به نقل از صفحه جهاد فرهنگی…
بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم ؛ وصلی‌الله علی سیّدنا و نبیّنا ابی القاسم المصطفی محمّد صلی‌الله علیه و آله الطَیِّبینَ الطَّاهِرِين.
12 ثور 1403 خورشیدی 50مین سالگرد ارتحال آیت‌الله العظمی میرعلی احمد حجت کابلی را گرامی می‌دارم و به همین مناسبت می‌خواهم یاد کردی از تولد و خاندان، هجرت و تحصیلات، مقام علمی و شاگردان، خدمات و ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری مرحوم آیت‌الله‌حجت کابلی داشته باشم، هرچند من به مناسبت فرا رسیدن پنجاه‌مین سالگرد رحلت آن عالم خدوم، مجموعه‌ی 150 صفحه‌ی با قطع رقعی با عنوان: «حجت؛ احیاگر مذهب جعفری» آماده چاپ است، امیدوارم به زودی به بازار کتاب ارائه شود.
آیت‌الله العظمی حجت کابلی؛ بیدارگری که با سیاست نرمش و ندای وحدت خواهی، از طریق گفتگو و روشنگری خواهان همپذیری و همین‌طور مدافع اقشار محروم جامعه بود و توانست اعتقادات پیروان امامیه‌ی اثنی عشری را درست معرفی و عملاً در رسمیت و شناساندن مذهب جعفری نقش مفید و موثری داشت. از این‌رو مرحوم آیت‌الله حجت بر مردم افغانستان حقِ بزرگی دارد و گفته‌ی مولانا ابراهیم مجددی که برداشت‌ها نسبت به تشیع متفاوت بود و آقای حجت شیعیان را درست معرفی نمود.
تولد و خاندان
در نیمه‌ی دوم قرن 13 خورشیدی و در اوج ستم عبدالرحمان خانی، در یکی از محله‌های شهر کابل، کودکی متولد شد که بعدها القابی چون «منجی‌الشیعه»، «محی‌الشریعه» و «محور اتحاد مسلمانان» را به خود اختصاص داد. تنها دو بهار از عمر میر علی احمد کوچک گذشته بود که پدر کلان، پدر و کاکایش و در مجموع 13 تن از این خانواده به امر عبدالرحمان خان و بدست جلادانش به شهادت رسیدند و تمام مال و منال آنان توسط ایادی حاکم وقت به تاراج برده شد.
هجرت و تحصیلات
میرعلی احمد حجت با قدم گذاشتن به فصل نو جوانی قدم به مراکز بزرگ علوم دینی نهاد و ابتدا درحوزه علمیه مشهد به مدت 10 سال از خرمن دانش بزرگان این حوزه خوشه چینی نمود و در این مدت در ردیف هم قطارانش از شهرت کافی برخوردار شد و پس از آن عازم حوزه علیمه قم گردید و در آنجا نیز از نظر علمی خوب درخشید.
مقام علمی و شاگردان
ظرفیت‌های علمی حوزات مشهد و قم، عطش علمی آیت‌الله حجت را فرو ننشاند، وی با هدف کسب عالی‌ترین مدارج علمی، راهی بزرگترین مرکز علوم دینی شیعه؛ یعنی حوزه علمیه نجف اشرف شد و در آن جا در محضر اساتیدی چون؛ آیات عظام: نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، شیخ ضیاء الدین عراقی و دیگر اعاظم تلمذ و از مراجع نامبرده، رسماً اجازه اجتهاد دریافت نمود.
آیت‌الله العظمی حجت کابلی، شاگردانِ زیاد و پرباری را تربیت و تحویل جامعه داد که فحول شاگردان ایشان عبارتند از: آیات عظام: شهید سید محمد سرور واعظ، سید رضا بهاالدینی، سید جعفر مرعشی، شیخ علی محمد خراسانی، حاجی آخوند کوه بیرونی، شیخ محمد علی مدرس، سید حسین سجادی و دیگر بزرگان حوزات علمیه نجف، قم، مشهد و کابل بود، آیت‌الله العظمی شهید واعظ در روز سوم فاتحه‌ی فرزندش، مرحوم آقاضیاء حجت فرمود: تمام علمای افغانستان یا بدون واسطه و یا مع الواسطه شاگرد آیتاللّه حجت هستند…
بیداری با سیاست نرمش و ندای وحدت خواهی
مهم‌ترین بخش زندگی آیت‌الله حجت، مبارزات او علیه سیاست‌های ضد مذهبی و ستم ملی حکام مستبد گذشته بود که در آن زمان بیشتر از همه شیعیان تحت فشار قرار داشتند و در تقیه بسر می‌بردند؛ وی با سیاست نرمش و تدبیر به فعالیتهاى مذهبى آغاز و با احداث تكیه خانه‌ى عمومى چنداول كابل، مسجدالعلی(ع) مسجد جمال مینه و بازسازی زیارت سخى و دیگر مساجد و مراکز دینی ازجمله افتخارات اوست، رفع تقیه ازشیعیان و ایجاد تفاهم و تقریب میان پیروان مذاهب اسلامى ازدیگر دست آوردهاى مرحوم آیت‌الله حجت می‌باشد.
ویژگی‌های اخلاقی و ساده زیستی
آیت‌الله العظمی حجت مرد علم و عمل و در زهد و تقوی دائم الصوم و شب زنده دار بود، در تلاوت قرآن کریم آن چنان علاقه داشت که او را انیس القرآن لقب داده بودند و او در زندگی، ساده و بی آلایش بود و از تجمّل و رفاه دوری می‌نمود و حتی از صرف وجوهات شرعی در زندگی شخصی، خود داری می‌کرد.
غروب مرجع دینی مردم افغانستان
سر انجام آن روح بزرگ و نا آرام در تاریخ 12 ثور 1353 خورشیدی به دیدار معبودش شتافت و پیکرش در کنار مسجد العلی(ع) و جوار زیارت سخی کابل دفن شد، روحش شاد و یادش گرامی باد.
کتمان خدمات صادقانهی مرحوم آیت‌الله حجت توسط تفاله شده‌گان
در ادامهی عرایضم چند نکتهی دیگر را هم یاد آوری مینمایم. یکی از آن موارد، کتمان خدمات صادقانه و مخلصانه‌ی آیت‌الله العظمی حجت و آنهم توسط بعضی مدعیان دروغین تاریخ نگاری و تفاله شدهها و دین گریزانِ که دانش شان مدیون و مرهون حوزههای علمیه هستند و آن‌ها نه تنها که خدمات آیت‌الله حجت و دیگر علمای خدوم را کتمان می‌کنند که به مقدسات و اعتقادات میلیونها انسان اهانت می‌کنند، با آنکه آن عده خروجیهای جامعۀالمصطفی هستند و اما امروز با جعل تاریخ کارشان شبهه ایجاد نمودن و منحرف ساختن ذهن جوانان بی اطلاع از گذشته است، اگر نسل جوان از گذشته چیزی نمیدانند، همینهای که چند وقتی در حوزه علمیه درسخواندند، مطمئین هستم آن‌ها از طریق بزرگانِ نسبت به خدمات مرحوم آیت‌الله حجت اطلاعاتی دارند و بسیار از بزرگان خاطرات شان را سینه به سینه به نسل امروزی منتقل نمودند، من به نسل جوان توصیه می‌کنم حد اقل به کتاب هزاره در جریان تاریخ اثر حجتالاسلام شیخ اسحاق اخلاقی از علمای جاغوری و خاطرات شیخ محمد سرور رجا از شاگردان مرحوم آیت‌الله حجت را بخوانند و با آنکه محققین مسلمان و همین‌طور خارجی در کتاب و مقالات و نوشته‌های شان از خدمات مرحوم آیت‌الله العظمی میرعلی احمد حجت و برادرانش یاد آوری نمودند، علامه سید محمد کاظم بلبل، فقیه، خطیب، عارف، شاعر و احیا گر ادبیات مذهبى در افغانستان و برادر دیگرش آیت‌الله سید جلال شریعت که صادقانه در نشر معارف اسلامی، با محوریت اهل‌بیت(ع) مصدر خدمات فراوان برای جامعه‌ی افغانستان شدند، اما سال‌های اخیر در اثر سلطه‌ی جریان‌های افراطی و با موج سواری که آن‌ها افراد قدرت طلب و دنبال منافع شخصی‌بودند و هستند که با فرا افگنی خدمات و تلاش‌های مخلصانه‌ی مرحوم حجت را کتمان می‌کنند که باعث شده تا برخی‌ها با فراموشی حافظه‌ی تاریخی شان نسبت به خاندان حجت بی وفا شوند.
نهادینه شدن تشیع در تحقیقات دانشمندان غربی و اروپایی
اگر ما منصفانه تاریخ را ورق بزنیم، در می‌یابیم که آیت‌الله حجت؛ احیاگر شعایر اسلامی و اهلبیتی در افغانستان بود و با توجه به کتمان مذهب جعفری در قوانین اساسی افغانستان در این دوره تلاش‌های عالمان و بزرگان اهل تشیع برای رسمیت مذهب جعفری در کنار مذهب حنفی، تلاش‌های مسالمت آمیز و منطقی بود، هرچند بزرگان زیادی از چهرههای علمی، سیاسی و ملی جامعه‌ی تشیع سالها زندان و مورد بیمِهری حاکم قرار داشتند و از جمله؛ شهید آیت‌الله العظمی واعظ، علامه شهید بلخی شهید استاد شعاع و دیگر بزرگان در زندان بسر می‌بردند که باید یاد و نام آن‌ها را زنده نگهداریم و به تلاش‌های شان ارج و احترام بگذاریم و از جمله زحمات مرحوم علامه بلبل و سیاست نرمش آیت‌الله حجت در نشر معارف اهل‌بیت(ع) مهم بود که حتی محققین خارجی نیز نقش مرحوم آیت‌الله حجت را به عنوان یکی از احیاگران شعایر حسینی در مناطق شیعه نشین افغانستان یاد آوری نمودند.
یک مورخ و مستشرق آلمانی بنام، لیون پلاداد، به نقل ازیک مورخ سرشناس آلمانی که سال 1913 میلادی = 1292 خورشیدی به افغانستان سفر نموده بود و از وضعیت اسفار و تعصب حکام وقت گزارش نوشت (دقیقاً زمانی بود که دختران را به کنیزی میگرفتند و یکی از بازاران معروف برده فروشی ارزگان بود) و بعد در ادامه مینویسد که 15 سال بعد، یعنی سال 1928=1307 دو باره به افغانستان سفر نمودم وضعیت کاملاً تغییر کرده بود و مینویسد: «وقتی به کابل رفتم در چنداول عالم شیعی را دیدم (منظور آیت‌الله حجت) که در بالای منبر سخنرانی می‌کرد و او مُجَدَد و احیاگر دیانت و اندیشه در عصر و محیط خویش بود و مخالفین خود را به مناظره دعوت می‌کرد.»
همچنان رابرت دی. کُرِوس(Robert D. Crews)، استاد تاریخ در دانشگاه استَنفورد(Stanford) آمریکا، به بررسی بازنمایی‌های مراسم سوگواری حسینی در سال‌های اخیر در عرصه‌ی سیاست و رسانه‌ی افغانستان پرداخته و آن را در قالب مقاله‌ای در ژورنال مطالعات افغانستان منتشر کرده است.
رابرت دی، کروس در مقاله‌ای با عنوان: «سوگواری بر امام حسین در کربلا و کابل: معانی سیاست عاشورا در افغانستان» پرداخته و در بخش آن به احیاگری شعایر حسینی توسط مرحوم آیت‌الله العظمی میر علی احمد حجت کابلی اشاره نموده و می‌نوسید:
«میر علی احمد حجت خانه نورالدین جوانشیر را که مدتی به طور غیر رسمی به عنوان حسینیه شناخته می‌شد به مجتمع مذهبی که رسماً برای شیعیان به رسمیت شناخته شد تبدیل و سازماندهی کرد. این تکیه خانه (تکیه خانه عمومی) در چنداول به مرکز گرامی‌داشت ایام محرم در کابل تبدیل شد و با برافراشتن پرچم‌های سرخ حسینی از گنبد آن، نماد برجسته‌ای از نهادینه شدن تشیع در افغانستان به وقوع می‌پیوست.»
و همین‌طور یک محقق روسی، خانم لودِما آلِکسویا، آیت‌الله العظمی مير علی احمد حجت را الگویی برای فردای موفق مردم افغانستان معرفی می‌کند. خانم لودِما آلکسویا (روسی: Людми́ла Миха́йловна Алексе́ева) تاریخ‌نگار، نویسنده و شاعر زبردست، سیاستمدار، فعال حقوق بشر، بنیانگذار سازمان دیده‌بان گروه هلسینکی مسکو و از مورخان معروف روسیه و برنده جوایزی از سوی جمهوری فدرال آلمان و یکی از آخرین مخالفان شوروی در روسیه مدرن بود. وی علاقه‌ی زیاد داشت تا در باره همه‌ی ادیان و مذاهب جهان تحقیق کند. او در یکی از کنفرانس علمی زیر نام «موفقیت» در مسکو روسیه چنین گفت: من تا به حال درباره ۱۴ دین در دنیا مطالعه کردم تا اینکه به اسلام و مذهب تشیع رسیدم، خواستم شیعه را در همه‌ی ممالک جهان برسی کنم در بین تحقیقاتم وقتی به افغانستان رسیدم و به تحقیقات شروع کردم به اسم مير على احمد حجت رو به رو شدم. وقتی معلومات بیشتر درباره میرعلی احمد حجت شیعه و وضعیت وخیم افغانستان در آن زمان دریافت کردم سخت شگفت زده شدم.
ما می‌دانیم که تغییر ایجاد کردن در یک ملت و یک قلمرو کار دشواریست و هر کس بخواهد چنین کار را انجام دهد باید از
چند جهت مورد حمایت نظامی و مالی قرار بگیرد، اما مير على احمد حجت با علم و دانش خود یک مذهب کاملاً مرده را در کشوری زنده کرد که کاملاً غیر ممکن بود و او این کار را طوری انجام داد که حتی یک قطره خون هم نریخت.
خانم لودِما در پایان کنفرانس خود افزود: من برای فردای موفق شما الگویی مثل میر علی احمد حجت را معرفی می‌کنم.
گفتنی‌ست که مرحوم آیت‌الله حجت با آنکه خودش از خانوادهى شهید است، پدر بزرگوارش، جد بزرگوارش، عموی بزرگوار و در مجموع 13 تن از بستگانش به شهادت رسیدند و جزء آن شصتو دو درصد مردم جامعه‌ی تشیع می‌باشد که در زمان عبدالرحمان خان از دم تیغ گذرانده شد، آیت‌الله حجت و برادرانش معجزه آسا زنده ماندند و آنان از مشعل داران علم و فرهنگ و مبارزات اسلامى در افغانستان بودند و نام‌های بلبل، حجت و شریعت در تاریخ افغانستان مىدرخشد.
چند روز از سالروز 7 ثور 1357 خورشیدی، سیاهترین روز در تاریخ افغانستان و سر آغاز فجایع خونین که تا هنوز دوام دارد میگذرد، به ارواح شهدای مظلوم، مخصوصاً شهدای نخبه، مرزبانان اندیشههای اسلامی و مدیران اجتماعی درود میفرستم.
یاد و خاطرهی همه‌ی علما و دانشمندان شهید و مرحوم آیت‌الله العظمی حجت گرامی باد.
والسلام علیکم و رحمۀالله و برکاته!