برای نخستین بار بود که نمایندگان رسمی طالبان در چنین نشستی شرکت داشتند. نمایندگان دولت افغانستان و دیگر جناح‌های سیاسی و برخی نمایندگان پارلمان افغانستان نیز در نشست حضور پیدا کردند.
طالبان در این نشست اعلام کردند که نظام کنونی و قانون اساسی افغانستان را به رسمیت نمی شناسند و با دولت کابل مذاکره نخواهند کرد. نماينده طالبان ایجاد توازن در حکومت آینده و تدوین قانون اساسی جدید را لازم دانست. در مورد انتخابات هم نظر نماينده طالبان این بود که تمام پروسه های انتخاباتی که بعد از سرنگونی گروه طالبان موسوم به «امارت اسلامی» برگزار شده فاقد مشروعیت بوده است.
اما دولت افغانستان در واکنش به مواضع طالبان ضمن استقبال از نتایج نشست پاریس، شرایط صلح با گروه طالبان را اعلام کرد.
جانان موسی‌زی، سخنگوی وزارت خارجه افغانستان در کابل به خبرنگاران گفت: دولت افغانستان از تصمیم طالبان برای فرستادن یک هیات رسمی به نشست پاریس استقبال می‌کند اما در رابطه با روند صلح، اصول و شرایط دولت کابل بسیار روشن است. موسی‌زی، احترام کامل به قانون اساسی افغانستان، حفظ دست آوردهای ده سال گذشته، احترام به حقوق شهروندان افغان، قطع رابطه با تروریزم بین المللی و قطع خشونت علیه مردم افغانستان را شروط دولت برای صلح با گروه طالبان اعلام کرد. وی گفت: قانون اساسی نه تنها به دولت افغانستان و به احزاب مخالف سیاسی دولت مربوط است، بلکه مربوط به تمام ملت افغانستان و تمام احزاب و گروه های افغان است.
موسی زی در عین حال تاکید کرد که تعدیل قانون اساسی افغانستان موضوعی است که در صورت ضرورت، برای آن مکانیزم بسیار روشن و قانونی وجود دارد.
محمد رفیق شهیر کارشناس سیاسی و نماینده پارلمان افغانستان در ارزیابی نشست پاریس و مواضع طالبان می گوید: مذاکراتی که در پاریس انجام شد مذاکراتی است که با همکاری برخی از دوستان بین المللی افغانستان صورت گرفته است. به نظر می رسد که در این مذاکرات طالبان انعطاف و نرمشی از خود نشان دادند. گرچه که طالبان در این مذاکرات خواهان تغییر قانون اساسی افغانستان بودند اما به نظر نمی رسد که دولت و مردم افغانستان موافق از دست رفتن دستاورد های 10ساله این کشور باشند. هر شخص و یا گروهی خواهان پیوستن به صلح است باید در چارچوب قانون اساسی افغانستان و انتخاباتی که با رای مردم باشد حرکت کند.
نمایندگان طالبان خروج نیروهای خارجی از افغانستان و تغییر در قانون اساسی را جزء خواسته های اولیه خود برای مذاکره و صلح عنوان کردند.
سید جعفر عادلی حسینی کارشناس سیاسی و منشی شورای اخوت اسلامی افغانستان می گوید: خروج نیروهای خارجی از افغانستان موضع همیشگی و شرط اول طالبان برای مذاکرات صلح بوده است که در کنفرانس پاریس نیز بر آن تاکید کردند. تغییر قانون اساسی افغانستان یکی دیگر از خواسته های گروه طالبان است که به نظر معقول نیست چرا که تغییر قانون اساسی افغانستان برای این کشور بحران ساز خواهد بود. دیدگاه اقوام مختلف افغانستان و همچنین مصلحت هایی که لازم بود در قانون اساسی فعلی افغانستان گنجانده شده است و تغییر در آن بحران آفرین خواهد شد. متاسفانه هر گونه نشست و کنفرانسی که در رابطه با صلح در داخل و خارج افغانستان برگزار می شود بی نتیجه است.
تاکنون هیچ چراغ سبزی از سوی طالبان برای مذاکره و صلح مشاهده نشده حتی در نشست پاریس که قبل از برگزاری آن امیدواری هایی برای تعدیل مواضع این گروه مطرح می شد. پس برگزاری نشست ها و ادامه بحث مذاکره چه سودی می تواند داشته باشد؟:
شهیر می گوید: از دیدگاه ما طالبان گروهی مستقل نیستند که بتوانند تصمیم بگیرند. آنها از سوی سازمان های اطلاعاتی برخی کشورها و همچنین سازمان های تروریستی مورد حمایت قرار می گیرند. اما راه مذاکرات همیشه باز است و گاهی امکان دارد که بر اثر فشارهای بین المللی بر حمایت کنندگان از طالبان، آنها دستور انجام مذاکرات را به طالبان بدهند. با توجه به اینکه نا امنی ها در پاکستان هم تشدید شده است مردم این کشور خواهان پایان این خشونت ها هستند. با خروج نیروهای خارجی زمینه برای رشد افراط گرایی فراهم می شود و پاکستان باید آمادگی لازم را داشته باشد در غیر اینصورت پاکستان هم با خطر سقوط روبرو است. عوامل بیرونی می توانند با فشار به طالبان آنها را وادار به پذیرش صلح کنند.
دولت افغانستان پس از دریافت نظرات اخیر طالبان و عدم مشاهده تغییر در مواضع ای گروه شروطی را برای مذاکره با آنان مطرح کرده از جمله پذیرش قانون اساسی و احترام به حقوق مردم و موارد دیگری که به آن اشاره شد. آیا طالبان این شرط ها را می پذیرد؟:
عادلی می گوید: خواسته هایی که طالبان مطرح می کنند خواسته هایی نیست که بر اساس دیدگاه های آنها باشد . تصمیماتی از خارج مرزهای افغانستان گرفته می شود. همانگونه که خارجی ها باعث ظهور طالبان در افغانستان شدند و در مقطعی تصمیم به ساقط کردن آنها از حکومت گرفتند اکنون نیز خارجی ها و خصوصا غربی ها قصد دارند با استفاده از این گروه به ادامه بحران در این کشور دامن بزنند. پیشنهاداتی از سوی طالبان ارائه می شود اما در نهایت این خارجی ها هستند که تصمیم می گیرند.
شهیر می گوید: طالبان به تنهایی توان مختل کردن امنیت را ندارند. طالبان افغانی به هیچ وجه خواهان برخورد خشونت آمیز با مردم خود نیستند اما این دستوری است که به آنها داده می شود که این نشان از وابستگی آنها دارد. اگر طالبان وابسته به جایی نمی بودند تابحال با برگزاری چندین نشست صلح باید راه حلی برای مشکل افغانستان پیدا می شد. اکنون هم هیچ امیدواری برای نتیجه بخش بودن مذاکرات صلح وجود ندارد. گرچه که حضور طالبان در نشست پاریس گام مثبتی به شمار می رود اما به نظر می رسد تا فشارهای خارجی بر این گروه تشدید نشود مذاکرات راه بجایی نخواهد برد.
نماینده های طالبان اعلام کردند که دفتر رسمی آن ها در قطر است و آن را یگانه مرجع این گروه خواندند. دولت افغانستان هم با گشایش دفتر طالبان در قطر موافقت کرده است. در حالی که هیچ پیشرفتی در مذاکرات صلح و مواضع طرفین مشاهده نمی شود پس اصرار برای ادامه مذاکره برای چیست؟:
عادلی معتقد است اینگونه نشست ها فقط تلف کردن وقت و زمان است. پشت سر طالبان غربی ها قرار دارند که همیشه باعث تنش در افغانستان می شوند چون منافع خود را در این سیاست می بینند. به نظر می رسد که دولت افغانستان دفتر طالبان را در قطر برای انجام گفتگوها پذیرفته است و تلاش دارد تا از این طریق با طالبان گفتگو کند.
صحبت از دفتر طالبان در قطر و پذیرش آن از سوی دولت افغانستان است. اختلاف دیدگاه ها بین طرفین بسیار است و تشابه دیدگاه مشاهده نمی شود.
تا چه اندازه می توان به نتایج این حرکات امیدوار بود؟:
آقای شهیر می گوید: دفتر طالبان در قطر نشان از وجود یک ادرس از آنها است اما اعتمادی بین دولت و طالبان وجود ندارد با این حال نشست هایی که برگزار می شود امیدواری ها برای صلح را افزایش می یابد. اما من به هیچ عنوان اعتقادی به صلح در افغانستان و نتیجه بخش بودن این مذاکرات ندارم.
در رابطه با نقش حلقات پاکستانی در قضیه طالبان که بسیاری از کارشناسان بر آن تاکید دارند آقای عادلی بر این نظر است: پاکستانی ها هم در پشت سر طالبان هستند و از آنها به طرق مختلف حمایت می کنند. در قضیه افغانستان پاکستانی ها سعی دارند با حمایت از طالبان نقش محوری را ایفا کند.سیاست پاکستان همان سیاستی است که در گذشته در قبال افغانستان داشته است.
آقای شهیر معتقد به برخورد نظامی با طالبان است و دیگر راه حل ها را ممکن نمی داند اما آقای عادلی می گوید: این نظر مورد تایید نیست بخاطر اینکه دولت افغانستان از قدرت و توانایی لازم برخوردار نیست که بتواند از طریق نظامی با آنها برخورد کند. از سوی دیگر اگر این قضیه بین الافغانی حل شود بهتر است. گروه های متخاصم دور یک میز بشینند و مسائل خود را بدون دخالت خارجی ها حل کنند. اگر گروه های افغان نتوانند مشکل خود را حل کنند هیچ انتظاری نباید از کشورهای خارجی داشته باشیم. دولت افغانستان دولت ضعیفی است و با زور نمی تواند طالبان را مهار کند. تنها راه حل بحران افغانستان مذاکره است و انهم مذاکراتی بین الافغانی.
منبع: رادیو دری، یکشنبه، 10 جدی 1391