(به مناسبت سالروز میلاد حضرت معصومه(س))
حضرت معصومه(س) در زبان دانشمندان و فقیهان گران قدر شیعه، به لقب «کریمه اهل بیت» یاد می شود. از میان بانوان اهل بیت، این نام زیبا تنها به آن حضرت اختصاص یافته است. بر اساس رؤیای صادق و صحیح نسب شناس گرانقدر، مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره)، این لقب از طرف امام صادق(ع) بر حضرت معصومه(س) اطلاق شده است. در این رؤیا، امام صادق(ع) به آیت الله نجفی-که با دعا و راز و نیاز، تلاش پیگیری را برای یافتن قبر مطهر حضرت زهرا(س) آغاز کرده خطاب فرمود: برتو باد به کریمه اهل بیت.
حضرت فاطمه معصومه(س) روز اول ذیقعده سال 173 هجری قمری، در شهر مدینه چشم به جهان گشود.(1) این بانوی بزرگوار، از همان آغاز، در محیطی پرورش یافت که پدر و مادر و فرزندان، همه به فضایل اخلاقی آراسته بودند. عبادت، زهد، پارسایی، تقوا، راستگویی، بردباری و استقامت در برابر ناملایمات، بخشندگی و پاکدامنی و نیز یاد خدا، از صفات برجسته این خاندان پاک سیرت و نیکو سرشت به شمار می رفت.
حضرت معصومه(س) در خاندانی که سرچشمه علم و تقوا و فضایل اخلاقی بود، پرورش یافت. پس از آنکه پدر بزرگوار آن بانوی گرامی به شهادت رسید، فرزند ارجمند آن امام، یعنی حضرت رضا(ع) عهده دار امر تعلیم و تربیت خواهران و برادران خود شد و مخارج آنان را نیز بر عهده گرفت. در اثر توجهات زیاد آن حضرت، هر یک از فرزندان امام کاظم(ع) به مقامی والا دست یافتند و زبانزد همگان گشتند. ابن صباغ ملکی در این باره می گوید: هر یک از فرزندان ابی الحسن موسی معروف به کاظم، فضیلتی مشهور دارد. بدون تردید بعد از حضرت رضا(ع) در میان فرزندان امام کاظم(ع) حضرت معصومه(س) از نظر علمی و اخلاقی، والا مقام ترین آنان است. این حقیقت از اسامی، لقب ها، تعریف ها و توصیفاتی که ائمه اطهار(ع) از ایشان نموده اند، آشکار است و این حقیقت روشن می سازد که ایشان نیز چون حضرت زینب(س) «عالمه غیر معلمه» بوده است.
حضرت معصومه(س) مظهر فضایل
حضرت فاطمه معصومه(س) مظهر فضایل و مقامات است. روایات معصومان(ع) فضیلت ها و مقامات بلندی را به آن حضرت نسبت می دهد. امام صادق(ع) در این باره می فرمایند:
آگاه باشید که برای خدا حرمی است و آن مکه است؛ و برای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است. و برای امیر مومنان حرمی است و آن کوفه است. بدانید که حرم من و فرزندانم بعد از من، قم است. آگاه باشید که قم، کوفه کوچک ماست، بدانید بهشت هشت دروازه دارد که سه تای آن ها به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه، دختر موسی، در آن جا رحلت می کند که با شفاعت او، همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند.
مقام علمی حضرت معصومه(س)
حضرت معصومه(س) از جمله بانوان گرانقدر و والا مقام جهان تشیع است و مقام علمی بلندی دارد. نقل شده که روزی جمعی از شیعیان، به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر(ع) و پرسیدن پرسش هایی از ایشان، به مدینه منوره مشرف شدند. چون امام کاظم(ع) در مسافرت بود، پرسش های خود را به حضرت معصومه(س) که در آن هنگام کودکی خردسال بیش نبود، تحویل دادند. فردای آن روز برای بار دیگر به منزل امام رفتند، ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار، پرسش های خود را باز خواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند، غافل از این که حضرت معصومه(س) جواب پرسش ها را نگاشته است. وقتی پاسخ ها را ملاحظه کردند، بسیار خوشحال شدند و پس از سپاسگزاری فراوان، شهر مدینه را ترک گفتند. از قضای روزگار در بین راه با امام موسی بن جعفر(ع) مواجه شده، ماجرای خویش را باز گفتند. وقتی امام پاسخ پرسش ها را مطالعه کردند، سه بار فرمود: پدرش فدایش.
غروب غمگین
پس از آن که مامون خلیفه وقت، برادر فاطمه معصومه(س)، حضرت علی بن موسی الرضا(ع) ، را در سال 200، از مدینه به مرو خواند، فاطمه معصومه(س) همچون تعدادی از علویان، درسال ۲۰۱ هجری به ایران روی آورد. وقتی که به ساوه رسید، بیمار شد(2). در ساوه از همراهان خود پرسید که تا قُم چقدر فاصله‌است؟ گفتند که نزدیک است. گفت: مرا به شهر قم ببرید، زیرا از پدرم شنیدم که می‌فرمود: شهر قم مرکز شیعیان ما است.
پسران سعد اشعری که از شیعیان برجسته بودند و نیز دیگر بزرگان شهر قم که از موضوع حرکت فاطمه معصومه به قم باخبر شده بودند، از وی استقبال باشکوهی به عمل آوردند(3). فاطمه معصومه به خانه موسی بن خزرج بن سعد اشعری وارد شد. حضرت فاطمه(س) پس از ورود به شهر قم، تنها هفده روز در قید حیات بود و سپس دعوت حق را لبیک گفت و به سوی بهشت برین پرواز کرد. این حادثه در سال 201 هجری قمری رُخ داد.
فاطمه معصومه تنها هفده روز در قم زنده ماند و پس از آن در سن ۲۸ سالگی، در حالی که هنوز ازدواج نکرده بود. پیکر او را در جایی که آن زمان به باغ بابلان مشهور بود به خاک سپردند که هم اکنون زیارتگاهی باشکوه مشهور به حرم حضرت معصومه(س) است.
زیارت حضرت معصومه(س) معادل زیارت حضرت فاطمه زهرا(س) است
مرحوم آیت‌الله سیّد محمود مرعشى نجفى، پدر آیت‌الله العظمی سید شهاب‌الدین مرعشى نجفی(ره) بسیار علاقه‌‌مند بود که محل قبر شریف حضرت فاطمه زهرا(س) را به دست آورد.
ختم مجرّبى انتخاب کرد و چهل شب به آن پرداخت. شب چهلم پس از به پایان رساندن ختم و توسّل بسیار، استراحت کرد. در عالم رؤیا به محضر مقدّس حضرت امام صادق(ع) مشرّف شد.
امام به ایشان فرمودند: «عَلَیْکَ بِکَرِیمَةِ اَهْل ِ الْبَیت» یعنى به دامان کریمه اهل بیت چنگ بزن.
ایشان به گمان اینکه منظور امام، حضرت فاطمه زهرا(س) است، عرض کرد: قربانت گردم، من این ختم قرآن را براى دانستن محل دقیق قبر شریف آن حضرت گرفتم تا بهتر به زیارتش مشرّف شوم.
امام فرمود: منظور من، قبر شریف حضرت معصومه(س) در قم است.
سپس افزود: به دلیل مصالحى خداوند مى‌خواهد محل قبر شریف حضرت فاطمه زهرا(س) پنهان بماند؛ از این رو قبر حضرت معصومه را تجلّى‌گاه قبر شریف حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها قرار داده است. اگر قرار بود قبر آن حضرت ظاهر باشد و جلال و جبروتى براى آن مقدّر بود، خداوند همان جلال و جبروت را به قبر مطهّر حضرت معصومه سلام‌الله علیها داده است.
مرحوم آیت‌الله مرعشى نجفى هنگامى که از خواب برخاست، تصمیم گرفت به قصد زیارت حضرت معصومه (س) رهسپار ایران شود و بى‌درنگ همراه خانواده‌اش نجف اشرف را به قصد زیارت کریمه اهل‌بیت (س) ترک کرد.
آیت الله مرعشی نجفی سالهای طولانی اولین زائر حرم حضرت معصومه(س) بود.
همچنین مرحوم آیت‌الله العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی در مدت 60 سالی که در شهر قم اقامت داشت، سحرها اولین زائر حضرت معصومه بود. ایشان در طول سال ـ چه شب‌های سرد زمستان و چه شب‌های گرم تابستان قم ـ قبل از اذان صبح در پشت حرم به انتظار می‌ایستاد تا پس از باز شدن درها اولین زائر حضرت باشد.
علامه طباطبایی روزه‌اش را با بوسه بر ضریح، افطار میکرد
مرحوم علامه سید محمدحسین طباطبایی غروب ماه رمضان با پای پیاده با کهولت سن به حرم حضرت فاطمه معصومه(س) می‌آمد و با بوسه بر ضریح آن حضرت (با کیفیتی مخصوص) روزه خود را افطار میکرد سپس به خانه رفته و غذا می‌خورد.
آیت‌الله العظمی بروجردی به خاطر حضرت معصومه(س) شاه عربستان را نپذیرفت
وقتی در عصر مرجعیت عامه آیت‌الله العظمی بروجردی، شاه عربستان به ایران آمده بود و توسط سفیر عربستان تقاضای ملاقات با ایشان را نمود، آقا اجازه نفرمودند!
اطرافیان گفتند مصلحت است که شما اجازه ملاقات بدهید. ایشان فرمودند: او وهابی است اگر به قم بیاید به زیارت حضرت معصومه(س) نمی‌رود و این، هر چند غیر مستقیم، توهینی به ساحت ملکوتی ایشان است.
احترام متواضعانه امام خمینی به حضرت معصومه(س)
احترام متواضعانه امام خمینی(ره) به حضرت معصومه(س) و مقدسات دینی شاهد این بود که ایشان حریم مقدسات را بسیار حفظ می‌کردند و با خلوص و پاکی فوق‌العاده‌ای از آن‌ها بهره می‌گرفتند. امام خمینی(ره) کنار مرقد مطهر حضرت معصومه(س) می‌آمدند و با کمال تواضع و خصوع ضریح را می‌بوسیدند.
امام خمینی(ره) یکی از قصاید خود که با عنوان «مدیحه نورین نیرین، فاطمه الزهرا و فاطمه معصومه(س)» سروده‌اند را تقدیم ساحت ملکوتی این بانوی بزرگوار اسلام کرده‌اند. متن این قصیده به شرح زیر است:
نور خدا در رسول اکرم(ص) پیدا؛ کرد تجلی ز وی به حیدر صفدر
وز وی تابان شده به حضرت زهرا(س)؛ اینک ظاهر ز دخت موسی جعفر
آبروی ممکنات جمله از این نور؛ گر نبدی باطل آمدند سراسر
دختر چون این دو از مشیمه قدرت؛ نامد و ناید دگر هماره مقدر
آن یک، امواج علم را شده مبدأ، وین یک افواج حلم را شده مصدر
آن یک بر فرق انبیاء شده تارک؛ وین یک اندر سر اولیا را مَغفَر
آن یک در عالم جلالت، کعبه؛ وین یک در ملک کبریایی مَشعَر
لم یلدم بسته لب و گرنه بگفتم، دخت خدایند این دو نور مطهر
آن یک بر ملک لایزالی، تارک؛ وین یک بر عرش کبریایی، افسر
آن یک خاک مدینه کرده مزین؛ صفحه قم را نموده این یک، انور
خاک قم این کرده، از شرافت، جنت؛ آب مدینه نموده آن یک، کوثر
عرصه قم غیرت بهشت برین است؛ بلکه بهشتش یساولی است برابر
زیبد اگر خاک قم به عرش کند، فخر؛ شاید گر، لوح را بیابد همسر
خاکی عجیب خاک، آبروی خلایق؛ ملجأ بر مسلم و پناه به کافر
دیدگاه حضرت آیت الله العظمی شهید سید محمد سرور واعظ در مورد جایگاه زن دراسلام
آموزه های مترقی اسلامی با احیاء و اصلاح جایگاه زن در جوامع مختلف بشری، پدید آوردنده تحوّلى مثبت درتبیین جایگاه زنان و تکریم شخصیت و حقوق آنان بوده و همواره مبیّن اوج تکریم و تجلّى ارزشهاى والاى انسانى زنان می باشد. جایگاه زن در فرهنگ اسلام ریشه در وحى و کلام الهى دارد، در اسلام زنان از جایگاه خاصّى برخوردارند برخلاف غربی ها.
پی نوشت ها:
1. مستدرک سفینه، شیخ علی نمازی، ج ۸، ص ۲۵۷.
2. کتاب قم، چاپخانه مجلس، تهران، ص ۲۱۳.
3. راهنمای زائر، انتشارات زائر (آستانه مقدس قم)، ۱۳۸۵.
نویسنده: سید جعفرعادلی«حسینی»