آقای عادلی پس سلام و اداء احترام به مجری، همکاران ایشان و بینندگان این برنامه با خواندن آیه صحبت را این گونه شروع نمود: بسم الله الرحمن الرحیم، قال الله تعالی فی کتابه: « الَّذِينَ يُبَلِّغُونَ رِسَالاتِ الله وَيَخْشَوْنَهُ وَلا يَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلا الله وَكَفَى بِالله حَسِيبًا» با درود وسلام به ارواح طیبه شهدای صدر اسلام تاکنون، مخصوصا کسانی که در این راه تبلیغ دین و اصلاح جامعه قدم برداشته و در این راه به شهادت رسیده که یکی از آن اشخاص علمای شهید خواهد بود که در کشور ما پس از بقدرت رسیدن کمونیست ها و تجاوز ارتش سرخ شوروی سابق عده ای زیادی از عالمان دین در راه احیای مکتب اسلام و تبلیغ معارف اسلامی به شهادت رسیده اند، همین طور استاد ربانی که از رهبران جهادی و علمای دینی بودند، در راه صلح و حرکت خیرخواهانه اش به قتل می رسد.
آقاي رباني هم يك عالم ديني بود، تحصيلات ديني داشت، او در دانشکده شرعیات دانشگاه کابل و جامعة الازهر مصر تحصيل كرد، و پس ورود به عرصه مبارزه او شخصيتي سياسي، جهادي و در بين مردم افغانستان از محبوبيت ويژه‌اي برخورداربوده است و هر يك از مردم افغانستان ايشان راقبول دارند؛ فکرمی کنم آقاي كرزي به اين نتيجه مي‌رسد بود كه از بين شخصيت‌هاي مختلفي كه از طيف‌هاي گوناگون در افغانستان وجود دارند، به متوسل به شخصیت های جهادی شود، مناسب‌ترين فرد از میان رهبران اسلامی استاد رباني انتخاب نموده بود كه در عين اينكه او از قوم تاجيك و فارسي زبان است، ولي با مجاهدين و علماي پشتون هم در دوره جهاد روابط حسنه داشته و تا موقع شهادتش نیز رابطه اش خوب بوده و بخشي عمده ای از جمعيت اسلامي را اهل سنت و علما و دانشگاهیان تشكيل مي‌دهند ولی خیلی از دانشگاهیان و علمای تشیع در دوران جهاد و پس ازآن عضویت جمعیت اسلامی را داشت، لذا اگر هرکس دیگری را حتی از قوم پوشتون هم در راس شورای عالی صلح می آوردند ممکن در حد استاد ربانی موفقیت نمی داشت و قابل قبول واقع نمی شد.
استاد ربانی علاوه براینکه عضو مجمع عمومی مجمع جهانی تقريب مذاهب اسلامی بود، یکی از بنیانگذاران شورای اخوت اسلامی بود، ایشان یک دوره ریاست شورای اخوت اسلامی را به عهده داشت، استاد ربانی از شخصيت‌های برجسته و صاحب نفوذ کشور افغانستان بود که در دوران جهاد و پس از آن به تلاش در راه استقلال و وحدت اقوام و تقريب مذاهب اسلامی پرداخت و نقش مؤثری در شکل‌گيری طيف اسلام‌گرای معتدل در مقابل جريان افراطی و متحجر در دوران حاکميت طالبان و پس از آن داشت. بدون شک اين جريان اسلامی اصيل تقريبی و شخص شهيد ربانی در ايجاد صلح و ثبات در افغانستان و شکل‌گيری نهادهای قانونی اعم از دولت و پارلمان در دوران ده ساله پس از سقوط طالبان نقش زيادی ايفا نمود.
مجری برنامه هدایت نور: در این شکی نیست که استاد ربانی یک شخصیت دینی، مبارز و آرمان‌خواه بود، می خواهم کمی در رابطه با افکار و روش مبارزاتی استاد ربانی در کشور و رابطه ایشان نهضت های جهان اسلام صحبت بفرمایید؟
عادلی حسینی: همانطوری که قبلا نیز اشاره شد، استاد ربانی یکی از اعضای مجمع عمومی تقریب مذاهب اسلامی، از دوران جهاد تا کنون در میان شخصیت های معاصر جهان اسلام مطرح بوده و او در مذاکرات، کنفرانس ها و نشست سران کشورهای اسلامی شرکت می کرد، ایشان از لحاظ فکری به نهضت اصولگرای اسلامی در جهان تعلق داشت و متأثر از جنبش اخوان‌المسلمین بود، با گروه‌های سلفی وهابی و نیز سلطه‌ی بیگانه بر افغانستان سازگاری نداشت، همانگونه که حضرت امام خمینی(ره) توسط هیأتی نامه ای به گورباچف فرستاد و او را به اسلام دعوت نمود، استاد ربانی نیز در سفری که با جمعی از رهبران جهادی به مسکو داشت به عنوان عالم دینی و رهبرجهادی صدای الله اکبر را در کاخ لنین طنین انداز نمود و عظمت جهاد و شهداء را در آن سرزمین به نمایش گذاشت و به وظایف دینی خود عمل نمود. و همین طور مخالفت ایشان با تندروان افراطی قابل مکث و تأمل است، اظهارات اخیر استاد ربانی در کنفرانس بیداری اسلامی در مورد عملکرد گروه طالبان و تکفیری ها، ایشان از علمای جهان اسلام تقاضا می کند تا در برابر پدیده جدیدی که با تکفیر مسلمانها را مباح الدم می دانند، موضع روشن بگیرند. لذا شهادت استاد ربانی با این اندیشه ضایعه‌ی جبران ناپذیری برای جامعه اسلامی و عدالت خواه افغانستان بود.
استاد ربانی علاقمند بود که در جلسات دینی و مذهبی شرکت کند و انصافا مطالب زیبایی را در جلسات متعدد بیان می کرد؛ کتاب راهکارهای عملی اخوت اسلامی که من آن را تهیه و تنظیم نمودم که با تقریظ آیت الله محسنی در 352 صفحه با قطع وزیری و تیراژ 2000 نسخه از سوی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی به چاپ رسید که سخنرانی های ایشان در فصل اول (امام حسین(ع) و اخوت اسلامی) و فصل دوم ( کنفرانس بین المللی اخوّت اسلامی) اختصاص دارد. و مطالب بدون تعصب را گفته اند، از دیدگاه استاد ربانی، واقعۀ عاشورا برای مسلمانان یک مراسم حزن و اندوه نیست بلکه یک دانشگاه است برای آموختن درس هایی که در هر دوره و زمانه و هنگامه ای به کار می آیند و موجب نجات جامعۀ اسلامی هستند.
استاد ربانی یکی از موسسین شورای اخوت اسلامی در مورد اخوت و همدلی امت اسلامی در این کشور و ایجاد هماهنگی میان شخصیت های جهان اسلام، اخیرا با حمایت خویش از خیزش ها وبیداری اسلامی در کشورهای عربی تلاش فراوانی نمود.
تشکری مجری برنامه هدایت نور.
تهیه و تنظیم: هیأت تحریر نشریه عصر انتظار- مربوط مجمع فرهنگی بقیت الله(عج)