با آنکه سفر معراج پیامبرگرامی اسلام (ص) از مسجد الحرام به مسجد الاقصی و عرش معلا از عجایب و سند افتخار آن حضرت است و در متون دینی ما، مخصوصاً در سورة اسراء قرآن کریم و روایات اسلامی از مشاهدات پیامبر اسلام (ص) یاد آوری نموده؛ اما متاسفانه در این موضع کمتر تماس گرفته شده و عدم شناخت درست از معراج شبهاتی را نیز ایجاد نموده که در این مختصر به دو پرسش ، راجع به معراج اشاره می شود:
اولاً : آیا معراج پیامبر (ص) جسمانی بوده یا روحانی؟
مشهور میان دانشمندان اسلامی، اعم از شیعه و سنی این است که این امر در بیداری صورت گرفته، ظاهر خودآیات قرآن در آغاز سورة اسراء و همچنین سوره نجم نیز وقوع این امر را در بیداری گواهی می دهد.
دوم: مگر خداوند در مکانی قرار دارد؟
ثابت بن دینار گوید: به امام سجاد (ع) عرض کردم؛ مگر خدا در مکانی قرار دارد؟
آن حضرت فرمود: « خداوند برتر از آن است که مکانی او را جای دهد.
گفتم: پس برای چه پیغمبرش را به آسمان برد؟
فرمود: تا ملکوت آسمانها و آنچه در آنها می باشد و عجایب صفت خود و امور عجیبة که به دست توانای خویش ساخته به وی نشان دهد.
با ذکر پرسش های ذکر شده، به طور فشرده وقوع معراج را از قول مورخان اسلامی حکایت می کنم.
در مورد سفر معراج پیامبر اسلام (ص) گزارش‌های گوناگونی در تاریخ وجود دارد؛ از برخی احادیث استفاده می گردد که معراج پیغمبر (ص) یک بار نبوده بلکه 120 مرتبه خداوند منان آن حضرت را به آسمانها برده و در باب معارف الهی آگاهی هایی به آن حضرت داد.
اما آنچه که از وقوع معراج در جلد اول مناقب ابن شهر آشوب نقل شده:
مبداء عروج رسول خدا (ص) از مسجد الحرام، خانه ام هانی خواهر علی ابن ابی طالب (ع) بود؛ این سفر آسمانی چنان بی مقدمه و محرمانه انجام گرفت که آن شب را خانواده رسول خدا (ص) هر چه گشتند او را نیافتند، اصحاب بسیار ناراحت شدند، ابوطالب عموی بزرگوار آن حضرت شمشیر برکشیده و قسم یاد کرد که اگر تا صبح خبری از پبامبر به دست نیاید هر کسی را که متهم به دشمنی با پیامبر است گردن خواهد زد، آشوبی در شهر مکه بر پا شده بود».
وقتی پیامبر (ص) از معراج بازگشتند، ام هانی از او پرسید: یا رسول الله کجا تشریف داشتید؟
فرمود: به بیت المقدس رفتم، و در آنجا نماز خواندم و با ارواح انبیاء ملاقات کردم، و از آنجا به آسمان عروج کردم، در معراج اسرار شگفت انگیزی را به من نشان دادند …
در روایتی آمده وقتی رسول خدا (ص) از سفر آسمانی خود بازگشتند، در میان حطیم و حجر به ابوجهل بر خوردند و ابوجهل از آن حضرت سوال کرد آیا حدیث تازه داری ؟
پیامبر (ص) فرمود: آری! دیشب به بیت المقدس و از آنجا به آسمانها پر کشیدم.
ابوجهل گفت: ما این مسافت را یعنی فاصله مکه تا بیت المقدس- را با شتر تیز رفتار در مدت یکماه به زحمت می توانیم طی کنیم و تو …؟
پیامبر (ص) فرمود: ولی من در یک سوم شب این مسافت را طی کردم و از آنجا به آسمانها رفتم و بازگشتم.
ابوجهل گفت آیا می خواهی این مطالب را به اطلاع مردم برسانی؟
پیامبر خدا (ص) فرمود آری!
ابوجهل بر فراز بلندی قرار گرفت و فریاد بر آورد و مردم را به پیش رسول خدا (ص) فرا خواند و مردم اطراف آن حضرت را گرفتند، آنگاه او رو به پیامبر کرد و گفت حالا آن چه را که می خواهی بگو! او می پنداشت که اگر پیامبر در برابر این همه مردم قرار بگیرد در ادای سخنش دچار اشکال خواهد شد.
ولی پیامبر (ص) با خونسردی مخصوص خود شروع به سخن کرد و فرمود: دیشب من به بیت المقدس رفتم و آنگاه ماجرای مسافرتش را به آنان تشریع فرمود.
مشرکین به محض شنیدن حرف های آن حضرت ناباورانه گفتند: این حرف ها با حرف های دیگر او تفاوت زیادی دارد و هرگز نمی شود باور کرد.
رسول خدا (ص) فرمود: برای آنکه صدق ادعای من ثابت شود از حوادثی که من در مسیر سفرم دیده ام بپرسید اگر بعداً صحت آنها ثابت شد بدانید که عروج من به آسمانها نیز صحیح است . آنان که بیت المقدس را دیده بودند درباره مسجد آن سوالاتی مختلف از رسول خدا (ص) به عمل آوردند و رسول خدا (ص) همه را درست جواب داد، آنان صحت جواب های رسول خدا (ص) را تائید کرده و شروع به سوالات دیگری از آن حضرت نمود. پیامبر (ص) فرمود : من سوار بر براق در حرکت بودم که به قافله ای رسیدم ، مرکب های آنان از صفیر براق چنان به وحشت افتادند که پا به فرار گذاشتند، در آن میان شتری به زمین خورده و دستش شکست ، و به دلیل تشنگی که داشتم فرود آمدم، همه متاع کاروان، ماکولات است، من کاروان را در همین نزدیکی های مکه دیدم، ممکن همین حالا وارد مکه شوند.
جمعیت با شنیدن این سخن به سرعت به طرف وادی تنعیم دویدند ، کاروان رسید و پیشاپیش آن یک شتری خاکستری رنگ حرکت می کرد، وقتی سخنان پیامبر (ص) را از اهل کاروان سوال کردند صحت همه آنها از طرف کاروانیان تائید شد.
تا اینجا مربوط به سیر زمینی رسول خدا (ص) تا بیت المقدس بود، در بیت المقدس صخره ای بزرگی به اندازه یک اطاق وجود دارد، پیامبر اسلام (ص) از روی آن به آسمان بلند شد؛ جریان این سفر شگفت آور و اسرار آمیز در سورة اسراء و داستان معراج در سوره نجم آمده است.
بنابر این جریان معراج رسول خدا (ص) مفصل است، در این نوشتار خواستم به بهانه ای معراج به طور فشرده به گوشه‌ای از سیر و سفر معراج آن حضرت اشاره شود.
نويسنده:
سيد جعفرعادلي«حسيني»
منبع:
پامیر نشریه شهر کابل – شماره 244 سه شنبه 10 میزان 1386