ضمن قدر دانی و تشکر از نمایندگی شورای علمای شیعه مقیم قم، مخصوصا سرورگرامی ام حناب حجت الاسلام سید امیرحسین حسینی ترکستانی که جهت برگزاری این همایش در حد توان سعی و تلاش نمودند.
در ابعاد و یژگی های علمی، سیاسی و خدماتی حضرت آیت ا لله العظمی شهید واعظ(ره) که وی را ممتاز ساخته بود، وصف آن در قالب یک مقاله و یک کتاب نمی گنجد و نیازمند برگزاری نشست ها و همایش ها و گفتگوهای مبسوطی دارد، اینک در این نوشتار صرفا، نیم نگاهی خواهیم داشت به همایش اندیشه های علمی و عَملی آن عالم ربانی که چندی قبل همایشی تحت عنوان: «اندیشه های علمی و عَملی شهید آیت الله العظمی واعظ» در حوزه علمیه قم برگزار گردیده بود.
روز پنجشنبه ۳۰ دلو 1393 خورشیدی همایش اندیشه های علمی و عَملی حضرت آیت الله العظمی شهید سید محمد سرور واعظ(ره) در سالن همایش های دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با همت نمایندگی شورای علمای شیعه افغانستان مقیم حوزه علمیه قم و با حضور نمایندگان مراجع، دکتر علیرضا اعرافی رئیس جامعة‌المصطفی العالمیه و هشتصد تن از علما، اساتید و طلاب افغانستانی و ایرانی اعم از آقایان و خانم ها برگزار گردیده بود.
همایش ساعت 8 صبح با گردانندگی حجت الاسلام مدرسی و قرائت کلام الله مجید توسط قاری و حافظ بین المللی کشور حجت الاسلام استاد توحیدی آغاز و افتتاح همایش با پیام محمد اشرف غنی رئیس جمهور، جمهوری اسلامی افغانستان توسط حجت الاسلام محسنی به خوانش گرفته شد و پس از آن کلیپی از پیام ویدیوئی حضرت آیت الله جوادی آملی از مراجع حوزه علمیه قم، و قرائت پیام آیات عظام؛ محقق کابلی و محسنی توسط نمایندگان شان و نیز پیام مولوی حبیب الله حسام رئیس شورای اخوت اسلامی قرائت گردید.
درادامه برنامه همایش، حجت الاسلام آقای ذکی با قرائت چکیده مقاله اش و سخنرانی دکتر سید عبدالحمید معصومی یکی از شاگردان علامه شهید واعظ(ره) و حجج اسلام سید عیسی جوادی غزنوی محقق و پژوهشگر، سید مهدی هاشمی‌نژاد ی از اساتید حوزه علمیه قم و خواندن شعر توسط شاعر جوان کشور آقای حسینی همراه بود و در لحظات پایانی همایش نرم افزارستارگان هدایت، توسط حجت الاسلام آقای احمدی نژاد رونمایی و در اخیر با سخنرانی و دعائیه آیت الله صالحی مدرس و ذکر عناوین پیام های شورای علمای افغانستان، مجمع فرهنگی بقیۀ الله(عج)، پیام سترجنرال سید حسین انوری، پیام حجت الاسلام سید محمد هادی«هادی» و…. همایش خاتمه یافت.
رئیس جمهور افغانستان در پیام خویش به شرکت کنندگان این همایش به زحمات بی‌دریغ علامه شهید واعظ(ره) در جهت اعتلای دین و فرهنگ کشور افغانستان اشاره نموده و گفت: بدون شک حضرت آیت الله العظمی شهید سید محمد سرور واعظ(رح) از شخصیت های بزرگ علمی، معنوی، سیاسی و ملی کشور بودند که توانستند در طول فعالیت های ارزشمند دینی، علمی، سیاسی و اجتماعی خدمات گسترده ای انجام دهند و با تربیت شاگردان، تألیفات آثار علمی و خطابه های آموزنده، تلاش های وسیعی را در ابعاد گوناگون داشته باشند. وی در بخش دیگر از پیام خود از برگزارکنندگان این همایش قدر انی نموده ابراز کرد: از تمام علما و مومنین افغانستان که در برگزاری این همایش قدم های نیک برداشته اند ابراز خرسندی نموده و موفقیت های روز افزون برای پیروان و ادامه دهندگان راه و مرام آن شهیدعالی مقام آرزومندم.
همچنین در بخش از پیام شورای علمای افغانستان به نقش برجسته خدمات علامه شهید واعظ آمده: دفاع از اسلام، قضاوت، افتاء، تدریس و تربیت نسل‌ها، دفع تحریف‌ها و شبهات از وظایف خطیر علمای این مرزو بوم بوده که یکی از آن عالمان مجاهد و داعی نامور شهید واعظ(رح) بود که او به عنوان یک عالم و دانشمند پر تلاش سرمایه معنوی و پشتوانه بی‌بدیل ملت ما در طول حیاتش بود.
و نیز در پیام های آیات عظام؛ جوادی آملی، محقق کابلی و محسنی از مقام معنوی و علمی حضرت آیت الله العظمی شهید واعظ(ره) تقدیر بعمل آمد. حضرت آیت الله جوادی آملی در پیام تصویری که به شرکت کنندگان پخش گردید، این مفسر بزرگ قرآنی با اشاره به شهدای روحانی مانند شهید اول و شهید ثانی اظهار داشتند: شهدای بعد از انقلاب و مصنفان و محققانی که شهید شدند جامع وزن و موزون‌اند به این معنا که در یک کفه خون آنان و در کفهٔ دیگر مرکب آن‌ها قرار داده می‌شود و خدا اعمالشان را به احسن ماکان یعملون محاسبه می‌کند.
آیت الله جوادی آملی در بخش دیگر پیام ویدیوئی، شهید آیتالله واعظ را عالمی جامع به علم و عمل خواند.
وی به تلاش های شهید آیت ا‌الله واعظ اشاره نموده و گفتند: این شهید بزرگوار هم قلم زد و هم خون داد، جزو افرادی است که جامع بین وزن و موزن است و هر کدام از این ها وزین تر باشد خدا به همان اندازه پاداش خواهد داد.
حضرت آیت الله العظمی محقق کابلی در بخش از پیام خویش حضرت آیت الله العظمی واعظ(ره) را شخصیت کم نظیر خوانده و گفت: حقیقتاً آیت الله شهید واعظ عالم توانا و کم نظیر در عرصه های علوم اسلامی اعم از معقول و منقول بود؛ بالاخص در رشته های فقه، اصول و کلام ید طولایی داشتند که هم اکنون آثار علمی آن فقیه فرزانه و اصولی صاحب نظر به خصوص مصباح الاصول وی سند زنده اجتهاد آن شهید والا مقام و زینت بخش کتابخانه فقها و مراجع عظام تقلید معاصر(ایدهم الله تعالی) می باشد.
حضرت آیت الله العظمی محسنی، رئیس شورای علمای شیعه افغانستان نیز در پیام خویش حضرت آیت الله العظمی شهید واعظ را شخصیت محبوب کشور خوانده و اظهار داشت: شخصیت دانشمند شهیر کشور و سخنور معروف تشیّع، مروج علم و اخلاق و معنویت و دیانت، و چراغ هدایت که زمامدار فاسد و فرعون زمان، از شدت حِقد و کینه سالیانی او را به زندان برد و مردم مومن را از استفاضه و استفاده از علم و فکر او محروم ساخت، حضرت آیت الله سید محمد سرور واعظ(طاب ثراه) یکی از مشهور ترین ارشاد گران و سخنوران و محبوبترین چهره های درخشانی بود که غالب مومنین افغانستان او را به خوبی اخلاق و طلاقت لسان و عذوبت بیان و تدین می شناختند.
حجت الاسلام حسینی ترکستانی رئیس نمایندگی شورای علمای افغانستان مقیم قم در این همایش اظهار داشت: پس از اعلام فراخوان، مقالات زیادی به دبیرخانه همایش ارسال شد که جای تاسف و خوشحالی داشت از این رو که تعداد مقالات طلاب اهل سنت نسبت به طلاب شیعه بسیار قابل توجه بود و مقالاتشان در ارتباط با یک عالم شیعی چنان تالیف شده بود که نشان از اهل سنت بودن آن‌ها نمی‌داد. علمای زیادی از قم ، مشهد و کابل مقالات فراوانی به این همایش ارسال کردند و مقالات علمای اهل سنت بیش از علمای شیعه بود و این نکته مهمی است که طلاب و علمای ما را به سوی تعامل و وحدت سوق می دهد.
همچنین حجت‌الاسلام سید مهدی هاشمی‌نژاد یکی از اساتید برجسته حوزه علمیه قم در این همایش با اشاره به اینکه هدف از برگزاری این کنگره ستایش جایگاه علمی شهید آیتالله واعظ است، ابراز کرد: در این همایش به دنبال اثبات جایگاه علمی او نیستیم بلکه به دنبال تقویت آموزه‌های خودمان هستیم.
وی تاکید کرد: اکنون طلاب باید ادامه دهنده راه این شخصیت برجسته دینی باشند و در این راه نباید از هیچ اقدامی دریغ کنند زیرا جامعه بشریت نیازمند اینگونه حرکت‌ها است.
در ادامه سید عبدالحمید معصومی یکی از شاگردان آیتالله شهید واعظ با بیان اینکه آیتالله واعظ هنگام ارتباط با خداوند نسبت به مادیات دنیایی بی‌توجه بود، یادآور شد: ارتباط با خداوند، عبادت در نیمه‌های شب و تلاش در راه حق بخشی از ویژگی‌های آیتالله واعظ به شمار می‌رود.
وی یادآور شد: خدمت‌گزاری، اخلاص، ایمان و توان ارتباط متقابل از ویژگی‌های آیتالله واعظ است و این ویژگی‌ها سبب شد بتواند در کشورهای مختلف اسلامی دستاوردهای بسیاری داشته باشد.
آیتالله صالحی مدرس موسس حوزه علمیه رسالت در کابل هم در این مراسم از جایگاه علمی و معنوی آیتالله شهید واعظ یاد کرد و افزود: این شخصیت برجسته در میان علمای افغانستان به خوبی درخشید و اسلام را در جوامع مختلف ترویج داد.
وی با اشاره به دستاوردهایی که تاکنون کشور افغانستان در عرصه ترویج دین مبین اسلام داشته است، مطرح کرد: ما نباید نسبت به جایگاه اصلی این کشور غافل شویم زیرا در دورانی مردم این کشور با حرکت‌های خود نگاه جهانیان را به خود جلب کرده و سبب نفوذ تفکر اسلامی در جوامع مختلف شدند.
بررسی نقاط قوت و ضعف همایش:
همه‌ی آنچه که در مورد حضرت آیت الله العظمی شهید واعظ(ره) تحت عنوان: همایش اندیشه های علمی و عَملی انجام شد، نسبت به شخصیت آن شهید بزرگوار ناچیز و دیرهنگام بود، اما از آنجاییکه تا کنون از شخصیت علمی و عَملی علامه شهید واعظ در حوزه علمیه قم تجلیل و تکریم صورت نگرفته بود به نوع خود موثر و ارزشمند بود و نتایج ذیل را به دست می آوریم:
1. فراهم نمودن بستری برای تبادل نظر
برگزاری چنین همایش، معرفی اندیشه های علمی و عملی حضرت آیت الله العظمی شهید واعظ با هدف احیای روحیه جهاد و مبارزه علیه بی عدالتی، تکریم از مقام شهید مخصوصا شهدای گمنام دوران بقدرت رسیدن کمونیست ها و آغاز جهاد اسلامی افغانستان، بزرگداشت یاد و خاطره شخصیت های علمی و فرهنگی افغانستان، آشنا ساختن جامعه، مخصوصا نسل جوان دینی و مذهبی نخبه، ایجاد روحیه خودباوری در شخصیت جوانان افغانستان، معرفی الگوهای برتر برای نسل جوان جامعه و مبارزه با بی هویتی و تفکر وارداتی از سوی غرب ….
2. اجرای برنامه ها
در عملیاتی شدن درست برنامه ها باید از سوی شخصیت ها، مخصوصا حضرت آیت الله مصطفوی که از بستگان نزدیک و شاگردان حضرت آیت الله العظمی شهید واعظ هستند، با نمایندگی شورای علمای شیعه همکاری بیشتر صورت می گرفت و جهت بهتر انجام شدن برنامه ها اولا؛ با بزرگان حوزه علمیه قم جهت غنا مندی محتوای همایش رایزنی صورت می گرفت و دما؛ سعی و تلاش می نمودند تا امکانات بیشتر جذب و این همایش حد اقل به مدت دو روز برگزار می گردید تا فرصت بیشتر در اختیار محققین جهت بررسی اندیشه های علمی و عَملی حضرت آیت الله العظمی شهید واعظ فراهم می شد .
زیرا معضلات و مشکلاتی که در این همایش یک روزه وجود داشت:
اولا؛ نا هماهنگی میان اعضای کمیسیون برگزاری همایش بود، طوری که قبلا جناب آقای دکتر نجفی ارزگانی طی اطلاعیه ای در صفحه فیسبوک خویش افتتاحیه‌ی همایش را با سخنرانی، حضرت آیت الله العظمی جعفر سبحانی از مراجع و سخنران اختتامیه را آیت الله محمد مهدی آصفی معرفی نموده بودند، ظاهرا عدم همکاری بزرگان و شخصیت های تاثیر گذار بااعث گردیده بود تا در هماهنگی ها کوتاهی صورت گیرد و دست هیئت مدیره به دامان آنان نرسند.
دوما؛ برنامه های که از قبل طراحی شده بود بخاطر کمی وقت از میان 27 برنامه ی همایش، همانند سخنرانی، مقاله، پیام، کلیپ صوتی و … در مدت چهار ساعت تنها 9 برنامه و 18 برنامه ی دیگر کنسل و همچنین بعضی اعضای نمایندگی شورای علمای شیعه از جمله جناب آقای نجفی ارزگانی از وقت شان به نفع میهمانان به دلیل کمی وقت بگذرند.
از سوی دیگر علاوه بر تلاش و فعالیت اعضای اجرایی نمایندگی شورای علمای شیعه مقیم قم در برگزاری این همایش، عدم هماهنگی میان اعضای هیأت مدیره(آقایان؛ حسینی ترکستانی، فرقانی و محقق بلخی) در روز همایش، همانگونه که در پایان مراسم، نحوه اجرای برنامه ها توسط اعضای اجرائی نمایندگی شورای علمای شیعه نقاط قوت و ضعف آن ارزیابی و عدم هماهنگی میان هیأت مدیره و ضعف اجرای گردانندگی مجری را یاد آوری نمودند و نیز:
– عدم هماهنگی با شبکه تلویزیون تمدن بخاطر پخش زنده برنامه های همایش،چنانچه این شبکه دینی سایر همایش های علمی و فرهنگی را بصورت مستقیم پخش و نشر نموده اند.
3. مخاطبین و همکاران
– حضور نمایندگان مراجع، دکتر علیرضا اعرافی رئیس جامعة‌المصطفی العالمیه، علما، اساتید و طلاب افغانستانی و ایرانی اعم از آقایان و خانم ها…..
– ارسال پیام مراجع، رئیس جمهور افغانستان، نهادی های علمی و فرهنگی، احزاب و شخصیت های سیاسی.
– ارسال مقالات به دبیرخانه همایش، مقالات محققین اهل سنت، مخصوصا شخصیت های که در دهه پنجاه در دانشگاه کابل محصل بودند و روزهای جمعه پای سخنرانی علامه شهید واعظ حضور می یافتند، در هماهنگی و ارسال آن مقالات و پیام ها ا ز افغانستان، توسط نگارنده در یافت و از طریق اخوی ام سید یحی ابوذر در قم به دبیر خانه همایش ارسال گردید.
– نرم افزارستارگان هدایت(کلیپ های صوتی و تصویری بیش از بیست تن از شهدا شخصیت های گذشته ی نُخبه، متن کتاب های؛ «شهدای نُخبه و مرزبانان اندیشه» و «علامه شهید واعظ(ره) اسوه‌ی تقوا، علم، جهاد و سیاست»، زندگی نامه سخنرانان و گالری تصاویر آنان) و اکثر محتوای این نرم افزار از آرشیف شخصی نگارنده و بخش کلیپ های صوتی از آرشف شخصی حاج سید حسین خلیل زاده(مقیم هالند)، فرزند حجت الاسلام مرحوم حاج سید خلیل شاه تکیه دار استفاده شده است.
– همکاری و مساعدت مالی دفاتر آیات عظام؛ وحید خراسانی و سیستانی و تهیه غذا برای هشتصد نفر توسط حجت الاسلام حاج سید حسن فاضل زاده فرزند ارشد مرحوم آیت الله فاضل(ره) نمایندگی شورای علمای شیعه افغانستان مقیم قم را یاری نموده اند.
سید جعفرعادلی«حسینی»