در این مراسم پس از خیر مقدم توسط مسئولین مدرسه حجت الاسلام عادلی حسینی به نمایندگی از سترجنرال سیدحسین انوری در مورد نقش مبارزاتی شخصیت های علمی و و شهدای این حیطه گفت: مردم دلیر و شجاع یکاولنگ از آغاز جهاد علیه متجاوزین بپا خواسته و مخصوصا آغاز گر جهاد شهید سید محمد علی از سادات سلیج یکاولنگ مشهور به سید لم لم به لشکر تحت امر خود از جهاد گران یکاولنگ همراه با سید حسن فاتح از سادات بام سرای بامیان، وارد این ولایت شدند و در مدت کم بامیان را فتح نمودند. بار دوم حکومت بامیان را محاصره کرد که در این زمان شهید لم لم در جنگ رویا روی با دشمن شهید شده و جنازه او را خلقی ها به موتر بسته و در بین بازار کشانده، بعد در بین دو مجسمه بودای بامیان زیر خاک نمودند، وقتی که بعد از یازده سال بامیان توسط مجاهدین فتح شد، جنازه لم لم را پیدا کرد، در حالیکه ریسمان به پایش بسته بود، در وقت دفن، خون از بدنش جاری می شد و در همان مکان دفن گردیده است.
از سوی دیگر وقتی سخن شهدای یکاولنگ مخصوصا شهدای 19 جدی 1379به میان می آید، انسان را به یاد یک واقعه سخت و دلخراش می اندازد و یاد واره نوزدهم جدی به بخش از تاریخ ملت مظلوم و رنجدیده یکاولنگ تبدیل شده که در آن زمان (نوزدهم جدی) در زمستان سرد جنایت وحشیانه بالای افرا د ملکی صورت می گیرد و طالبان ثابت می کند که سخت بخون مردم بی گناه تشنه اند و زمانیکه به یکاولنگ هجوم آوردند سه روز را قتل عام دسته جمعی اعلان نموده اند مردم حیران و سر گردان چون بی خبر اند ونمی دانند چه کنند و در نوزدهم جدی نیروی طالبان به مناطق مانند: فیروز بهار، دره علی، گنبدی، کشکک، آخندان،کته خانه ، بیده مشکین ، سر آسیاب ، دهن شوراب، لیلور، چشمه شیرین و غیره هجوم بردند و مردم بی بضاعت را دستگیر و با دست های بسته به قتلگاه می فرستند و در روز 19جدي1379 طي اقدامي ضد انساني تعداد 280 نفر ازمردان منطقه يکاولنگ را طالبان قتل عام نمودند.
رئیس فرهنگی حزب حرکت اسلامی در مورد جایگاه علما اظهار داشت: وجود و حضور عالمان متّقی و خدمت گذار در نقاط مختلف افغانستان همانند آیت الله مقدس، صاحب کرامات و مقامات بوده اند و همچنین آیت الله سیدشاه محمدحسین یکاولنگی، حاج محمد موسی بامیانی صاحب کتاب المفصل علی المطول را تحریر نمود و ده ها تن دیگر از مشاهیر این منطقه و بطور مثال، حدود سال 1300 هجری شمسی آیت الله مقدس(ره) به دعوت مردم یکاولنگ و مرحوم سید میرزاحسین خان(ره) واهالی آن منطقه مورد استقبال با شکوهی قرار گرفته و در منطقه فیروزبهار اقامت کردند و به ارشاد و راهنمایی مردم پرداخت، وقتی مرحوم شاه میرزاحسین خان با فضایل و کمالات و علم و سجایای اخلاقی او بیشتر آشنا گردید به آقا پیشنهاد نمود که به یکاولنگ تشریف داشته و در منطقه «دره علی» که زمین های پدری سید میرزاحسین خان بود، او را در اختیار آیت الله مقدس(ره) قرار داده و معظم له با این خواست موافقت می کند و مدرسه ای که قبلا در بامیان تأسیس نموده بود، فصل زمستان را در بامیان و در بهار و تابستان به یکاولنگ مشغول تدریس و بیان معارف دینی اشتغال داشته و او از نادر شخصیت های بودند که کرامات متعددی از ایشان ظاهرگردیده بود که من در کتاب کوثرالنبی به حیات معنوی و علمی آن بزرگان پرداخته ام.
گزارشگر: سیدقدیر سجادی