میلاد با سعادت دخت نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله حضرت صدیقه طاهره، زهرای مرضیه سلام الله علیها و روز مادر و بزرگداشت مقام زن را به همه مسلمانان و به همه مادران تبریک و شادباش می گویم.
حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها دختر پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و آخرین پیامبر الهی هستند که روز تولد آن حضرت در جمهوری اسلامی ایران به نام روز زن نامگذاری شده است.
یکی از القاب حضرت فاطمه‌زهرا سلام الله علیها مبارکه است؛ یعنی پر خیر و برکت هست، در برکت حضرت مبارکه همین بس که فخرالانبیا هم دستان ایشان را می‌بوسد و در وصف او می‌گوید (من بوی بهشت را از فاطمه استشمام می‌کنم.)
اگر بخواهیم از این زاویه نگاه کنیم واقعا با برکت هستند، زیرا خانم ۱۸ سالهای که تمام آقازاده‌هایشان از امام حسن(مجتبی) تا امام حسن(عسکری) حدود ۲۶۰ سال امامت کردند، یعنی حجت خداوند روی زمین بودند و چه خیر و برکتی بالاتر از این با این همه این بانو حتی بقعه‌ای ندارد، اما چنان برکتی دارند که تمام آقازاده‌هایشان امامت کردند و الان بعد از گذشت هزارسال و حتی بیشترهنوز یکی از آقازاده‌هایشان حی و زنده هستند و این برکت است و آقا زاده ایشان حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف الان ۱۱۸۲ ساله است و دو ماه دیگر تولدشان است که ۱۱۸۳ ساله می‌شوند و هنوز هم بین ما زندگی می‌کنند.
از دیگر برکات حضرت مبارکه نسل سادات است که می‌گویند ما بچه‌های فاطمه‌ایم و در حدود قرن ششم بعضی از مفسران، از جمله امام فخر رازی از مفسران اهل سنّت در بیان معنای «کوثر» به نکتهای اشاره کردهاند که بیانگر اعجاز بیانی این سوره و به کارگیری واژه «کوثر» اشاره به دختر رسول خدا صلی الله و علیه و آله است.
اینکه مناسب‌ترین معنای کوثر حضرت زهرا سلام الله علیها می باشد و طبق وعده قطعی قرآن کریم، نسل آن حضرت – بر خلاف اندیشه شوم مخالفان – همواره رو به افزایش و مایه خیر و برکت در جامعه اسلامی بوده و احترام به فرزندان حضرت زهرا سلام الله علیها مشروط به این است که آنان خود را به گناه نیالایند و همیشه در احیای معارف اسلامی و تحقق منویات اجداد پاک و مطهرشان کوشیده و دنباله رو راستین خط فکری آنان باشند، آنعده از ساداتی که گاها از این عنوان ابزاری و سیاسی استفاده می کنند، توجه داشته باشند که اگر حرکت و فعالیت های شان در محوریت اهل بیت علهیم السلام نباشند، تلاش شان ارزشی نخواهد داشت؛ و گرنه، نه تنها محترم نبوده؛ بلکه – طبق دستور قرآن و سنت – از جامعه اسلامی طرد خواهند شد.
با ذکر این مقدمه می خواهم موضوعی را یاد آوری نمایم که باعث گردید تا نگارنده در سالروز میلاد حضرت زهرا سلام الله علیها بدان بپردازم، روز شنبه در جمع از علمای اهل تشیع بودم، در آن جمع بحث در رابطه با تقارن دو مناسبت یکی روز ولایت حضرت زهرا سلام الله علیها و دیگر ۸ مارچ(۱) و علمای بزرگوار در دو راهه قرار داشتند که کدام یکی از این مناسبات تایید نمایند، تحلیل برخی ها این بود؛ ۸ مارچ پدیده غربی و الگوی اسلامی و دینی شده نمی تواند و از جانب دیگر برخی ها نظر شان این بودند که حضرت زهرا سلام الله علیها ممکن مورد پذیرش اهل سنت نباشد، زیرا میلاد حضرت زهرا سلام الله علیها به نام روز زن توسط جمهوری اسلامی ایران نام گزاری شده است.
استدلالی را که من در آن جمع داشتم این بود که اولا حضرت زهرا سلام علیها بعنوان دخت نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله مورد اتفاق همه علمای مذاهب اسلامی بعنوان سیدۀ النساء العالمین می باشد، همزمان با صحبت خبرنامه شورای علمای شیعه افغانستان را ورق می زدم که گزارش علمای ولایت غزنی در این خبرنامه توجه ام جلب نمود و گفتم که در این جا نوشته که عالمان دینی ولایت غزنی از حکومت خواستند تا روز میلاد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را در تقویم کشور به عنوان روز زن ثبت نمایند و اضافه کردم که اگر بجای نام حضرت زهرا سلام الله علیها علمای بزگوار دنبال بدیل دیگری باشند بخود زحمت ندهند که در جامعه اسلامی و فراتر از آن به عظمت و مقام فاطمه زهرا سلام الله علیها یافت نخواهد شد و اگر ۸ مارچ را علما تایید کنند منتظر واکنش های سایر علمای شیعه و سنی باشند، این مباحث باعث شدکه من یکروز بعد از آن همزمان با سالروز میلاد حضرت زهرا سلام الله علیها با یکی دیگر از علمای بزرگوار شیعه دیداری با برخی از علمای بزرگ اهل سنت داشته و نظر آنان را نیز در این زمینه داشته باشم که چرا میلاد حضرت زهرا سلام الله علیها در افغانستان بنام روز زن نباشد؟
در دوران جاهلیت که تا هنوز اسلام ظهور نکرده بود، مردم برای زن ارزشی قائل نبودند و زن ها را مثل حیوانات معامله میکردند. هر دختری که متولد می شد، او را زنده به گور میکردند، در دوران پیش از اسلام، زن را یک موجود ارزش مند نمی دانستند، با تولد حضرت زهرا سلام الله علیها که یکی از آن بانوان نمونه صدر اسلام می باشد، سیده زن های عالمین گفته شده و مراد از عالمین؛ یعنی تمام عالم های آخرت، برزخ، مَلَک و…
همچنین خداوند در سوره کوثر میفرماید: «ای پیامبر من به تو بشارت میدهم برای تو کوثر عطا کردیم.» مراد از کوثر وجود نازنین فاطمه زهرا سلام الله علیها را بعنوان خیر کثیر یاد نموده و از همین روز به بعد، اسلام عزت زن را بیان کرد و آیا حضرت زهرا سلام الله علیها نمی‌توانند الگوی زنان عالم باشد پس ارزش‌های زهرا سلام الله علیها بسیار بیشتر است از صحبت هایی که ما می‌کنیم و شاید نامگذاری روز زن در روز میلاد آن حضرت کار بسیار شایسته‌ای باشد و شخصیت او می‌تواند الگوی مناسبی برای زنان عالم باشد.
فاطمه زهرا سلام الله علیها در هر بخش از زندگی، برای زنان جهان اسوه و الگو است، خصوصاً در بخش حجاب. داستان معروفی است یک شخص نابینا خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله می آید، وارد خانه می شود، زمانی که حضرت زهرا سلام الله علیها آن شخص را می بیند، خانه را ترک می کند و وقتی که آن مرد از خانه بیرون می شود، پیامبر صلی الله علیه و آله از حضرت زهرا سلام الله علیها سوال می کند آن مرد نابینا بود، چرا خانه را ترک کردی؟
حضرت زهرا سلام الله علیها جواب می دهد، آن مرد نابینا بود، ولی من بینا بودم، من نخواستم چشم من به آن مرد نامحرم بی افتد. پس از اینجا فهمیده می شود که بهترین عزت زن، مراعات کردن حفظ حجاب است.
خداوند به زنان مسلمان اسوه معرفی کرده، پس نباید زنان مسلمان به دنبال اسوه های غربی باشند. چرا ما باید از هشت مارچ به عنوان روز زن تجلیل کنیم. این روزی است که یک تعداد زن های بی حجاب که فقط برای بدست آوردن شغل بیرونی تظاهرات کردند و آن را بعنوان روز زن معرفی کردند. ما باید روزی را به عنوان روز زن تجلیل کنیم که آن روز، عزت زن و عظمت زن را بیان می کند.
فضائل و شخصیت حضرت زهرا سلام الله علیها در منابع مسلمانان
فاطمه زهرا سلام الله علیها در منابع مختلف مسلمانان از اعضای اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله و یکی از پنج نفر موسوم به آل کسا(آل عبا)، شخصیت او در منابع اهل سنت به عنوان بانویی پرهیزکار، با ایمان و سرور زنان همه جهانیان خوانده است.
در منابع اهل تشیع دوازده‌امامی نیز فاطمه زهرا سلام الله علیها شخصیتی آسمانی دارد که از میان نام‌هایی که خداوند به آدم (اولین انسان) آموخت نام آل عبا و من‌جمله فاطمه زهرا سلام الله علیها بود و او به عنوان «مادر امامان»، جایگاه ویژه‌ای در بینش شیعه دارد. آن بانوی بزرگوار اسلام به عنوان تنها فرزند بازمانده رسول اکرم صلی الله علیه و آله، همسر امام علی و مادر حسن و حسین علیهم السلام، دارای جایگاه منحصربه‌فردی بین شیعیان می باشد، او شخصیتی مطهر، معصوم و به عنوان الگویی برای زنان مسلمان مطرح بوده و منابع تفسیری، حدیثی، رجالی و تاریخی تسنن و تشیع در باره فضایل و کمالات معنوی و شخصیت بی نظیر ام ابیها، سرور زنان همه عالم، دختر یگانه رسول اکرم صلی الله علیها یافت می شود که بحث و تحلیل و جمع آوری آنها نیازمند چندین جلد کتاب سترگ است.
لذا نگارنده فرصت را غنیمت شمرده در روز ولادت با سعادت حضرت زهرا سلام الله علیها دخت مکرم خاتم المرسلین صلوات الله علیه و آله اجمعین با برخی علمای بزرگ اهل سنت گفتگو داشته و چکیده ای از نظریات آنان برگرفته از منابع اهل سنت درموضوع یاد شده اینگونه بود:
- برترین بانوی جهان
روایات فراوانی در منابع معروف اهل سنت آمده و تصریح شده که فاطمه زهرا سلام الله علیها افضل زنان جهان بود، آن سخنی است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آن را به تعبیرات مختلف بیان فرموده است: «اِنَّ اَفْضَلَ نِساءِ اَهْلِ الْجَنَّهِ خَدیجَهُ بِنْتُ خُوَیْلِد، وَ فاطِمَهُ بِنْتُ مُحَمَّد، وَ مَرْیَمُ بِنْتُ عِمْرانَ، وَ آسِیَهُ بِنْتُ مُزاحِم؛(۲) یعنی برترین زنان بهشت خدیجه دختر خویلد، و فاطمه دختر محمّد، و مریم دختر عمران، و آسیه دختر مزاحم [همسر فرعون]». - فاطمه علیها السلام محبوب ترین افراد نزد پیامبرصلی الله علیه وآله
در حدیثی از زبان ام المومنین عایشه(رض) می‌خوانیم که می‌گوید: «ما رَاَیْتُ اَحَداً اَشْبَهَ کَلاماً وَ حَدِیثاً مِنْ فاطِمَهَ بِرَسُولِ اللهِ(صلی الله علیه وآله) وَ کانَتْ اِذا دَخَلَتْ عَلَیْهِ رَحَّبَ بِها، وَ قامَ اِلَیْها، فَاَخَذَ بِیَدِها فَقَبَّلَها، وَ اَجْلَسَها فِی مَجْلِسِهِ؛(۳) من هیچ کس را در سخن گفتن از فاطمه شبیه تر به رسول خدا صلی الله علیه وآله ندیدم، هنگامی که وارد بر پدر می‌شد به او خوش آمد می‌گفت، و در برابر دخترش فاطمه بر می‌خاست، دست او را می‌گرفت و می‌بوسید، و او را در جای خود می‌نشاند».
۴٫ مقام قرب فاطمه علیها السلام در پیشگاه خدا
در «صحیح ترمذی» از پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله نقل می‌کند که فرمود: «اِنَّما فاطِمَهُ بَضْعَهٌ مِنِّی یُؤْذِینِی ما آذاها وَ یَنْصَبُنِی ما نَصَبَها؛(۴) فاطمه پاره تن من است، آنچه او را آزار دهد مرا آزار می‌دهد و آنچه او را به زحمت افکند مرا به زحمت می‌افکند».
بدیهی است علاقه پدر و فرزندی هرگز نمی‌تواند چنین پدیده ای را توجیه کند، زیرا پیغمبر به عنوان «رسول الله» چیزی را اراده نمی‌کند جز آنچه خدا اراده کند، و هماهنگی خشنودی و رضای فاطمه با خشنودی و رضای خدا و پیامبر دلیلی جز محو اراده او در اراده و خواست خدا ندارد.
۵٫ کرامات فاطمه زهرا علیها السلام
بسیاری از مفسّران اهل سنّت مانند زمخشری و سیوطی در ذیل آیه شریفه: «کُلَّمَا دَخَلَ عَلَیْهَا زَکَرِیَّا الْمِحْرَابَ وَجَدَ عِنْدَهَا رِزْقاً قَالَ یَا مَرْیَمُ أَنَّی لَکِ هَذَا قَالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللهِ إِنَّ اللهَ یَرْزُقُ مَنْ یَشَاءُ بِغَیْرِ حِسَاب؛(۵) هر زمان زکریا وارد محراب او می‌شد غذای مخصوصی در آن جا می‌دید. از او پرسید: ای مریم! این را از کجا آورده ای؟ گفت: این از سوی خداست، خداوند به هر کس بخواهد بی حساب روزی می‌دهد».
۶٫ هدیه پیامبرصلی الله علیه وآله به فاطمه علیها السلام
غیر از هدایای فوق العاده معنوی که پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله به دخترش فاطمه زهرا علیها السلام داد که هر کدام از دیگری گرانبهاتر و پرارزش تر بود که بعضی از آنها در تاریخ ضبط شده مانند تسبیح حضرت زهرا علیها السلام و بعضی را مینمی دانیم. یک هدیه به ظاهر مادی نیز به او داد و عجب این که این هدیه نیز به فرمان خدا صورت گرفت چنانکه در حدیث زیر آمده است:
سیوطی نقل می‌کند: هنگامی که آیه شریفه: «وَآتِ ذَا الْقُرْبَی حَقَّهُ);(۶) و حق نزدیکان را بپرداز!». نازل شد، پیامبر صلی الله علیه وآله فاطمه علیها السلام را صدا زد و سرزمین «فدک» را به او واگذار کرد.(۷)
دیدار که نگارنده در روز ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها با یکی علمای اهل سنت داشتم، افزود که ما اذکار فاطمی داریم، من در خطبه های نماز جمعه، نام حضرت زهرا سلام الله علیها را جزو خطبه معتقد و آن را انجام می دهم، باید او را فرا مذهبی الگو قرار داد و از جمله شخصیت هایی که محل تامل موافقین و مخالفین بسیاری واقع شده، دختر گرامی رسول اکرم صلی الله علیه و آله حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها می باشد.
حضرت زهرا سلام الله علیها در نزد اهل سنت نیز به عنوان سیده نساء العالمین شهرت دارد(۸). از عایشه نیز نقل است که پیامبر اکرم، فاطمه را بهترین زنان عالم(خیر النساء) خوانده است.(۹) سیوطی می‌گوید: «ما عقیده داریم برترین زنان عالم، مریم و فاطمه سلام الله علیها اند»(۱۰) آلوسی می‌گوید: در حدیث آمده است: «ان الفاطمه البتول افضل نساء المتقدمات و المتاخرات.»(۱۱) یعنی حضرت فاطمه (بتول) برترین زنان پیشین و پسین است. با این حدیث، افضل بودن فاطمه سلام الله علیها بر تمام زنان ثابت می‌شود. زیرا او روح و روان رسول خدا بود. از این رو بر عایشه نیز برتری داشت.(۱۲) ابن‌الجکنی می‌گوید:«بنابر قول صحیح‌تر، فاطمه از همه زنان افضل است».(۱۳) روایاتی به همین مضمون در صحیح بخاری، صحیح ترمذی، مستدرک الصحیحین، حلیه الاولیاء ابی نعیم، خصائص النسائی، کنز العمال و … نیز نقل شده است.(۱۴)
اما این گفتار را با بیان زیبای اقبال لاهوری، دانشمند سنی معاصر به انجام می رسانیم. محمد اقبال لاهوری(۱۵) در بخشِ رموز بی خودی دیوان خود در مورد اینکه شخصیت حضرت زهرا نمونه کاملی برای زنان جهان است شعر زیر را می سراید. او در این شعر ضمن معرفی حضرت به مناقب و بخشش های او اشاره می کند و فرزندان او را نمونه کاملی می داند که جز این مادر نمی توانند، تولد یابند. در پایان اقبال می گوید اگر سجده بر غیر خدا جایز بود، بر فاطمه سجده می کردم:
مریم از یک نسبت عیسی عزی
از سه نسبت حضرت زهرا عزیز
نور چشم رحمه للعالمین
آن امام اولین و آخرین
آنکه جان در پیکر گیتی دمید
روزگار تازه آئین آفرید
بانوی آن تاجدار «هل اتی»
مرتضی مشکل گشا شیر خدا
پادشاه و کلبه ی ایوان او
یک حسام و یک زره سامان او
مادر آن مرکز پرگار عشق
مادر آن کاروان سالار عشق
آن یکی شمع شبستان حرم
حافظ جمعیت خیرالامم
تا نشیند آتش پیکار و کین
پشت پا زد بر سر تاج و نگین
وان دگر مولای ابرار جهان
قوت بازوی احرار جهان
در نوای زندگی سوز از حسین
اهل حق حریت آموز از حسین
سیرت فرزند ها از امهات
جوهر صدق و صفا از امهات
مزرع تسلیم را حاصل بتول
مادران را اسوه ی کامل بتول
بهر محتاجی دلش آنگونه سوخت
با یهودی چادر خود را فروخت
نوری و هم آتشی فرمانبرش
گم رضایش در رضای شوهرش
آن ادب پرورده ی صبر و رضا
آسیا گردان و لب قرآن سرا
گریه های او ز بالین بی نیاز
گوهر افشاندی بدامان نماز
اشک او بر چید جبریل از زمین
همچو شبنم ریخت بر عرش برین
رشته ی آئین حق زنجیر پاست
پاس فرمان جناب مصطفی است
ورنه گِرد تربتش گردیدمی
سجده ها بر خاک او پاشیدمی(۱۶)
پی‌نوشت‌ها:
- هر ساله ۸ مارچ بعنوان روز زن برگزار می‌شود. این روز در ابتدا به‌عنوانِ یک رویدادِ سیاسیِ سوسیالیستی در میانِ احزاب سوسیالیستِ آمریکا، آلمان و اروپای شرقی آغاز شد، اما پسین‌ترها در فرهنگ بسیاری از کشورها از جمله جمهوری اسلامی و ملت مسلمان افغانستان آمیخته شده و انتخاب ۸ مارس به عنوان روز زن بخاطر مبارزۀ زنان کارگر فابریکه نساجی کتان در سال ۱۸۵۷ میلادی(برابر ۲۸ حوت ۱۲۳۵خورشیدی) در شهر نیویورک آمریکا بر می گردد که در این روز کارگران نساجى زن در یک کارخانه بزرگ پوشاک براى اعتراض علیه شرایط بسیار سخت کارى و وضعیت اقتصادی شان دست به اعتصاب زدند، مسئول کار خانه این زنان را در محل کارشان محبوس ساخت و بعدا به دلایل نامعلوم کارخانه آتش گرفت و فقط تعداد کمی از زنان توانستند از این حادثه نجات یابند و مابقی ۱۲۹ تن از زنان کارگر در این آتش سوختند، سالهای اخیر در افغانستان نیز از این روز به نام روز زن تجلیل به عمل می آید.
- این حدیث در «مستدرک الصحیحین»، جلد ۲، صفحه ۴۹۷ نقل شده و سپس تصریح می‌کند که اسناد این حدیث صحیح است.
- مستدرک الصحیحین، جلد ۳، صفحه ۱۵۴ .
- صحیح ترمذی، جلد ۲، صفحه ۳۱۹ .
- مسند احمد بن حنبل، جلد ۶، صفحه ۴۶۱٫ این حدیث را ابن اثیر در «اسد الغابه» و جمعی دیگر در کتب خود آورده اند.
- میزان الاعتدال، جلد ۲، صفحه ۱۳۱ .
- تاریخ بغداد، جلد ۲، صفحه ۳۳۱ .
- فاطمه زهرا مستوره آفتاب سرمد، ص ۵۵
- فضایل حضرت علی و فاطمه زهرا به روایت عایشه، ص ۶۸
- شخصیت حضرت زهرا علیه السلام در قرآن از منظر منابع اهل سنت، ص ۱۱۷
- روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، ج ۲، ص ۱۴۹
- شخصیت حضرت زهرا علیه السلام در قرآن از منظر منابع اهل سنت، ص ۱۱۷
- همان، ص ۱۱۷
- فضایل الخمسه من الصحاح السته، ج ۳، ص ۱۶۴-۱۷۵
- محمد اقبال لاهورییا علامه اقبال (ذیقعده ۱۲۹۴- ۲۰ صفر ۱۳۵۷) شاعر، فیلسوف، سیاسست مدار و متفکر مسلمان بود، که اشعار زیادی نیز به زبانهای فارسی و اردو سروده‌است. اقبال نخستین کسی بود که ایده یک کشور مستقل را برای مسلمانان هند مطرح کرد که در نهایت منجر به ایجاد کشور پاکستان شد. اقبال معتقد است که روح قرآن با تعلیمات یونانی سازگاری ندارد و بسیاری از گرفتاری‌ها از اعتماد به یونانی‌ها ناشی شده است. از نظر وی از آن‌جا که روح قرآن به امور عینی توجه داشت و فلسفه یونانی به امور نظری می‌پرداخت، کوشش مسلمانان برای فهم قرآن از منظر تعالیم یونانی محکوم به شکست است.
- دیوان اقبال لاهوری، ص ۱۸۶-۱۸۷
نویسنده: سید جعفرعادلی«حسینی»