیان به شهر کربلا حمله کردند. مردم که غافلگیر شده بودند، دروازه‌های شهر را بستند؛ اما آنان دروازه را شکستند و به داخل شهر هجوم آوردند. وهابیون شروع به تخریب و ویرانی حرمین کردند و نزدیک به پنجاه نفر را کنار ضریح و پانصد نفر را در صحن شریف به قتل رساندند. بعضی، تعداد کشته‌شدگان را نزدیک به هزار نفر گفتند.
جابرانصاری، اولین زائر امام حسین(ع) در اربعین
روزی رسول خدا(ص) به جابربن عبداللّه انصاری فرمودند: ای جابر، تو زنده می‌مانی و فرزندم محمد بن علی بن حسین راملاقات می‌کنی و سلام مرا به او برسان. سال ها از آن داستان گذشت، روزی امام زین العابدین(ع) و فرزند خردسالش محمد نزد جابر رفتند، جابر آن حضرت را در آغوش گرفت. امام زین العابدین(ع) به فرزندش محمد باقر(ع) فرمود: سر عمویت جابر را ببوس. محمد سر او را بوسید، جابر که نابینا بود پرسید: این کودک کیست؟
امام زین العابدین(ع) پاسخ داد: این پسرم محمد است. جابر او را در آغوش کشید و سخن پیامبر را درباره ملاقاتش با امام محمد باقر(ع) بیان کرد.
بنا بر منابع و روایات فراوان، جابر اولین زائر امام حسین(ع) است. شیخ طوسی می‌نویسد: «روز اربعین روزی است که جابر بن عبدالله انصاری صحابی رسول خدا(ص) از مدینه برای زیارت قبر امام حسین(ع) به کربلا آمد و او اولین زائری بود که قبر شریف آن حضرت را زیارت کرد. در این روز زیارت امام حسین(ع) مستحب است و زیارت اربعین همین است.»[۸]
بعضی‌ها می‌گویند ما جا مانده‌ایم، این درست نیست، از همین جا قلبها می‌بریم کنار مرقد اباعبدالله و سایر زائران همنوا می‌شیم:
به یاد کربلا دلها غمین است/ دلا خون گریه کن چون اربعین است
پیام خون، خطاب آتشین است/ بقاء دین، رهین اربعین است
که تاریخ پر از خون و شهادت/ سراسر اربعین در اربعین است
عطیّه کوفى مىگوید: من با جابر بن عبدالله انصاری از مدینه رهسپار کربلاشدیم، هنگامی که نزدیک کربلا رسیدیم، جابر در نهر فرات غسل کرد و به شکل زائر خانه خدا لباس احرام پوشید، آنگاه سر کیسه‌ی عطری را باز کرد و مقداری از آن را بر بدن خود پاشید و خود را خوش بو ساخت. هر گامی که به سوی قبر امام حسین(ع) برمی داشت، زبانش به ذکر و یاد خدا مشغول بود؛ وقتی به مرقد نزدیک شدیم، بمن دستور داد او را کنار قبر سیّدالشّهدا(ع) راهنمایى کنم، من هم دستش را به قبر امام حسین(ع) رساندم، چنان اشک مىریخت و شیون مىکرد که بىهوش شد، وقتى به هوش آمد سه بار گفت: یا حسین، یا حسین، یا حسین!!!
بعد عرض کرد: «حَبیبٌ لا یُجیبُ حَبیبَهُ» آیا دوست جواب دوستش را نمىدهد؟
آنگاه خودش جواب خود را مىدهد، که جابر چگونه جواب ترا بدهد، کسى که رگهاى گردنش قطع شده و بین سر و بدنش جدایى افتاده، در بعضى از تاریخ آمده است که جابر و عطیّه دیدند که از دور قافله به سوى آن ها مىآید، خوب که نزدیک شدند دیدند آنها کاروان رنج کشیده حسینى هستند که به همراه امام سجّاد(ع) مىآیند، جابر به استقبال آنان شتافت، همینکه امام سجّاد(ع) جابر را و جابر امام سجّاد(ع) را دید دوباره مصیبتها تداعى کرد و داغشان تازه شد، با گریه و زارى که مىکردند امام سجّاد(ع) فرمود: «یا جابِر هیهُنا وَاللّه قُتِلَتْ رِجالُنا وَ ذُبِحَتْ اَطْفالُنا، وَ سُبِیَتْ نِسائُنا و حُرِقَتْ خِیامِنا» «اى جابر به خدا قسم همینجا بود که مردان ما را کشتند و کودکان و جوانان ما را بخاک و خون کشاندند، زنان ما را اسیر کردند و خیمههاى ما را به آتش سوزاندند».[۹]
گفتنی‌ست شهر روستوک آلمان یکی از شهرهای شمال شرقی آلمان، کنار دریای بالتیک و بزرگترین شهر ایالت مکلنبورگ-فورپومرن و دانشگاه روستوک یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های جهان برای دانشجویان بین المللی در این شهر قرار دارد و مناظر طبیعی را به گونه حفظ کرده که سالانه میلیون ها نفر را به روستوک می‌کشاند.
منبع: خبرگزاری جمهور
[۱]. امالى صدوق، ص ۱۳۰ و بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۳۱۲ .
[۲]. این وصیّت را محدّث قمّی در نفس المهموم، ص ۴۵، علاّمه مجلسی در بحار الانوار ج ۴۴، ص ۳۲۹٫، ملحقات إحقاق الحقّ، ج۱۱، ص۶۰۲، فتوح ابن اعثم، ج ۵، ص ۳۳-۳۴ (با مختصر تفاوت)، خوارزمی در مقتل الحسین(ع)، ج۱، ص۱۸۸٫
[۳]. باقی، عمادالدین، جامعهشناسی قیام امام حسین و مردم کوفه، نشرنی، ص ۲۳٫
[۴]. بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۴۰۴ .
[۵]. بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۳۹۴ .
[۶]. ابو الفرج، علی بن الحسین الأصفهانی، مقاتل الطالبیین، محقق، صقر، سید احمد، ص ۴۷۸، بیروت، دار المعرفه، بی‌تا؛ ر. ک: «تخریب حرم امام حسین(ع) به دستور متوکل عباسی»، ۱۱۳۶۴۳٫
و نیز در این زمینه ر. ک: ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب (ع)، ج ۴، ص ۶۴ – ۶۵، قم، علامه، چاپ اول، ۱۳۷۹ق؛ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۴۵، ص ۴۰۳- ۴۰۴، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
[۷]. خضری، سید احمدرضا. تاریخ خلافت عباسی (از آغاز تا پایان آل بویه)، تهران: سمت، ۱۳۸۸٫ همچنان در کتاب اخبار الدول به نقل از مثیر الاحزان.
[۸]. شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص ۷۳۰ و بحارالأنوار، ج ۹۵، ص ۱۹۵٫
[۹]. عمادالدین قاسم طبری آملی، بشاره المصطفی، ص ۱۲۵، حدیث ۷۲؛ بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۱۳۰،ح ۶۲ .